De Da Vinci code in rozen

Waarom heeft de rozentuin van baron Joseph de Dorlodot een achthoekige vorm? Waarom die perken met zowel ronde als rechte zijden? Wat betekenen de rode inscripties in het centrale plaveisel? En waarom wijzen vier klimrooszuilen naar de hemel? Plus Magazine ontdekte in Auvelais een tuin met een hoog Da Vinci Code-gehalte.

Het is allemaal begonnen met een 60ste verjaardag en een huwelijk. Baron Joseph de Dorlodot (68) bewoont samen met echtgenote Tanny Thibaut de Maisières (70) het landgoed Bois La Sarthe in Auvelais (tussen Namen en Charleroi). Toen ze zich hier in de jaren zestig vestigden, bestond het domein (7,23 ha) hoofdzakelijk uit verwaarloosd bos. De baron, een enthousiast tuinliefhebber, slaagde erin het bos groten- deels om te toveren tot een landschaps-park dat mooi afhelt naar de Sambervallei. Toch vond hij dat er iets wezenlijks ontbrak. Hij droomde van een rozentuin mét een concept zoals hij die gezien had in zijn geliefde Engelse voorbeelden. Tien jaar geleden besloot hij zichzelf een rosarium cadeau te doen voor zijn zestigste verjaardag. Nu wilde het toeval dat een nichtje op het punt stond te trouwen met Emmanuel d’Hennezel, een jonge Belgische landschapsarchitect die in Frankrijk al een reputatie had opgebouwd als schepper van symbolistische tuinen. Dat zijn tuinen vol symbolen die ons dwingen na te denken over vormen en op een andere manier te kijken en te genieten.

De geest tegenover de natuur

Er was één probleem: het nieuwe familielid hield niet van rozentuinen en al helemaal niet van theehybriden. Toen hij de opdracht van de baron aanvaardde, was het voor hem snel duidelijk: het zou een symbolistisch rosarium worden, zonder theehybriden. Lang vóór de verschijning van de Da Vinci-code vond hij zijn inspiratie bij Leonardo da Vinci en bij Vitruvius – de architect uit de oudheid die het menselijk lichaam met een boom vergeleek.

Omdat het terrein sterk afhelt, moest de gekozen locatie voor de rozentuin worden opgehoogd om een vlakke ondergrond te krijgen. Deze ophoging wordt gestut door borstweringen van blauwe hardsteen. Dezelfde steensoort is gebruikt voor de trappen, terwijl de paden en plaveisels werden uitgevoerd in gerecupereerde blokken van Gobertange-steen uit de 18de eeuw. Het uiteindelijke resultaat lijkt nog het meest op een diep doordacht bloemeneiland dat zich duidelijk afscheidt van het park en de bossen eromheen û de menselijke geest tegenover de wilde natuur. Dat is goed te zien op luchtfoto’s (rechtsboven) en dat was ook de uitdrukkelijke bedoeling.

De rozentuin heeft een perfecte rechthoek als omtrek en telt drie niveaus. Rondom houden sierappelbomen de wacht. Bij het afdalen geven de perspectieven zich pas beetje bij beetje vrij. De verhoudingen werden heel precies berekend volgens de evolutie van de zon van ’s morgens tot ’s avonds en van zomerzonnewende tot winterzonnewende. De meeste beplantingen blijven op de ooghoogte van de gemiddelde mens en om de blik optimaal te leiden zijn de bovenranden van de taxushagen afgerond gesnoeid.

In de vier hoeken van het tweede niveau reiken vier kleine torens naar de hemel. Het zijn kegels van smeedijzer, overwoekerd door klimrozen die in spiraalvorm naar boven kruipen. Ze verwijzen naar de mens van Vitruvius en leggen de link tussen de hemel en de aarde. Het eigenlijke rosarium wordt omsloten door een cirkelvormige arcade die begroeid is met klimrozen.

De achthoek van Da Vinci

Pas wanneer we door deze ring zijn, zien we de achthoekige vorm van de rozentuin. Binnen deze achthoek bakenen buxushagen perken met hoofdzakelijk sterk geurende rozenstruiken af. Ze hebben zowel gebogen als rechthoekige zijden.

“De achthoek was een vorm die Leonardo da Vinci fascineerde”, verklaart Emmanuel d’Hennezel. “Het is trouwens opvallend hoeveel Italiaanse renaissancesteden een achthoekig stratenplan vertonen. Lange tijd heeft men gedacht dat het een vrijmetselaarssymbool was, maar dat is niet correct. De achthoek heeft iets rationeels en biedt tegelijk intimiteit. De perken met zowel gebogen als rechte zijden beelden de kwadratuur van de cirkel uit. De inspiratie voor deze inrichting vond ik trouwens in de binnentuinen van de middeleeuwse kloosters. Midden in de achthoek heb ik een stenen egelantier met vijf bloemblaadjes laten aanleggen. De egelantier is immers de moeder van alle rozen en haar vijfhoekige vorm staat symbool voor de sterren. In een aantal blokstenen eromheen heb ik de namen van gebruikte variëteiten in het rood laten griffen. Wedding Day, Bleu Magenta, Clair Matin... Als eerbetoon aan Ian Hamilton Finlay, die in Schotland één van de mooiste tuinen ter wereld heeft geschapen.”

250 rozensoorten

De geometrische perken en cirkelkwadraturen keren nog eens terug in het derde en laagste niveau, maar hier zijn ze gevuld met vaste planten, lavendel en rozen. Het laagste niveau vormt een balkon met uitzicht op het domein en de Sambervallei.

Op de drie niveaus samen groeien en bloeien in totaal zo’n 250 rozensoorten. Klimrozen, bodembedekkers, struik- en trosrozen (polyantha’s, floribunda’s en grandiflora’s...), botanische soorten, rozen op stam enz. Engelse rassen voeren de boventoon, maar ook de variëteiten van de legendarische Belgische veredelaar Louis Lens vallen op. Samen vertegenwoordigen ze alle mogelijke vormen, kleuren en geuren in het rozenrijk, met uitzondering van de theehybriden.

Bij een bezoek aan Bois La Sarthe moet u ook de tijd nemen om de rest van het domein te verkennen. Wandel door de lommerrijke haagbeukenlaan, ontcijfer de bladkleuren van de 35 verschillende esdoornsoorten, loop blootsvoets door de grote bloemenweide, verbaas u over de omvang van de rododendronstruiken en probeer in de vallei de Samber te vinden. Misschien zult u het, samen met de barones, betreuren dat er weinig bloemen staan. Maar dat gemis wordt gecompenseerd door de honderden groentinten. En natuurlijk door de aantrekkingskracht van die vreemde rozentuin vol symbolen.

Bois La Sarthe, rue Gustave Bruyr 22, 5060 Auvelais. De beste tijd voor een bezoek is de periode tussen 10 en 25 juni. Dan biedt het rosarium een orgie van bloei.

De Dorlodots houden een opentuindag op zondag 12 juni (10-12 uur en 14-18 uur). Toegang euro 4 (de opbrengst gaat naar een goed doel).

Bezoeken voor groepen (vanaf 10 personen) op aanvraag: tel. 0475 80 34 93. n

Ludo Hugaerts