De art nouveau van Siegfried Bing

Hij was een kunstkenner met een gedurfde, maar feilloze smaak. Een ondernemer in hart en nieren. Een mens met een warme persoonlijkheid. Maar vooral stond Siegfried – alias Samuel – Bing (1838-1905) aan de wieg van de art nouveau in Frankrijk. Dat merkt u ook op de opmerkelijke tentoonstelling in Brussel.

In 1854 belandt Siegfried Bing in Parijs om er aan de slag te gaan in de kunst-handel van zijn vader die zich enkele jaren voordien in de Franse hoofdstad heeft gevestigd. Pas aangekomen uit Duitsland, toont de zestienjarige Siegfried meteen zijn commerciële talenten: hij ontpopt zich tot een uitmuntend ondernemer. Zo sluit hij zich op het einde van de jaren 1870 zonder aarzeling aan bij de folietjes van de japonaiserieën die eerst Parijs en onmiddellijk daarna heel Frankrijk overspoelen. Het succes is fenomenaal. In 1880 is Bing nog ‘gewoon’ een belangrijke handelaar in Japanse kunst maar een jaar later heeft hij vier galerieën, waar hij zeldzame Japanse stukken tentoonstelt. Zijn populariteit krijgt een nieuwe impuls wanneer hij in de Ecole des Beaux-Arts in Parijs een tentoonstelling van Japanse stempels organiseert. Zijn tijdschrift Le Japon artistique wordt de bijbel voor al wie geïnteresseerd is in deze materie. Bings succes bevestigt de invloed van het japonisme op zowel de beeldende als de decoratieve fin-de-sièclekunst in Europa.

Sobere charme

Vanaf 1894 is het hek helemaal van de dam: Bing organiseert nu voortdurend tentoonstellingen, zowel van beeldende als van toegepaste kunsten. Vernieuwend is dat hij de hiërarchie tussen de genres opheft. Hij presenteert de esthetiek in zijn totaliteit door zowel meubels, kunstvoorwerpen, schilderijen en beeldhouwwerken als een geheel én op dezelfde locatie tentoon te stellen. Overtuigd van zijn smaak en zonder zich ook maar iets aan te trekken van de grenzen die de tradi-tionele kunstwereld zichzelf doorgaans oplegt, legt Siegfried Bing – die zich inmiddels Samuel noemt – zich ook toe op volledige interieurs.

L’Art nouveau is de naam die Bing in 1895 geeft aan zijn galerie in de rue de Provence in Parijs. We weten inmiddels hoe bekend deze naam later zal worden. In die galerie presenteert hij de- coratieve ensembles, totaal vervreemd van de Franse traditie. Een man als Henry Van de Velde tekent voor hem complete interieurs. Het glaswerk van Tiffany en de meest diverse kunstwerken van Georges Lemmens, Camille Pissarro, Knopff, Munch, Signac, Van Rysselberghe, Constantin Meunier, Camille Claudel en Rodin staan er zij aan zij. Bij Pierre Bonnard, Edouard Vuillard en anderen bestelt Bing ontwerptekeningen voor meubels, stoffen, tafelservies en boekbanden.

De diepste wens van Siegfried Bing is dat “de art nouveau het lelijke en pretentieuze weert, een verfijning van de smaak door-voert en de charme van de sobere schoonheid laat doorsijpelen in de dagelijkse gebruiks- voorwerpen”. Het zijn ideeën die gretig ingang vinden. Zijn galerie wordt een ontmoetingsplek voor kunstenaars en gelijkgestemden.

Een monument

De bijdrage van Siegfried Bing tot de Wereldtentoonstelling 1900 werd een ware triomf. Hij bracht er meubel- ensembles samen die waren ontworpen door Georges de Feure, Edward Co-lonna en Eugène Gaillard en combineerde ze met Arts and Crafts-textiel, affiches en documenten. Dankzij deze opmerkelijke tentoonstelling en haar uitmuntend gedocumenteerde catalogus, slaagde Bing er meer dan ooit in zijn stempel te drukken op het design van het einde van de XIXste en het begin van de XXste eeuw in het algemeen, en van de art nouveau in het bijzonder. n

‘L’Art nouveau: het huis Bing’, Koninklijke Musea voor Schone Kunsten, Konings-plein 3 (ingang Gresham), 1000 Brussel. Tot 23 juli 2006, van dinsdag tot zondag, 10 tot 17 uur. Gesloten op maandag. Toegang: A 9 (senioren en studenten A 6,50). Met uw ticket kunt u dezelfde dag het Museum voor Moderne Kunst en het Museum voor Oude Kunst bezoeken. Info: 02 508 32 11, www.fine-arts-museum.be

Myriam Schellens