Dag collega’s, misschien tot ziens!

Binnenkort stopt u met werken of verandert u van werkkring. Al gedacht hoe u het afscheid van uw collega’s gaat vieren: zult u stilletjes wegsluipen of geeft u een groot feest? Heeft zulk een ritueel zin? En zijn er meer originele manieren te bedenken dan de klassieke afscheidsreceptie?

Robert V. zal zich zijn laatste werkdag op zijn elektronicabedrijf nog lang herinneren. Rond drie uur ’s middags nam een collega hem mee naar het bedrijfsrestaurant. Dat was ingericht als een rechtszaal en hijzelf bleek de beklaagde te zijn. Eén van de collega’s speelde voor rechter, een andere voor openbare aanklager, een derde voor advocaat (alledrie in een echte toga). De openbare aanklager argumenteerde dat Robert nog niet met pensioen mocht gaan. Als bewijs riep hij getuigen op die kwamen vertellen over flaters die Robert in zijn loopbaan had begaan, en over sommige minder aantrekkelijke karaktertrekken. Zijn advocaat had niets dan lof voor de toewijding en de capaciteiten van de beklaagde. Ook hij had getuigen, zowel collega’s als relaties buiten het bedrijf. Na de pleidooien trok de rechter zich terug, om na tien minuten terug te keren met een grote enveloppe in zijn hand. Plechtig las hij het vonnis voor: hij verwierp alle be-schuldigingen en verleende aan Robert eervol pensioen. Met een dikke cheque van het bedrijf als schadeloosstelling.

De kans om te weigeren

Een speels, origineel en tegelijk confronterend afscheidsfeestje zoals bij Robert V. zal niet iedereen leuk vinden, waarschuwt Noël Derdaele, arbeidspsycholoog en consultant in outplacement. “Ik heb vele honderden mensen hun werkkring zien verlaten en gemerkt dat er een grote kloof bestaat. Je hebt mensen die graag met veel bombarie af-scheid nemen en ondanks alle valse be-scheidenheid zwaar ontgoocheld zouden zijn als het bedrijf of de collega’s niets zouden organiseren. Anderen zouden het liefst met stille trom weg-sluipen. Ze nemen op het einde hun vakantie op en vermijden zo dat de collega’s precies weten wat hun laatste werkdag is. Vaak zijn dat degenen voor wie het afscheid het moeilijkst valt en die schrik hebben er emotioneel onderdoor te gaan. Daarom een goede raad aan de chefs of de collega’s: als jullie een verrassing plannen, overleg dan eerst met de betrokkene. Die hoeft de inhoud van de verrassing niet vooraf te kennen, maar hij moet wel de gelegenheid krijgen om ze te weigeren.”

Verder hangt veel af van de cultuur op het bedrijf of de afdeling. Je hebt er waar de collega’s een hecht team vormen en er veel aandacht aan een warm afscheid wordt besteed, andere waar de medewerkers weinig contact met elkaar hebben. Noël Derdaele: “Daarbij komt dat mensen vandaag nog maar zelden tot aan hun (brug)pensioen bij dezelfde werkgever blijven. Collega’s die komen en gaan, het is bijna een dagelijks ver-schijnsel geworden en dat maak de samenhorigheid kleiner. Het aantal bedrijven dat voor zijn personeel een voorbereidingscursus op het pensioen organiseert, is op één hand te tellen.”

Een zinvolle overgangsritus

Er kunnen nog meer redenen zijn waar-om u vooral géén afscheidsfeestje wilt. Misschien moet u verplicht op brugpensioen gaan bij een herstructurering of een collectief ontslag. Dan is zo’n feestje nogal wrang of cynisch. Het kan ook zijn dat u in onenigheid leeft met uw chef of een aantal collega’s, of dat u zich de jongste jaren aan de kant ge-schoven voelt. Nu moeten ze ook niet hypocriet gaan doen, is dan een begrijpelijke reactie.

“Toch wil ik uitdrukkelijk pleiten voor een of andere vorm van afscheidsritueel”, benadrukt Mark Claus. Hij heeft jarenlang voorbereidingscursussen op het pensioen verzorgd en is nu auteur van boeken over de overgang naar het pensioen ( Het geheim van een succesvol pensioen en Hartelijk gepensioneerd!). “Stoppen met werken betekent de start van een nieuw leven en dan is een min of meer officiële overgangs- ritus zinvol. We hebben zulk een symbool nodig, echt waar! Als we een af-scheidsreceptie of een feestje weigeren, krijgen we er later gegarandeerd spijt van. En we kunnen het nooit meer overdoen. Daarom is het goed dat we proberen in vrede weg te gaan. Een af-scheid moeten we niet gebruiken om oude rekeningen te vereffenen. In de laatste zes maanden vóór ons (brug)pensioen kunnen we beter nagaan met wie we nog zaken moeten bijleggen en proberen de rancunes en de conflicten met de baas of de collega’s uit te praten. Wat we niet kunnen oplossen, kunnen we als een soort van balans op papier zetten.”

Echt extreme vormen van afrekening op een afscheidsfeestje heeft Noël Derdaele nooit meegemaakt: “Soms iemand die een door de baas georganiseerd afscheid weigerde en zelf iets organiseerde, dat wel. Of wat giftige pijltjes in de bedankingsspeech van de betrokkene, maar meer niet. In sommige bedrijven nodigt de baas of de personeelschef de afscheidnemer uit voor een exitinterview. Die krijgt dan de kans om – eindelijk en zonder risico’s – alles te zeggen wat op zijn lever ligt. Uiteraard kan de baas of het bedrijf daar veel uit leren, maar juist daarom zijn er mensen die dat weigeren. Ze willen het de collega’s die achterblijven niet lastig maken. Toch kan zo’n exit-interview een manier zijn om met een schone lei te vertrekken.”

Sleutels voor een geslaagd afscheid

Hoe maakt u van uw afscheid een verrijkende ervaring voor alle betrokkenen? Noël Derdaele en Mark Claus kunnen uit hun ervaring een aantal succestips putten:

n Vergeet vooral niet dat het úw af-scheid is. Hoe meer u zelf actief aan de voorbereiding van het feest werkt, hoe meer u eraan zult hebben.

n Begin op tijd aan de voorbereiding. Drie tot zes maanden vooruit is ideaal. Het opzoeken van anekdotes, het bijleggen van conflicten of het zelf maken van een origineel geschenk voor de collega’s vraagt tijd.

n Werk liefst tot de laatste dag, want dan krijgt u een échte symbolische breuk. Er zijn mensen die hun vakantie opsparen, twee maanden vooraf vertrekken en op de laatste dag voor hun (brug)pensioen nog even terugkeren voor een receptie. Hoe onvriendelijk dit ook klinkt, op dat moment zijn de collega’s hen al bijna vergeten...

n Vraag aan uw baas of u behalve de directe collega’s ook mensen mag uitnodigen die een belangrijke rol in uw beroepsleven gespeeld hebben. Dat kunnen gepensioneerde collega’s zijn met wie u lang hebt samengewerkt, maar ook goede klanten of leveranciers.

n Houd uw afscheidsspeech kort. U mag best een langere tekst maken met uw herinneringen en met tips voor de blijvers, maar die kunt u beter uitdelen.

n Als uw baas en de collega’s slim zijn, nodigen ze ook uw levenspartner en uw kinderen uit en betrekken ze hen bij de organisatie van het afscheidsfeestje. Het wordt heel symbolisch als ook uw echtgen(o)ot(e) en/of uw kinderen een korte toespraak houden. Zij zijn het uiteindelijk die met u verder zullen leven.

n Organiseer een afscheidsverrassing voor de collega’s, samen met mensen die in de maanden vóór of na u met pensioen gaan. Het afscheid wordt minder abrupt, u kunt veel plezier beleven aan de voorbereiding én u kunt er achteraf een aantal vrienden aan overhouden.

n Bezoek uw collega’s na uw vertrek niet onaangekondigd. Die zijn druk aan het werk en hebben niet echt tijd voor u. U krijgt dan alleen maar het gevoel dat u al niet meer welkom bent en dat iedereen u vergeten is. Wie collega’s wil terugzien, kan beter met ze afspreken na het werk of zelf een reünie organiseren. En als sommigen echte vrienden zijn geworden, hebt u de bedrijfslokalen zeker niet nodig om vrienden te blijven. n

Ludo Hugaerts

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content