CO is een sluipmoordenaar

Geurloos, kleurloos, onvoorspelbaar: elk jaar maakt koolstofmonoxide in ons land honderden slachtoffers. Eén ding hebben ze allemaal gemeen: ze beseften niet welk risico ze liepen...

In tegenstelling tot wat vaak gedacht wordt, is CO-vergiftiging niet gelinkt aan armoede. Het kan net zo goed in een peperdure flat, als in een goedkoop huurpand gebeuren. Voeg daarbij de geur- en kleurloosheid en het is meteen duidelijk waarom CO zo meedogenloos kan toeslaan.

Zachtjes wegglijden...

“We hebben hier ooit een gezin gehad waarvan de kat zich bizar begon te gedragen. Ze viel zelfs omver! Vader en dochter repten zich naar de dieren-arts, maar die kon niets vinden. Toen die mensen weer thuiskwamen, troffen ze de rest van het gezin echter in coma aan. Die kat heeft hen het leven gered, want nu konden de hulpdiensten op tijd gewaarschuwd worden.”

In het Centrum voor hyperbare zuurstoftherapie van het militair hospitaal in Neder-Over-Heembeek krijgt dr. Peter Germonpré elk jaar tientallen CO-slachtoffers over de vloer. “CO ontstaat als een verbrandingsproces te weinig zuurstof krijgt”, legt hij uit. “Dan vormt zich in plaats van koolstofdioxide (CO2) koolstofmonoxide (CO), dat zich bindt aan de zuurstof in ons lichaam. Dan zijn onze cellen niet langer in staat om zuurstof op te nemen en dat leidt tot een dodelijke coma. De slachtoffers worden onwel en glijden weg. Als ze in bad het bewustzijn verliezen, kan het zijn dat ze verdrinken. Soms raken ook mensen die hulp willen bieden bedwelmd.”

Vooral in de badkamer

De meeste vergiftigingen spelen zich in badkamers af omdat de mensen zich daar doorgaans alleen bevinden, met de deur dicht. Maar eigenlijk kan een CO-vergiftiging zich overal voordoen, zolang er maar sprake is van een verbrandingsproces in combinatie met te weinig toevoer van zuur-stofrijke en te weinig afvoer van zuurstofarme lucht. “Recent hebben we hier mensen binnengekregen die beton aan het polieren waren in een garage, met een machine die op benzine werkt. Maar ook mensen die hun barbecue... binnen gezet hadden. Als de kooltjes roodgloeiend zijn, geven ze weinig rook af, sommige mensen schatten dat dan in als ongevaarlijk.”

Een supermodieuze kachel is niet noodzakelijk superveilig. “Jaren geleden werden hier tijdens een winter enorm veel jonge mensen aangevoerd, die op een bouwbeurs een superefficiënte kolenkachel gekocht hadden. Wat bleek? De kachel werkte zo goed dat de mensen ze al snel op de laagste stand zetten. Maar daardoor knepen ze de luchttoevoer af en ontstond een onvolledige verbranding wat de CO vrij spel gaf.”

De oorzaak van een CO-vergiftiging kan bij een gebrekkig functionerend of niet goed bediend toestel liggen, maar er zijn nog meer factoren die risico’s inhouden. Smalle, vuile of kronkelende schoorstenen bijvoorbeeld. Of het weer. In ons land ont-staat vaak temperatuursinversie, wat hetzelfde effect geeft als een niet goed doorgankelijke schoorsteen.”

Zuurstof tanken

Om de CO weer uit onze lichaamscellen te halen, wordt zuurstof toegediend. Dat kan met een zuurstofmasker ter plaatse, maar soms moet de zuurstof in een hyperbare kamer onder druk worden toegediend. Dan verdwijnt de CO sneller uit het lichaam. Of een hyperbare behandeling noodzakelijk is, kan niet alleen afgeleid worden uit het percentage CO in het bloed. Dat is immers maar een momentopname, beïnvloed door de zuurstof die al meteen toegediend werd. Bovendien zegt zo’n cijfer niets over de opname van de CO door de cellen, en die kan bij een langdurige blootstelling aanzienlijk zijn. Verder moet rekening gehouden worden met de algemene gezondheidstoestand van het slachtoffer. Met andere woorden: er spelen een heleboel factoren mee bij de beslissing om iemand al dan niet naar een hyperbaar centrum over te brengen.”

Een CO-melder: veilig of vals?

In de handel zijn CO-melders te koop, maar die kunnen een vals gevoel van veiligheid geven, meldt het Antigifcentrum in zijn rapport over CO-intoxicatie. Niet alleen omdat hun elektrochemische cel ook gevoelig kan zijn voor andere substanties dan CO, maar ook omdat hun functioneren niet gegarandeerd is bij aanwezigheid van stof, vet, warmte en vocht. Gezien de meeste problemen in de badkamer ontstaan, is dat een gevoelig punt.

Wat u zeker kunt doen, is zorgen voor voldoende ventilatie en een goed onderhoud van schoorstenen en verwarmingsapparaten. Verder kunt u het gebruik van verbrandingsmotoren in afgesloten ruimtes vermijden en alert zijn voor alarmsignalen zoals verwardheid, hoofdpijn, duizeligheid en een grieperig gevoel. n

Ariane De Borger