Blijf je prostaat de baas

Geen man die ontsnapt aan een goedaardige groei van de prostaat. Bij plasklachten laat je je dus best zo snel mogelijk onderzoeken. Want de problemen verdwijnen nooit vanzelf, maar vallen wel prima te behandelen.

Bij elke man neemt de prostaat vanaf 40 jaar stilaan toe in volume. Waarom dat precies gebeurt, is nog steeds een raadsel. Net zoals waarom dit zich bij de ene man sneller voordoet dan bij de andere. Vermoedelijk spelen de mannelijke hormonen een rol, naast andere factoren.

Anders dan bij prostaatkanker, waarvan je niets voelt, kan een vergrote prostaat, doordat hij de urinebuis vernauwt, wel een combinatie van klachten geven. De meest bekende zijn ’s nachts moeten opstaan om te plassen, moeite hebben om te starten met plassen, een valse aandrang voelen, nadruppelen, last hebben van een zwakke of onderbroken plasstraal of het gevoel hebben dat je je blaas niet volledig kan ledigen.

“Een keer per nacht je bed uit om te plassen is normaal, maar zodra je drie keer of meer moet opstaan, moet je het probleem onder ogen zien. Vaak merkt je partner de signalen als eerste op, omdat je veelvuldig opstaat of aan de urinevlekken door het nadruppelen. Om een zwakkere plasstraal te herkennen moet je je plas een beetje timen. Een blaas van 300 milliliter moet je in minder dan een minuut kunnen leegplassen”, stelt uroloog prof. Piet Hoebeke (UZ Gent).

Wat het probleem complex maakt, is dat niet alle plasklachten louter te reduceren vallen tot een vergrote prostaat die de weg van je urinestroom blokkeert. “Met de leeftijd functioneert ook je blaas en je hele waterhuishouding minder goed, waardoor je urineproductie, die ’s nachts normaal moet stilvallen, toch blijft doorgaan. Ook extra vochtopstapeling bevordert plasklachten, net als het gebruik van bepaalde medicatie (psychofarmaca).”

TABOE DOORBREKEN

Omdat het proces zich langzaam voltrekt, worden prostatismeklachten door heel wat mannen lang getolereerd of geminimaliseerd. Ook het taboe blijft overeind. “Veel mannen associëren een prostaatbehandeling onterecht met een bedreiging voor hun seksleven, terwijl we in een vroeg stadium de symptomen net beter kunnen aanpakken en schade aan de blaas kunnen voorkomen. Want er zijn wel degelijk risico’s verbonden aan een onbehandelde prostaatvergroting, zoals plots helemaal niet meer kunnen plassen”, waarschuwt prof. Hoebeke.

Een goedaardige prostaatvergroting opsporen is niet moeilijk. “De diagnose gebeurt aan de hand van een vragenlijst en een rectaal onderzoek waarbij de omvang van de prostaat wordt afgetast. Sommigen mannen zien daar tegenop, maar het onderzoek gebeurt met respect en is pijnloos. Vaak volgt er ook een urinetest om een blaasontsteking uit te sluiten, want die zorgt voor gelijkaardige klachten.”

CAFEÏNE EN ALCOHOL

Afhankelijk van de symptomen is een waaier van behandelingen mogelijk. Dat begint met waakzaam afwachten, slechts in laatste instantie is chirurgie nodig. Bij milde klachten kan die eerste aanpak volstaan, in combinatie met leefstijladvies. “Het valt immers niet te voorspellen hoe een prostaatvergroting evolueert en soms worden lichte klachten niet erger. Het blijft vooral belangrijk om je vochtinname goed te spreiden over de dag en twee uur voor het slapengaan niets meer te drinken. Cafeïne en alcohol prikkelen je blaas en je urineproductie. Die beperk je dus best. Pas ook je plasritueel aan door zittend en in twee tijden te plassen. Oefeningen voor de bekkenbodem bij de kinesitherapeut kunnen heel zinvol zijn om het plassen beter te controleren. Je bekkenbodem is immers het enige deel van je waterhuishouding dat je bewust kan leren aansturen.”

SPIERONTSPANNERS

Bij ergere klachten kan een medicatiekuur helpen, zoals spierontspanners (alfablokkers). Die werken meteen in op de spieren rond je prostaat, zodat je urinestraal weer krachtiger wordt. “Dit heeft als bijwerking dat de zaadlozing achterwege blijft, maar heeft geen invloed op je orgasme of seksleven.” Deze middelen remmen de groei van de prostaat zelf niet af. Daarvoor kunnen klierverkleinende geneesmiddelen worden ingezet. Vaak worden beide middelen gecombineerd.

“Enkel als je ernstige klachten hebt of een erg vergrote prostaat, heeft deze aanpak weinig zin.” In die gevallen of wanneer plassen totaal niet meer lukt, is een ingreep aan de prostaat nodig. “Bij zo’n operatie verwijderen we enkel prostaatweefsel dat in de weg zit. Het kapsel zelf blijft intact. Hiervoor bestaan verschillende technieken, maar de standaard blijft een kijkoperatie via de plasbuis. Die ingreep wordt volledig terugbetaald. Het risico op impotentie of incontinentie is klein, omdat we niet in de buurt komen van de zenuwen die dat aansturen, in tegenstelling tot een ingreep voor prostaatkanker.”