Bewust biologisch consumeren Hoe doe je dat?

Biologische voeding boert goed. Op de boerderij, in de speciaalzaak, op de markt, in de supermarkt: overal kan je vandaag bioproducten kopen. Maar zijn die allemaal evenwaardig? En volstaat het biologisch te eten om bewust te consumeren en gezonder te leven?

De biologische landbouw is in Europa goed voor een jaarlijkse omzet van ruim 20 miljard euro en daarmee een sector in opmars. “Almaar meer consumenten kopen bioproducten, terwijl het toch een zeer besloten sector blijft”, zegt Marc Fichers, van Nature & Progrès Belgique, een vereniging die in Franstalige België de biologische landbouw promoot. Dat succes heeft alles te maken met het feit dat we ons meer bewust zijn van de impact van onze voeding op onze gezondheid en op het milieu.

Bestaat er zoiets als nepbio?

Is er bij bio – net zoals bij alles wat goed in de markt ligt – ook sprake van valkuilen en namaak? Blijkbaar niet. “In Europa zijn alle producten met een bio-label wel degelijk biologisch geteeld”, verzekert onze expert. “Of ze nu worden verkocht in de supermarkt, de winkel, op de boerderij of op de markt, ze moeten voldoen aan de Europese regelgeving en dus het Europese lastenboek naleven. De dieren moeten op natuurlijke wijze en met respect voor hun welzijn worden gekweekt: ze krijgen biologisch voeder en moeten buiten kunnen. Pesticiden, chemische meststoffen, ggo’s en synthetische allopathische geneesmiddelen zijn verboden.”

Korte en lange keten

Verschilt een bioproduct uit de supermarkt dan echt in niets van wat we op de boerderij of in de biowinkel kopen? Er is wel degelijk een fundamenteel verschil: bioproducten die in de supermarkt worden verkocht, voldoen aan de opgelegde minimumregels, terwijl de biolandbouw zoals de pioniers en hun aanhangers die vandaag zien, vasthoudt aan waarden die verder gaan dan regels en labels. De échte biologische landbouw zweert bij de korte keten: landbouw op mensenmaat, met een regionale afzetmarkt, die de band tussen boer en consument aanhaalt.

“Of een bioproduct kwaliteitsvol is, hangt dus af van de manier waarop het bij de consument raakt: hoe kleiner de afstand tussen producent en consument, hoe groter de kans op een kwaliteitsproduct”, verduidelijkt Marc Fichers. Deze bioproducten vind je op de bio-boerderij in je dorp, in de biowinkel in de buurt of op de markt. “Hoe groter de afstand tussen producent en consument, hoe meer de biolandbouw zich tot de regels van het Europese lastenboek beperkt.” Neem nu de quinoa die je in de supermarkt koopt. Hij wordt in Bolivia op een traditionele manier verbouwd op akkers bestemd voor lokale voedingsgewassen. Die quinoa is bio, maar is hij ook fairtrade als je de bevolking haar basisvoeding afneemt?

Trap niet in de val

Consumeer je gezond als je bioproducten koopt? Zo eenvoudig ligt het niet. Je kan biologisch eten, maar daarom niet evenwichtig. “Als je net als vroeger soep koopt, maar dan een biologische variant, verandert er weinig. Die bevat evengoed suiker en gevriesdroogde ingrediënten. Je voeding is dan niet langer vervuild door pesticiden en niet belastend voor het milieu, maar alle andere parameters – en vooral de voedingswaarde – blijven dezelfde. Wil je overschakelen op bio, dan moet je een stap verder durven gaan en meer grip krijgen op je voeding door bijvoorbeeld zelf soep te maken.”

Kiezen voor biovoeding betekent dus anders gaan eten en zelfs anders gaan consumeren: doorgaans stap je over op bio omdat je zorg wil dragen voor je gezondheid en kiest voor kwaliteitsvolle voeding met een natuurlijke, authentieke smaak. Marc Fichers stelt vast dat “de meeste mensen die overschakelen op bio een evolutie doormaken. Na twee, drie jaar eten ze niet meer zoals voordien. Naarmate ze hun weg vinden in bio worden ze zich bewust van de problemen die een onevenwichtig voedingspatroon teweegbrengt. Wie bioproducten koopt, krijgt gaandeweg meer aandacht voor de impact van zijn consumptiegedrag op mens en milieu. Na een paar jaar biologisch eten, gaan mensen meer op hun energieverbruik letten, hun huis isoleren met gezonde materialen, verf zonder oplosmiddelen kopen...”

Vaarwel kant-en-klaargerechten!

Kortom: kiezen voor biologische landbouw valt moeilijk te rijmen met kant-en-klaarmaaltijden. “Bij het bereiden van kant-en-klaargerechten past de voedingsindustrie alle mogelijke trucjes toe om tegen de laagst mogelijke prijs producten van bedenkelijke kwaliteit af te leveren. De obesitasepidemie is te wijten aan de populariteit van junkfood, waaraan te veel zout, suikers en vetten worden toegevoegd. Wie biologisch eet, beperkt dit soort ingrediënten en eet geen kant-en-klaarmaaltijden, tenzij ze bereid zijn door een traiteur die het beste voor heeft met zijn klanten.”

Booming business

Een paar jaar terug moest je in sommige regio’s nog ettelijke kilometers afleggen om een bioboerderij of biowinkel te vinden. Dat is vandaag wel anders. “Bio is een speerpuntsector geworden. Overal openen nieuwe biowinkels de deuren. Meer en meer boeren schakelen over op biologische landbouw. Tal van fruit- en groentetelers verkopen hun bioproducten onverpakt.”

Allemaal kanalen die kiezen voor minder verpakking. “Enkel supermarkten verkopen biologische groenten en fruit voorverpakt omdat de controles – de biosector wordt strikt gecontroleerd – impliceren dat je biologische appels moet kunnen onderscheiden van appels uit de conventionele teelt.”

Echt duurder?

Rest als enige minpunt nog de prijs: die vinden mensen te hoog. “De extra kosten eigen aan de biologische teelt rechtvaardigen die prijs. Maar uit die kritiek leid ik af dat mensen nog meer bio zouden willen eten!” Wat de prijs betreft is de vergelijking volgens Marc Fichers eenvoudig: “Hou je bij je keuze voor bioproducten vast aan je conventionele voedingspatroon, dan valt biovoeding zeer duur uit.” Anders gezegd: bioeten hoeft geen grotere hap uit je budget te nemen, als je je eetgewoonten aanpast of helemaal omgooit. Als je door biologisch te eten je consumptiegedrag radicaal wijzigt, ben je zelfs goedkoper af! “Je anders organiseren, dat is het geheim: almaar meer mensen geven de voorkeur aan de korte keten en kopen eenvoudige producten – aardappelen, uien, seizoensfruit en -groenten – rechtstreeks bij de boer. Zo halen ze verse producten in huis tegen een zeer correcte prijs. Je kan ook vlees kopen per 5 tot 10 kg voor € 10 per kilo en invriezen.”

Minder vlees

Overstappen op biovoeding betekent ook minder vlees eten. “We eten te veel vlees”, stelt Marc Fichers vast. En dat is niet alleen slecht voor de gezondheid, het is ook duur. Bovendien is intensieve veeteelt uitermate schadelijk voor onze planeet. De veeteelt is verantwoordelijk voor 18% van de uitstoot van broeikasgassen. Meer dus dan de transportsector, zo blijkt uit een rapport van de FAO, de VN voedsel- en landbouworganisatie. “Je kan beter minder vlees eten maar van goeie kwaliteit, biologisch vlees van een dier dat gras eet. Want we zijn intussen helemaal vergeten dat een koe graast!”

Biologisch eten is dus een totaalverhaal, dat staat of valt met een andere manier van consumeren en een andere manier van denken. “De biosector is veel meer dan ondernemingen die potjes met een biolabel op de markt brengen. Het gaat om een maatschappelijke beweging die verandering wil brengen in ons eet- en consumptiegedrag.”

De biologische landbouw heeft een stroming op gang gebracht die ijvert voor respect voor de natuur en voor de dieren, en voor sterkere banden tussen mensen. Daar kan niemand tegen zijn, toch?

Lees meer op www.plusmagazine.be/biolandbouw

COLETTE BARBIER

4,7% van de landbouwgrond in ons land wordt gebruikt voor biologische landbouw.