Betalen om te sparen? Vergeet het!

Midden februari haalde het Franse Société Générale de voorpagina van menig krant omdat ze de rente op spaarrekeningen liet zakken tot 0,01% basisrente en 0,10% getrouwheidspremie, samen 0,11%. Een miniem verschil met de 0,15% die andere grootbanken op hun basisspaarrekening gaven. Waarom dit dan zoveel aandacht kreeg? Omwille van de symboliek: voor het eerst liet een bank de rente dalen tot het wettelijke minimum.

Spaarders kregen amper tijd om te bekomen, laat staan verontwaardigd te zijn, want in de dagen en weken die volgden, namen tal van kenners de term nulrente tot zelfs negatieve rente in de mond. Dit is geen sciencefiction. Niet alleen geven heel wat landen – waaronder België – leningen uit met een negatieve opbrengst, KBC erkende vorig jaar zelfs dat ze een negatieve rente geeft op (grote) deposito’s van (grote) ondernemingen.

Hoe kan je hierbij nu je kalmte bewaren? Laat ons dit fenomeen eerst proberen te begrijpen. Vooreerst zijn in de economie – en daarbuiten – schaarse goederen duur, zegt men. Dat klopt, maar volstaat niet: ze moeten schaars én gegeerd zijn. Daar staat tegenover dat wat er in overvloed is en niemand wil, goedkoop is. En dat is vandaag het geval met geld, net zoals met petroleum. Om de sputterende economie nieuw leven in te blazen, gooit de Europese Centrale Bank sinds maart met geld naar de bankiers hun hoofd, letterlijk voor niets (nultarief). Of anders gezegd: als jouw bankier het geld dat jij hem toevertrouwt amper of niet laat renderen, dan is dat niet omdat hij jouw geld niet waardeert, maar omdat hij het niet nodig heeft.

Punt twee: wat doet een bankier met geld waarmee hij geen krediet kan verlenen? Simpel: hij belegt het vooral in staatsleningen. Maar Belgische staatsobligaties op 10 jaar brengen amper 0,5% op. Als je rekening houdt met wat een spaarboekje de bank kost, begrijp je dat het moeilijk is om veel te geven voor iets wat de bank nauwelijks kan hergebruiken. Bovendien verbiedt de Europese wetgeving banken om dat geld op zeer lange termijn te investeren, wat meer zou opbrengen.

Zal de rente op spaarboekjes dan toch onder nul duiken? Onze minister van Financiën verzet zich daartegen en heel wat specialisten zijn het met hem eens. Want zullen spaarders dan hun geld niet massaal afhalen om het thuis op te potten? Daar zullen kluizenproducenten blij mee zijn, en dieven ook. Tenzij je het afhalen van bankbiljetten beperkt. Maar waar zou zo’n maatregel, die al even slecht wordt verteerd als een negatieve rente, dan toe leiden? Zover zal het dus niet komen. Want geeft toe, jij zou toch ook weigeren om te betalen om te mogen sparen, niet?

In de economie – en daarbuiten – is wat schaars is duur. Dat klopt maar volstaat niet: een goed moet schaars én gegeerd zijn.