Anders gaan wonen voor later

Anders gaan wonen om later zo lang mogelijk zelfstandig te blijven, kan vandaag vele vormen aannemen. Lees hier hoe vijftigplussers het aanpakten, wat het hen heeft gekost en waarop u moet letten als u ook plannen maakt.

Een nieuwe woning bouwen

Een paar jaar geleden kreeg ik problemen met mijn motoriek”, vertelt Janine Goffings (54), een maatschappelijk werkster uit de omgeving van Borgloon (Limburg). “Die zijn nu onder controle, maar ik heb toen een drastisch besluit genomen: ik laat een nieuwe en perfect toegankelijke meegroeiwoning bouwen. Alles moest voorzien zijn voor het geval ik ooit in een rolstoel zou belanden. Zo ben ik gerust voor later, want ik sta alleen in het leven.”

Het werd geen gehandicaptenwoning maar een knappe en eigentijdse woonplek. Veel wit, veel licht, designmeubilair (tweedehands gekocht!) en een hippe hangmat in de zithoek. Verder zijn de principes van de toegankelijkheid hier zo strikt mogelijk toegepast: alles op één verdieping, weinig binnenmuren, veel ruimte tussen de meubels, binnendeuren van ruim één meter breed, keukenkasten met laden en uitschuifbare rekken, een brede inloopdouche met het bedieningspaneel buiten de douche, geen drempels, enz. De wasmachine en de droogkast staan op een verhoog van 42 cm. De leidingen zijn nu al geplaatst om later een domoticasysteem te kunnen installeren. Buiten is het gazon vervangen door perken met witte keitjes rond een zitterras.

Wat heeft het gekost?

Ongeveer € 250.000. Janine gebruikte de opbrengst van de verkoop van haar vroegere woning (een villa met een siertuin van 5.000 m²) en haar spaarcenten.

Waarop moet u letten?

Wie nieuw wil bouwen voor later, kan veel praktische informatie opvragen bij de vzw Enter, het Vlaams Expertisecentrum Toegankelijkheid, België- plein 1, 3510 Hasselt, % 011 26 50 30 en www.entervzw.be. De info over Meegroeiwonen plus richt zich vooral tot 50-plussers die nieuw willen bouwen of kopen.

Een volledige doorlichting van uw bouwplan met het oog op later, met gedetailleerde aanpassingen, kost maximum € 250. Bepaalde provincies en gemeenten geven een subsidie voor dit advies.

Wonen in een seniorendorp

Een paar jaar geleden heeft Beatrice Rausch (53) haar imposante woning in Aarlen (met 20 are grond) ingeruild voor het Domaine du Lac in Messancy. Dit dorp met 76 woningen heeft één bijzonderheid: u moet minstens 50 jaar oud zijn om er te mogen wonen. “Eerst stonden we huiverig tegenover het idee van een seniorendorp”, vertelt ze. “Maar toen we de plaats bezochten, waren toch overtuigd.”

Alle wooneenheden bevinden zich in een rustige straat (zone 30 en eenrichtingsverkeer). Vlakbij is er een dienstencentrum (met kapper, supermarktje en in de toekomst een tandarts) en een meer met een wandelpad. Een bushalte zorgt voor een verbinding met het – relatief dichtbij gelegen – dorpscentrum.

Het dorp telt twee woningtypes: studio’s (woonkamer met keuken + een slaapkamer + een badkamer + eventueel een washok) en iets ruimere woningen (met eventueel een tweede slaapkamer en een aanpalende garage). Alles is gelijkvloers en alle kamers zijn toegankelijk met een rolstoel. Buiten hebben enkele bewoners een tuintje aangelegd, terwijl anderen kozen voor een ruim terras.

“Het grote pluspunt van de formule is dat iedereen min of meer tot dezelfde generatie behoort”, pleit Beatrice. “Hierdoor is er een toffe groepsgeest en een erg goede band tussen de buren. Er is altijd wel iemand die je kan helpen bij een of andere klus of je ergens naartoe kan brengen. Het is heel moeilijk om hier te vereenzamen!”

Wat heeft het gekost?

Bij de start van het project in 2006 kostte een studio € 120.000 en een woning € 180.000. Sindsdien zijn de prijzen niet zo heel veel gestegen. De aankoopprijs van een studio bedraagt nu € 129.000. Daarbij komen nog wel de prijs van een uitgeruste keuken en van eventuele aanpassingen aan het bestaande gebouw.

Waarop moet u letten?

Voor welke vorm van mede-eigendom voor senioren u ook kiest, let erop dat de beloofde dienstverlening al aanwezig is voor u koopt. Het supermarktje van Domaine du Lac heeft pas jaren na de start van het project zijn deuren geopend. Door gebrek aan diensten in de onmiddellijke nabijheid waren een aantal van de eerste bewoners verplicht weer te verhuizen.

Ga de bereikbaarheid met het openbaar vervoer na. Blijft een auto nodig of niet?

Informeer u ook goed over de praktische voorwaarden. Moeten de beide partners van een koppel de vereiste minimumleeftijd hebben? Kunnen de kleinkinderen bij u verblijven tijdens de vakantie? Is er een syndicus (het gaat immers om een mede-eigendom)?

Verhuizen naar een appartement

Een paar jaar geleden hebben Roger (62) en Mia (64) Huveneers hun vrijstaande woning met grote tuin in een klein dorpje, ingeruild voor een appartement van 99 m² in Geel. “Met het oog op later wilden we alles bij de hand hebben. Onze verhuis hebben we ruim van tevoren gepland. Tien jaar geleden hebben we dit appartement gekocht in ruwbouw. Eerst heeft onze zoon erin gewoond, zodat hij rustig aan zijn eigen woning kon bouwen. Nadien hebben wij het appartement laten klaarmaken voor onszelf. Een deel van de inboedel is naar de kinderen gegaan. De eetkamer hebben we meegenomen, de slaapkamer en de salon hebben we nieuw gekocht.”

“We wonen nu dicht bij het centrum en kunnen alles te voet of met de fiets doen. In vergelijking met ons dorp lijkt deze stad te bruisen van leven. Het onderhoud van onze vroegere woning en van de tuin vroeg veel tijd en energie en die besteden we nu aan zaken die we graag doen. Bovendien wonen onze kinderen en andere familieleden nu dichter bij ons. Niemand van onze kinderen heeft ons verweten dat we hun ouderlijke huis verkocht hebben.”

Wat heeft het gekost?

€ 190.000 voor het appartement en de basisinrichting. Roger en Mia gebruiken hiervoor hun spaargeld en een lening van de bank. De verkoop van hun vroegere woning maakte het mogelijk de lening vroeger af te lossen.

Waarop moet u letten?

Koop een appartement zo mogelijk op plan. Dan kunt u aan de bouwpromotor of aannemer nog ingrijpende wijzigingen vragen.

Verken de eventuele nieuwe woonbuurt eerst grondig: het openbaar vervoer, de winkels, de nabijheid van diensten... Informeer bij bewoners hoe het leven er is.

Om een appartementsgebouw te beoordelen op zijn toegankelijkheid, kunt u de Wenkenbladen toegankelijkheid gebouwen lezen op de website www.entervzw.be

Uw eigen woning verbouwen

Jacqueline Demotte (63) en haar man lieten in 2011 verbouwingen uitvoeren aan hun bel-etagewoning in Châtelet (Henegouwen) om later hun oude dagen volledig op de benedenverdieping te kunnen slijten. “We willen absoluut zelfstandig blijven wonen in onze vertrouwde omgeving”, vertelt ze. “Aangezien we het dak moesten laten vernieuwen, hebben we vooruit gekeken en ons huis herdacht volgens de basisbehoeften van bejaarde mensen. Die behoeften heb ik leren kennen tijdens mijn loopbaan als thuisverpleegster. Vlakbij de inkomhal hebben we een nieuwe wc geplaatst en een fonteintje voor de handen. In het vroegere washok zijn nu een inloopdouche, wastafel met een spiegel en ingemaakte kast. De ruimte kreeg ook een nieuwe vloer zodat ze zich op dezelfde hoogte als de inkomhal bevindt. Het huidige bureau kan later een slaapkamer met zit-slaapbank worden. Daarom hebben we er nu al een vals plafond met isolatie (er ligt een terras boven deze kamer) en een parketvloer laten aanbrengen. Het raam hebben we vervangen door een schuifdeur met een directe toegang tot de tuin. Voor de veiligheid hebben we ook luiken laten plaatsen. En in de bergruimte beneden hebben we onze oude keuken ondergebracht en een gootsteen met koud en warm water geplaatst. Voor meer licht hebben we er een raam en deur aangebracht. Onze living blijft op de eerste verdieping, maar als het moet kunnen we later een traplift plaatsen.”

Wat heeft het gekost?

De verbouwing kostte € 19.500 (incl. btw en werkuren).

Waarop moet u letten?

Profiteer van de verbouwing om energiebesparende ingrepen te laten uitvoeren.

Vraag verschillende offertes en werk met professionele aannemers om ergernis te voorkomen.

Een toegankelijkheidsbureau geeft advies over het aanpassen van uw woning. Laat bijvoorbeeld een bredere en drempelloze ingangsdeur plaatsen (voor een rolstoel later).

Kangoeroewonen

Sinds een jaar is de halfopen woning van Florent Smet (68) en Annie Voorbraeck (67) in Schoten een kangoeroewoning. Zij wonen beneden, hun dochter Chrisje (48) en schoonzoon Yves (51) in een appartement boven. Het vergde een grondige verbouwing, inclusief een nieuw aangebouwde slaapkamer beneden. Chrisje en Yves houden voorlopig hun vroegere woning voor hun jongste zoon en als werkruimte voor Chrisje (die onthaalmoeder is).

“We zijn nu veel geruster voor de toekomst”, zeggen Florent en Annie. “We kunnen blijven wonen op onze vertrouwde plek en respecteren elkaars privacy. We komen nooit onaangekondigd binnen. Als een van ons boodschappen doet, vragen we of we iets kunnen meebrengen. We delen de wasmachine, diepvriezer en droogkast. De mannen kijken samen voetbal op tv, terwijl de vrouwen in de andere woning voor een film kiezen.”

“We hebben een jaar lang de pro’s en contra’s besproken”, voegt Chrisje eraan toe. “Omdat ik enig kind ben, wil ik mijn ouders dicht bij mij om ze later aandacht te kunnen geven. Nu krijgen wij vooral hulp van hen.”

Wat heeft het gekost?

De totale verbouwing kostte net geen € 300.000. De twee partijen hebben de kosten gedeeld.

Waarop moet u letten?

Kangoeroewonen staat voor één woning verdelen in twee afzonderlijke wooneenheden voor twee generaties (in Vlaanderen officieel zorgwonen). Hoewel door de overheid gepromoot, is het juridische kader allesbehalve soepel: er kan maar één eigenaar zijn, de woning van de jongere partij mag maar één derde van de oppervlakte innemen, er moet tussen de partijen een familieband bestaan, enz. Informeer u dus eer u eraan begint.

Florent en Annie: “Als er meer kinderen zijn, kan de formule voor veel jaloersheid zorgen”.

Groepswonen

Hoe moet het nu verder met ons leven? Dat vroegen Terry Gyselbrecht (52) en Lut Van der Spurt (53) zich af toen de kinderen het huis uit waren. Ze hakten de knoop door en kochten een woning in een co-housingproject in Vinderhoute (regio Gent). “Ik wil niet oud worden en verzuren als een einzelgänger maar in een groep blijven leven,” zegt Terry. “Hier vinden we een mooie mix van privacy en groepsgevoel. Twee keer per week wordt er in beurtrol samen gekookt. Verder moet elke volwassen bewoner zich inzetten voor minstens één werkgroep. Er zijn dagen dat de gemeenschappelijke ruimten bruisen van leven. Sommige bewoners organiseren kook- of yogalessen. Ook het ecologische aspect sprak ons aan. Alle huizen zijn passief- of laagenergiewoningen met zonnepanelen, bijna alle waterverbruik is afkomstig van regenwater, we kunnen een beroep doen op een systeem van autodelen, enz.”

“Omdat dit project in de omgeving van onze vroegere woonst ligt, hebben we onze vrienden- en kennissenkring behouden”, vult Lut aan. “Onze oude dag is nog veraf, maar toch zijn we de op één na oudste bewoners hier. Het feit dat we altijd een beroep kunnen doen op onderlinge hulp, is erg geruststellend. De woningen zijn zo gebouwd dat je buiten altijd iemand tegen het lijf loopt. Nu al krijgen we spontaan hulp aangeboden als één van ons ziek is. En als ik ooit op onze kleinkinderen zal passen, kan ik tegelijk de kinderen van medebewoners opvangen. Het gemeenschappelijke paviljoen telt immers een kinderspeelruimte. Als we gepensioneerd zijn, zullen we ook minder kosten hebben. We hebben vrijwel geen energiekosten, door de gemeenschappelijke maaltijden gaan we minder uit eten en een aantal grote apparaten hebben we in groep aangekocht.”

Wat heeft het gekost?

Terry en Lut investeerden € 350.000 voor hun volledig afgewerkte wooneenheid (102 m²) én voor hun aandeel in de gemeenschappelijke ruimten. Ze verhuren hun vroegere woning.

Waarop moet u letten?

Groepswonen bestaat in vele vormen, van kleinschalig (de Abbeyfieldwoningen) tot grotere co-housingprojecten, maar vereist altijd een sterk sociaal gevoel, een blijvende inzet voor een gemeenschappelijk project en veel geduld (beslissingen moeten in consensus worden genomen).

Wederzijdse hulp en solidariteit vormen het cement, maar het is belangrijk dit in een officieel document vast te leggen (bijv. een notariële akte).

Ludo Hugaerts, Nicolas Evrard en Olivia Van de Putte