Als we nu eens vrede sloten ?

Wie ooit ruzie heeft gemaakt, weet het: vrede sluiten valt niet altijd mee. Toch beseffen we allemaal dat het leven nooit meer zal zijn zoals voorheen zolang de wrok niet verdwenen is. Wat maakt verzoenen zo moeilijk? Kan het altijd, en met iedereen? En hoe pak je een en ander concreet aan?

T oen ik klein was”, schrijft Betty (66), “was ik altijd heel blij als ik vergiffenis kreeg nadat ik iets doms had gedaan of iemand had gekwetst. Dat vind ik nog altijd een heel belangrijk gevoel: bij een fout hoort een verzoening. En dat heeft niets met de leeftijd te maken. Het is een principe dat je heel je leven kunt toepassen.”

Net als kinderen zijn volwassenen meestal blij als ze vergiffenis krijgen voor een verkeerd woord of een onrechtvaardige of egoïstische daad. Jammer genoeg zijn de menselijke natuur en de manier waarop we in het dagelijkse leven omgaan met elkaar niet zo eenvoudig. We herinneren ons bijna allemaal een ruzie waarin het ogenblik van vergeven en vergeten veel te lang op zich liet wachten, met alle nefaste gevolgen vandien. Als we de band niet opnieuw aanknopen, uit onwil of uit onvermogen om te praten, kan een ruzie jaren in plaats van dagen duren. Dan laat ze ook bittere sporen na, diep in ons hart.

Belangrijke twistappels

De familie is het terrein bij uitstek voor de meest diverse soorten ruzies. Psycholoog Dimitri Haikin krijgt in zijn praktijk dagelijks patiënten over de vloer die een familieruzie slecht hebben verwerkt. “Binnen de familie zijn er een heleboel conflicten die niet opgelost raken en dus blijven kankeren. Onenigheid over geld is heel courant, maar er kan ook rivaliteit ontstaan omdat een van de broers of zusters het gevoel heeft dat de ouders meer van de anderen houden. En dan zijn er natuurlijk de ruzies tussen ouders en kinderen. Vaak hebben die te maken met de behoefte om zich bemind en gewaardeerd te voelen.”

De aanleiding tot de ruzie kan ernstig of banaal zijn. Vaak is het gewoon een uitvlucht om een oude wrok op tafel te gooien die, omdat hij niet werd uitgepraat, een onuitputtelijke bron van boosheid en agressiviteit is geworden. Dat gebeurt ook in de vriendschap waar, zoals bij alle sterke banden, zelfs een kleine twist een explosief karakter kan krijgen. Een ongelukkige opmerking, al dan niet wanneer je wat te veel gedronken hebt, een meningsverschil over een bepaalde keuze in het leven, een geheimpje dat wordt verklapt... een kleinigheid is genoeg om een jarenoude vriendschap te doen stukspringen.

Onze eerste reflex is altijd dat we de andere partij verantwoordelijk stellen en van alle kwaad beschuldigen. Dat is handig, want zo moeten we onze eigen verantwoordelijkheid niet onder ogen zien. Dat we zo diep gekwetst zijn, is normaal want iemand die we heel erg waardeerden heeft ons diep ontgoocheld. Maar het is vooral pijnlijk omdat we niet graag geconfronteerd worden met de beperkingen van diegenen van wie we houden – en van onszelf.

Soms is het nog ingewikkelder. Dimitri Haikin: “Soms kan een ruzie een handig voorwendsel zijn om afstand te nemen van een persoon. Het klassieke geval is dat van een onbewuste rivaliteit tussen twee vrienden (of vriendinnen), van wie de ene veel succes heeft en de andere niet. Voor die andere is de ruzie een prima manier om weg te lopen van een persoon die hem overschaduwt, omdat hij alles is wat de andere zelf zou willen zijn. Maar aan de basis ligt een probleem van zelfwaardering.”

Vergiffenis als geschenk

Jaloersheid, bevoegdheidsconflicten, al dan niet met kwaad opzet rondvertelde roddels... Het werk is vaak het toneel van rivaliteit. Er zijn aanleidingen genoeg om collega’s tegen elkaar op te zetten. Met alle machtsspelletjes die het dagelijkse leven in een bedrijf kleuren, kan een banale kantoorruzie makkelijk ontaarden in een guerrillaoorlog omdat de hoofdrolspelers op zoek gaan naar bondgenoten, zowel bij de collega’s als bij de hiërarchische oversten. Het doel? “Getuigen vinden om jezelf te bewijzen dat je gelijk hebt”, analyseert Dimitri Haikin. “Jammer genoeg wordt de kloof alleen maar dieper als je er anderen bij betrekt. Een verzoening wordt nog moeilijker dan wanneer het conflict beperkt blijft tot twee personen. Want uiteindelijk moet de verzoening altijd onder vier ogen gebeuren, tussen twee mensen.”

Verzoenen is niet gemakkelijk. Na de eerste momenten van boosheid en het stiekeme genoegen van het mokken (een gevoel dat alle kinderen heel goed kennen), vinden we het meestal jammer dat we een familieband of een vriendschap hebben stukgemaakt. Maar ondanks dat verdriet, ondanks de spijt verliezen we soms veel tijd voor we het goedmaken. “Nochtans vinden we, door het probleem bij te leggen, opnieuw vrede met onszelf en maken we ons los van ons verdriet”, legt Dimitri Haikin uit. “Een ruzie kan een bron zijn van obsederende, onvruchtbare gedachten. Als we niets doen om de oorzaak van de woede weg te nemen, blijven we gevangen in onze agressiviteit. In de therapie vraag ik de mensen dan ook om te proberen vergiffenis te schenken. En dan verwijs ik niet zozeer naar de joods-christelijke betekenis van het woord vergiffenis, maar wel naar het idee dat je een ballast moet loslaten die je meesleept en die je afremt. Vergiffenis wordt dan een geschenk aan jezelf, een kans om met een schone lei te beginnen.”

Verdergaan met de relatie

Met een schone lei beginnen, het klinkt prachtig. Maar hoe pak je dat concreet aan? “In het ideale geval kun je praten met de persoon met wie je ruzie hebt”, zegt Dimitri Haikin. “Je kunt hem vertellen dat jij je in het nauw gedreven voelt, dat je gekwetst bent, dat je territorium geschonden is. Je kunt uitleggen dat je het conflict wilt oplossen en de draad van de relatie opnieuw opnemen. Dat kan uiteraard alleen als beide partijen een verzoening wensen.”

En wat als je beseft dat je zelf in de fout bent gegaan? “Dan moet je proberen je ongelijk toe te geven, hoe moeilijk dat ook kan zijn. Het besef van je eigen verantwoordelijkheid in het conflict is een eerste stap naar de verzoening. Niet alle mensen zijn daartoe in staat, want het hangt sterk af van het vermogen om nederig te zijn. Om je eigen fouten te erkennen, moet je nederigheid kunnen opbrengen. De opvoeding is ook belangrijk want als je hebt geleerd dat je altijd sterk moet zijn, nooit mag wenen en je gevoelens niet mag tonen, wordt het erg moeilijk om je verantwoordelijkheid objectief onder ogen te zien en een eventuele fout toe te geven.”

Uiteraard moeten we ook niet naïef zijn: zich verzoenen is helaas niet met iedereen mogelijk. Dan is het soms beter, mensen die een negatieve invloed op ons leven uitoefenen uit de weg te gaan. “In sommige gevallen kunnen we vrede sluiten en de strijdbijl begraven, maar kan de relatie niet verdergaan”, vindt Dimitri Haikin. “Als er heel erge dingen gebeurd zijn en de relatie een mijnenveld is geworden, houden we beter wat meer afstand. Dat is verstandiger dan koste wat het kost te proberen een relatie die gevaarlijk zou kunnen zijn, verder te zetten.” n

Karima Amrous

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content