Als uw kleinkind gaat puberen

Word vooral niet boos of verdrietig als uw kleinkind van 15 ineens veel minder op bezoek komt of nog maar weinig zegt. U moest ’s weten wat tieners vandaag allemaal aan het hoofd hebben! En als u het slim aanpakt, wordt u misschien een vertrouwenspersoon in de storm van hun jeugd.

Tot drie jaar na de dood van mijn man heeft mijn kleindochter me elk weekend bezocht, mailt Nicole. “Toen ze ouder werd, was het ineens gedaan met de liefde. De opvoeding die ik haar wilde geven, paste blijkbaar niet meer bij wat ze thuis mocht doen. Vandaag zie ik haar alleen nog samen met haar moeder en als er centjes te rapen zijn. Het blijft een litteken op mijn hart.”

Wat een gemiste kans, zucht maatschappelijk werker en jongerenconsulent Steve Lapère, wanneer hij Nicoles verhaal leest. Hij geeft voor de Gezinsbond voordrachten over de relatie tussen ouders, grootouders en pubers. “Wanneer uw kleinkind in volle puberteit komt, heeft het zeker niet met een gebrek aan liefde, respect of loyauteit van zijn/haar kant te maken als het contact verwatert. Toegegeven, dat doet pijn, zeker wanneer u vroeger vaak op uw kleinkind paste of het dikwijls van school haalde.”

Dat verwaterende contact is bijna niet te vermijden. Grootouders hebben vandaag zelf een drukke agenda, maar dat is klein bier bij de agenda van tieners anno 2013. Ze studeren, zijn actief in een sportclub en de jeugdbeweging, onderhouden intens hun Facebookpagina, sturen 2.000 sms’jes per maand, beginnen uit te gaan, hebben soms een studentenjob, gaan op kamp en naar optredens, trekken vaker op met vrienden en vriendinnen, zitten voortdurend te tokkelen op hun smartphone en tablet en willen hun eigen leven uitbouwen.

“Ze is zo gesloten geworden”

Daarnaast worden ze ook nog eens voor het eerst echt verliefd en worstelen ze met alle veranderingen in hun lichaam en persoonlijkheid. Ze trekken zich liever in hun eigen wereldje terug. Als ze al over hun emoties praten, dan eerder met leeftijdgenoten dan met volwassenen. Ook Staf ondervindt dat. “Toen ze nog in de lagere school zat, gingen we in de week geregeld babysitten bij onze kleindochter, omdat haar ouders vaak ’s avonds werkten. We hadden een mooi en open contact. We lazen voor, stopten haar in bed. Vandaag is ze een puber van 15. We zien haar veel minder vaak en ze komt stug en gesloten over. Reacties moeten we er bijna uit sleuren. Ik ben ontgoocheld: ik had gehoopt dat we op die leeftijd al een goed gesprek als volwassenen konden hebben, maar ze heeft duidelijk andere prioriteiten. Toch probeer ik het contact open te houden, bijvoorbeeld door te reageren op haar Facebookpagina.”

Zoek zelf contact!

Het contact hoeft niet noodzakelijk te verwateren. Steve Lapère: “Veel hangt af van de relatie vroeger. Als u in de lagere schooltijd een hechte band met uw kleinkinderen hebt opgebouwd, zal de kwantiteit van de contacten misschien verminderen, maar niet de kwaliteit. Niets belet u om zelf proactief contact te houden met uw puberende kleinkinderen. Door geregeld een sms’je te sturen en hen te volgen op de sociale media. Ging u vroeger naar de volleybalwedstrijden van uw kleindochter, blijf dat dan doen. Speelt uw kleinzoon in een rockgroepje, ga dan kijken naar een optreden. Er zal dan misschien niet veel gezegd worden, maar het gebaar raakt!”

Als u erin slaagt een redelijke band te behouden, is de kans trouwens groter dat die band na de puberteit weer hechter wordt. “Je ziet vaak dat twintigers ineens weer vaker bij oma of opa op bezoek gaan”, zegt de jongerenconsulent. “Ze herinneren zich weer het lekkere eten, de gezamenlijke uitjes en het fijne contact van vroeger. En die nostalgie trekt aan!”

Neutraal vertrouwensfiguur

In de eerder aangehaalde mail heeft Nicole het over ‘de opvoeding die ik mijn kleindochter wilde geven’. Helaas is dat een verkeerd uitgangspunt, beklemtoont onze expert. “Grootouders moeten niet opvoeden, dat is de taak van de ouders. Ze moeten er zijn als luisterend oor en liefdevolle steun geven, meer niet. Bij pubers laaien de emoties hoog op en wisselen ze snel. Grootouders kunnen dan een neutrale vertrouwensfiguur worden. Geen vragen stellen, het eerste liefdesverdriet opvangen, geheimpjes bewaren. Pubers zijn voortdurend aan het onderhandelen met hun ouders, bijvoorbeeld over het uur van thuiskomst of over zakgeld. Grootouders moeten zich daarin niet moeien, maar kunnen wel relativeren en misschien vanuit hun ervaring tips geven over de beste onderhandelingswijze!”

Die rol van steunpunt en vertrouwensfiguur kan nog belangrijker worden wanneer een tiener opgroeit in een nieuw samengesteld gezin. De weekends zijn in zulke gezinnen vaak hectisch. Grootouders zullen scoren als ze een tiener in zo’n situatie laten weten ‘je bent altijd welkom, bij ons kan je rustig studeren’.

Niet afkopen met geld

Je hoort grootouders wel eens klagen dat hun puberende kleinkinderen alleen op bezoek komen om geld te krijgen. “Dat gebeurt inderdaad”, geeft Steve Lapère toe, “maar soms hebben grootouders dat ook aan zichzelf te wijten. In de stijl van ‘als je je nieuwjaar wilt krijgen, moet je zondag maar op bezoek komen’. U mag niet in de verleiding komen genegenheid en bezoekjes af te kopen met geld. Opgroeiende kinderen hebben altijd geld te kort. Als ze het zo maar kunnen halen bij oma of opa, zullen ze dat niet laten. Het is veel slimmer uw grotere kleinkinderen te belonen voor diensten die ze u bewijzen” (lees de tips hierboven).

Ludo Hugaerts