Als de wereld lijkt te tollen

Wat zorgt ervoor dat iemand plots het gevoel krijgt dat de wereld om hem heen begint te tollen? En welke reme-dies zijn er tegen vertigo of draaiduizeligheid?

Vertigo is geen zeldzaam verschijnsel. Maar liefst drie procent van de bevolking krijgt ermee te maken. Op de vertigoraadpleging van het UZA zien ze patiënten van alle leeftijden. “De mediaan ligt op 50 jaar”, stellen professor Neus-, Keel- en Oorziekten Paul Van de Heyning en collega dr. Vincent Van Rompaey vast. Vertigo verwijst naar een bijzondere vorm van duizeligheid. “Onze taal schiet woorden tekort om deze bijzondere sensatie treffend weer te geven. Meestal omschrijven we het als draaiduizeligheid maar er komt meer bij kijken en er zijn verschillende varianten. Mensen met vertigo nemen een beweging waar die er niet is. Sommigen hebben het gevoel dat ze zelf bewegen, vallen of ronddraaien, anderen ervaren het alsof de omgeving rondom hen beweegt. Voor nog anderen lijkt het of ze het contact met de grond verliezen. Een sensatie die ook vaak wordt aangehaald, is instabiliteit: het gevoel dat een onzichtbare hand u naar één kant duwt, waardoor rechtdoor lopen niet meer lukt. Bij vertigo hebben mensen ook vaak het idee dat hun beweging niet overeenstemt met wat ze denken te doen. Wanneer ze gaan liggen, hebben ze bijvoorbeeld het gevoel dat ze het bed veel sneller raken dan ze hadden ingeschat.”

Het evenwicht als zesde zintuig

Vertigo kan tal van oorzaken hebben, maar in de meeste gevallen ligt een verstoring van het evenwichtssysteem aan de basis van deze gewaarwording. Rechtop lopen en ons oriënteren in de omgeving, doen we met dezelfde vanzelfsprekendheid als in- en uit-ademen. Onbewust en ongemerkt. Maar achter de schermen van dit alledaagse gedrag gaat een goed functionerende machine schuil. “Noem het evenwichtssysteem gerust een vergeten zintuig. We beseffen pas dat we erover beschikken, als het op een dag uitvalt of minder goed functioneert. En we ons evenwicht verliezen.”

Naast het evenwichtsorgaan in het binnenoor, spelen ook het gezichtsvermogen en het zwaartekrachtgevoel een rol. “Ze vormen de drie belangrijke informatiesystemen die input geven aan de kleine hersenen en de hersenstam. Die verwerken de informatie over de omgeving waarin we ons bevinden en geven dan instructies aan onze spieren. Die zorgen er op hun beurt voor dat ons lichaam op de juiste manier in beweging komt. Dat hele proces gebeurt onbewust en razendsnel. Dankzij ons evenwichtssysteem kunnen we ons oriënteren tegenover onze omgeving. Het zorgt er tevens voor dat we onze blik kunnen fixeren, ook al draaien we met ons hoofd.”

Compensatie

Aan elk van de drie informatiesystemen die samen voor een stabiel evenwicht zorgen, kan er wat schorten. “En dat veroorzaakt vertigo. Draaiduizeligheid kan plots optreden en dan merkt u natuurlijk meteen dat er iets fout loopt. Maar heel wat evenwichtsstoornissen manifesteren zich ook langzaam en geven in een eerste fase zelfs geen klachten. Dat is bijvoorbeeld het geval wanneer het evenwichtssysteem in één oor het wat laat afweten en het evenwichtssysteem in het andere oor dat euvel compenseert en bijstuurt, zodat u er niet meteen hinder van ondervindt. Maar onder de radar speelt zich natuurlijk wel een probleem af.”

“Ons evenwichtssysteem is gelukkig een erg dynamisch mechanisme, dat over een enorm aanpassingsvermogen beschikt. Daardoor kunt u uw evenwichtssysteem zelf oefenen en verbeteren. Kijk naar kunstschaatsers die pirouettes draaien. Dat lukt hen niet vanzelf maar door hun evenwichtsmechanisme te trainen. Datzelfde principe passen we vandaag toe in de therapie voor evenwichtsproblemen.”

Omgekeerd gebeurt die aanpassing trouwens ook. Mensen die lang bedlegerig zijn, kunnen evenwichtsproblemen en vertigo ondervinden wanneer ze weer rechtop willen gaan staan. Het evenwichtssysteem is dan niet meer afgestemd op een bewegingspatroon. Maar door weer meer te bewegen, past het evenwichtssysteem zich opnieuw aan.

Kari Van Hoorick

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content