Alles wat u moet weten over uw pensioen

Wanneer, waar en hoe moet ik mijn pensioen aanvragen? Telt mijn legerdienst mee? Is een gezinspensioen interessant voor mij?... Dit dossier geeft een antwoord op al uw vragen in verband met het pensioen. Klaar en duidelijk. Plus een exclusieve tip die u veel geld kan opleveren!

Annemie Goddefroy en Jocelyne Minet

Plus Magazine is een van de referenties inzake pensioenen. Dat merken we steeds duidelijker aan de vragen die u ons stelt. Uiteraard beantwoorden wij uw brieven persoonlijk (onder meer via de Juriservice p. 89) maar zij inspireren ons ook voor dossiers zoals dit.

Deze maand selecteerden we een twintigtal vragen die iedereen interesseren die de pensioenleeftijd nadert, maar ook wie al met pensioen is én wie zich zorgen maakt over zijn toekomstig pensioen. Ze werden concreet en duidelijk beantwoord door specialisten van de Rijksdienst voor Pensioenen. Vragen met een politiek aspect legden we voor aan de nieuwe minister van Pensioenen, Marie Arena. En, als exclusief toemaatje, voegen we er nog een gouden tip aan toe: door uw pensioen uit te stellen tot 1 januari van het volgende jaar, kunt u namelijk veel geld verdienen. Hoe en waarom leest u op p. 82.

De aanvraag

“Hoe moet ik mijn pensioen als werknemer aanvragen en welke documenten heb ik nodig?”

A.D., Rumst

Een pensioenaanvraag doet u ofwel op het gemeentehuis van uw hoofdverblijfplaats, ofwel op een zitdag georganiseerd door de Rijksdienst voor Pensioenen. U kunt ook persoonlijk naar de Zuidertoren of één van de gewestelijke kantoren van de RVP gaan. U neemt uw identiteitskaart en/of uw SIS-kaart mee. De pensioenfiches van al uw gewerkte jaren hebt u in principe niet nodig. Die zijn alleen nuttig als er een betwisting zou zijn over uw pensioenbedrag.

“Ik ben geboren in 1943. Ik heb in november 2007 mijn pensioen aangevraagd in de regeling voor werknemers maar heb nog steeds niets vernomen. Is dat normaal?”

Elio Puppin, Somzée

In 2008 wordt u 65 jaar en bereikt u dus de wettelijke pensioenleeftijd voor mannen (voor vrouwen is dat momenteel nog 64 jaar, vanaf 2009 wordt het voor iedereen 65 jaar). U had dus geen aanvraag hoeven te doen. Een jaar voor de 65ste verjaardag start de Rijksdienst voor Pensioenen immers automatisch het pensioendossier op. Enkel wie vervroegd met pensioen wil – tussen 60 en 64 of 65 jaar – moet zelf een aanvraag doen. Als u een gemengde loopbaan hebt (bijvoorbeeld als zelfstandige en als ambtenaar), dan moeten er gegevens uitgewisseld worden tussen de ver-schillende pensioendiensten, zoals de Rijksdienst voor loontrekkenden, de RSVZ voor zelfstandigen en de PDOS voor ambtenaren (voor adressen en telefoonnumers: zie kader Hier kunt u terecht, p. 80). Dat kan wat tijd in beslag nemen. Wellicht bent u daarom nog niet op de hoogte gebracht.

“Ik word 62 jaar en ben met ‘pseudo-brugpensioen’ (Canada Dry). Wanneer moet ik mijn pensioen aanvragen of zal dat automatisch gebeuren?”

Micheline Vannieuwenhuyse, Dentergem

U hebt het werk stopgezet in een Canada Dryregeling, wat niet hetzelfde is als een echt, conventioneel brugpensioen. U wordt dan ook beschouwd als een gewone werkloze en niet als een bruggepensioneerde. Conventionele bruggepensioneerden kunnen niet met vervroegd pensioen vanaf 60 jaar, maar zullen automatisch met pensioen gesteld worden op 65 jaar. Als gewone werkloze kunt u wél vervroegd met pensioen vanaf 60 jaar, maar dan moet u aan een aantal voorwaarden voldoen. Zo moet u een loopbaan bewijzen van minstens 35 jaar, waarbij ieder kalenderjaar overeenstemt met minstens 1/3de van een voltijdse tewerkstelling. Het rustpensioen zal pas uitbetaald worden als u geen werkloosheidsuitkeringen meer ontvangt.

Als u vervroegd op pensioen wilt (dus tussen uw 60ste en uw 65ste), dan moet u een aanvraag doen. Wacht u tot 65 jaar, dan wordt u automatisch met pensioen gesteld.

“Mijn echtgenote is 62 jaar. Ze is gestopt met werken op 32 jaar, na de geboorte van ons derde kind. Ze was verpleegster, deels in de privésector, deels in openbare dienst. Waar en wanneer moet zij haar pensioen aanvragen?”

Frans Geerts, Kapellen

Uw echtgenote had een gemengde loopbaan (deels openbare sector, deels privésector). Werkte ze als contractueel bij de openbare sector, dan is ook voor dat gedeelte de Rijksdienst bevoegd. Was ze statutair, dan is voor dat gedeelte de PDOS bevoegd.

Wat het gedeelte in de privésector betreft, heeft uw vrouw onvoldoende aantal jaren gewerkt om vervroegd met pensioen te kunnen gaan op 62 jaar (zie het antwoord op de vraag van lezer Elio Puppin, pag. 77). De Rijksdienst voor Pensioenen zal haar pensioenrechten automatisch onderzoeken zodrda ze 65 is. Ze hoeft dus niet zelf een aanvraag te doen.

Het bedrag

“Als je niet gewerkt hebt en ook geen werkloosheidsuitkering genoten, heb je dan geen enkel recht op een pensioen?”

Naam bekend bij de redactie

Wie niet gewerkt heeft en geen werk-loosheidsuitkeringen genoten heeft, heeft geen bijdragen betaald voor het pensioen en zal later geen persoonlijk pensioen kunnen genieten. Wie de pensioenleeftijd bereikt en geen recht heeft op een pensioen kan wel bij de Rijksdienst een inkomensgarantie voor ouderen aanvragen.

“Naar verluidt is het bediendenpensioen geplafonneerd, maar dat van de arbeiders niet. Klopt dat?”

Jeanine Devocht, Gent

In de regeling voor werknemers wordt het pensioen berekend op basis van de werkelijk verdiende brutolonen (of de eventuele fictieve lonen voor periodes van inactiviteit) die op de individuele pensioenrekening werden ingeschreven. Voor bedienden bestaan er loongrenzen sinds 1958 maar in 1981 werden deze uitgebreid naar alle werknemers. Sedertdien gelden ze dus ook voor arbeiders.

De berekening

“Ik heb – gespreid over mijn hele loopbaan – 6 jaar deeltijds gewerkt, telkens tussen de 55 en de 75 dagen per jaar. Hoe wordt dit berekend in mijn pensioen?”

Luk Plasschaert, Gentbrugge

De berekening gebeurt op dezelfde manier als voor voltijdse werknemers. Elk gewerkt jaar levert 1/45ste (of 1/44ste) van uw pensioenbedrag. Al deze bedragen samen vormen het pensioen. Het loon dat in aanmerking wordt genomen voor de jaren van deeltijds werk zal uiteraard lager liggen dan het loon voor de voltijdse jaren. De deeltijdse jaren zullen dan ook een lager pensioenbedrag opleveren.

“Telt mijn jaar legerdienst mee in mijn pensioenberekening?”

Naam bekend bij de redactie

In de regeling voor werknemers wordt de legerdienst gelijkgesteld met een tewerkstelling op voorwaarde dat de persoon ofwel bij het begin van de legerdienst al als werknemer tewerkgesteld was, ofwel binnen de 3 jaar na het einde van de legerdienst “gewoonlijk en hoofdzakelijk” als werknemer beginnen te werken is.

“Ik heb een gemengde loopbaan. Ik heb als loontrekkende gewerkt maar ook als zelfstandige en bij de Franse Gemeenschap. Daar ben ik nog altijd benoemd maar ik ben momenteel met onbetaald verlof om persoonlijke redenen. Nu werk ik al 11 jaar als loontrekkende in Luxemburg. Hoe zal mijn pensioen berekend worden?”

Cathérine Legrand, Grandhan

Voor het vaststellen van uw pensioen zijn drie instellingen bevoegd: de RVP voor de periode als werknemer, de RSVZ voor de periode als zelfstandige en de PDOS voor de periode bij de Franse Gemeenschap. Als werknemer hebt u zowel in België als in Luxemburg gewerkt. Als u op het moment dat u de aanvraag bij de RVP doet uw hoofdverblijfplaats hebt in België, geldt uw aanvraag ook in het buitenland. De RVP zal de nodige verbindingsformulieren naar de Luxemburgse pensioeninstelling sturen. U hoeft in dat geval dus niet zelf een aanvraag in te dienen bij de Luxemburgse pensioendienst.

“Op 1/7/08 ga ik met pensioen. Ik zal dan 63,5 jaar zijn. De bijdragen die ik betaald heb in 2008 tellen echter niet mee voor mijn pensioen. Dat is toch onrechtvaardig!”

Naam bekend bij de redactie

De maanden die u gewerkt hebt in het jaar waarin het pensioen ingaat tellen inderdaad niet mee voor de berekening van het pensioen. Zo bepaalt nu eenmaal de wet.

Nvdr – Om dit probleem te omzeilen, heeft Plus Magazine een exclusieve tip voor u. Lees zeker het artikel “Uw pensioen uitstellen, loont”, op p. 82!

De loopbaan

“Ik ben geboren in 1951 en in 2009 zal ik 40 jaar gewerkt hebben, waarvan 28 voor mijn huidige werkgever. Ik zal dan de keuze krijgen: brugpensioen of verder werken. Wat verlies ik als ik kies voor brugpensioen? Hoeveel jaar zou ik nog moeten werken voor ik een volledige loopbaan heb?”

Martine Depireux-Collet., Brussel

Kiest u voor het conventionele brugpensioen, dan kunt u pas met pensioen als u 64 jaar bent (lees in dit verband ook het antwoord aan onze lezer uit Dentergem, p. 77). Voor de berekening van het pensioen worden de pe-riodes van brugpensioen gelijkgesteld met gewerkte periodes. Voor die jaren wordt het laatstverdiende loon in aanmerking genomen voor de pensioenberekening. Op dat vlak zult u dus niets verliezen. Wat u wél kunt verliezen is de pensioenbonus, die wordt vastgesteld vanaf 1 januari van het jaar waarin u 62 wordt of op 1 januari van uw 44ste loopbaanjaar. Per voltijdse arbeidsdag kan een bonus van euro 2,08 toegekend worden. In 2009 bent u 58 jaar. Blijft u dan nog minstens 2 jaar werken, dan kunt u op vervroegd pensioen vanaf 60 jaar. U zult dan 42 jaar gewerkt hebben, wat meer is dan de vereiste 35 jaar voor een vervroegd pensioen. Uiteraard zult u dan geen volledige loopbaan hebben want die bedraagt 45 jaar. Werkt u nog na 1 januari van het jaar waarin u 62 wordt, dan hebt u misschien recht op een pensioenbonus. Misschien, inderdaad, want de regering zal in 2012 de pensioenbonus evalueren en het zou dus kunnen dat zij hem afschaft.

De bijverdienste

“Welk bedrag mag ik bijverdienen als ik 65 ben, ik ben nu 59 jaar en met brugpensioen?”

Rita Werbrouck, Ruddervoorde

Als werknemer mag u momenteel nog euro 17.149,20 bijverdienen als u geen kinderen ten laste hebt (euro 20.860 met een kind ten laste). Als zelfstandige mag u euro 13.719,35 bijverdienen (euro 16.687,98 als u wel een kind ten laste hebt). In de loop van 2008 (de exacte datum is nog niet gekend) zullen die bedragen echter verhogen (zie ons Prikbord p. 90).

Het gezinspensioen

“Is een gezinspensioen altijd het voordeligst?”

Naam bekend bij de redactie

Een gezinspensioen kan enkel worden toegekend als men gehuwd is en als de echtgeno(o)t(e) niet werkt boven de toegelaten inkomensgrenzen, geen sociale uitkering en geen pensioen ontvangt. Heeft de echtgeno(o)t(e) zelf recht op een pensioen, dan berekent de pensioendienst wat het voordeligst is. Als de som van de pensioenen, berekend op basis van het bedrag voor alleenstaanden lager is dan het gezinsbedrag, dan wordt dit laatste toegekend.

“Ik heb een netto pensioen van euro 1261, mijn echtgenote een stadspensioen van euro545 en euro 57 van de RVP. Nu worden we dubbel gestraft: ik krijg geen gezinspensioen en mijn echtgenote minder dan het bestaansminimum. Kan een gezin waarbij één van de partners ambtenaar was en de andere loontrekkende geen gezinspensioen ontvangen?”

Eddy Hendrickx, Antwerpen

Inderdaad, in deze situatie is een gezinspensioen niet mogelijk, vermits uw echtgenote een pensioen van de overheidssector geniet. In uw geval is de som van uw pensioen als alleenstaande en dat van uw echtgenote voordeliger dan het gezinspensioen. Wat wel eventueel kan (maar het is minder voordelig voor u), is dat uw echtgenote verzaakt aan haar ambtenarenpensioen. In dat geval kan de RVP wel een gezinspensioen toekennen.

Het overlevingspensioen

“Ik ben weduwe en heb een nieuwe relatie. We wonen wettelijk samen. Heb ik nog recht op een overlevingspensioen? En wat als ik hertrouw?”

Naam bekend bij de redactie

De RVP houdt enkel rekening met het onderscheid gehuwd of niet. Woont u wettelijk samen, dan behoudt u het overlevingspensioen. Trouwt u opnieuw, dan verliest u het.

“Ik ben 53 jaar en ontvang een overlevingspensioen van euro 900. Blijft dit bedrag hetzelfde als ik zelf met pensioen ga? Of kan het nog verminderen?”

Naam bekend bij de redactie

We kunnen u geruststellen: het bedrag dat u ontvangt eenmaal u zelf met pensioen gaat, zal niet lager liggen. Bovendien kunt u uw overlevingspensioen cumuleren met een rustpensioen, maar wel tot een bepaalde grens.

Het pensioen na echtscheiding

“Ik ben een gepensioneerd militair, 28 jaar getrouwd geweest en daarna gescheiden met onderlinge toestemming. Ik ben hertrouwd in 2004. Op hoeveel heeft mijn ex-echtgenote recht als ik zou overlijden en hoeveel krijgt mijn huidige echtgenote die zelf werkt?”

Guido De Keyzer, Gent

De regels in verband met het (overlevings)pensioen na een echtscheiding verschillen naargelang de ex-partner in de privésector of in openbare dienst hebt gewerkt. De ex-huwelijkspartner van een ambtenaar heeft geen recht op een rustpensioen als gescheiden echtgenoot, wat wél het geval is voor de ex-huwelijkspartner van een werknemer of zelfstandige. Maar ex-partners van ambtenaren hebben wél recht op een overlevingspensioen als hun ex-echtgenoot overlijdt, tenminste als ze zelf niet hertrouwd zijn. Als u overlijdt en uw ex-echtgenote is niet hertrouwd, dan heeft zij nog recht op een overlevingspensioen. Zij zal dat wel moeten delen met uw huidige echtgenote. Hoe langer uw eerste huwelijk geduurd heeft, hoe meer het overlevingspensioen van uw eerste echtgenote zal bedragen. Haar deel wordt immers afgetrokken van het globale bedrag van het overlevingspensioen. Zij moet dat wel zelf aanvragen binnen het jaar na het overlijden, zoniet verliest ze haar recht. Uw tweede echtgenote krijgt het resterende gedeelte. Als dat minder is dan de helft van het globale bedrag, dan krijgt zij toch minstens de helft.

“Ik ben 58 jaar en gescheiden. Mijn ex-man wordt 60. Ik heb nooit gewerkt en ik leef momenteel van een onderhoudsuitkering. Kan ik nu al een raming krijgen van mijn pensioen als gescheiden echtgenote? Moet mijn ex-man zelf met pensioen zijn vooraleer ik een pensioen op basis van zijn tewerkstelling kan krijgen?”

Christine Ergo, Sint-Lambrechts-Woluwe

Om een pensioen als gescheiden echtgenote te krijgen moet u zélf de wettelijke pensioenleeftijd van 65 jaar bereikt hebben of minstens 60 jaar zijn (als u vervroegd met pensioen zou gaan). U hoeft dus niet te wachten tot uw ex ook met pensioen gegaan is. U kunt nu al een raming vragen van het bedrag dat u zult krijgen bij de dienst Ramingen: tel. 0800 506 01. Let wel, het bedrag zelf zal u niet via de telefoon worden meegedeeld, maar u zult het per brief opgestuurd krijgen.

Het pensioen na ziekte

“Ik ben 52 jaar en al invalide sinds 2004. Heeft dat invloed op het pensioen? Ik heb een actieve loopbaan van 30 jaar. ”

Jacques Leduc, Tongeren

Periodes van arbeidsongeschiktheid wegens ziekte en invaliditeit worden voor de berekening van het pensioen gelijkgesteld met gewerkte periodes, op voorwaarde dat u hiervoor ziekte- of invaliditeitsuitkeringen genoten hebt.

De pensioenbonus

“Mijn man werkt halftijds met tijdskrediet. Hij moet op pensioen op 60 jaar. Maar nu horen we dat er een pensioenbonus is tussen 62 en 65 jaar. Kan hij opnieuw aan het werk? Als hij halftijds zou beginnen te werken (dus niet meer in het kader van een tijdskrediet), zal hij dan minder pensioen hebben?”

B.F., Ath

Als uw man op 60 jaar met (vervroegd) pensioen gaat (of moet gaan), kan hij nadien nog zijn pensioen opschorten en opnieuw aan het werk gaan. Zodra hij zijn tewerkstelling stopzet of de inkomsten uit de beroepsactiviteit beperkt tot de toegelaten grenzen, zal het oorspronkelijke pensioen opnieuw worden uitbetaald. Maar zodra het pensioen daadwerkelijk en voor de eerste maal is ingegaan, kan men geen pensioenrechten meer opbouwen. De extra gewerkte tijd zal hem dus geen hoger pensioen opleveren en ook geen pensioenbonus. De enige manier om toch een hoger pensioen te krijgen én een pensioenbonus, is alle uitbetaalde bedragen terugbetalen aan de Rijksdienst. Enkel dan zal het pensioen berekend worden op een nieuwe ingangsdatum, zullen de intussen gepresteerde loopbaanjaren meegerekend worden en kan een pensioenbonus worden toegekend.

Gaat uw man niet met pensioen op 60 maar blijft hij halftijds werken, buiten het tijdskrediet, dan wordt deze tewerkstelling voor het pensioen niet gelijkgesteld met een voltijdse.