Allereerste investering: een diploma

Bij de opening van het academiejaar een maand geleden, werd een aantal trends duidelijk: zowat overal in België neemt het aantal studenten in wetenschappelijke en technische richtingen gevoelig toe. Goed nieuws voor de technologiebedrijven die al jaren schreeuwen om hooggekwalificeerd personeel, meer bepaald ingenieurs. Goed nieuws ook voor de economische activiteit van ons land en onze welvaart. Het is allicht niet toevallig dat landen als Duitsland, Korea, Japan en de Verenigde Staten, waar het gros van de technologie vandaan komt die we dagelijks gebruiken, een proportioneel hoog aantal ingenieurs tellen.

En vooral ook goed nieuws voor de studenten die een richting kozen die bijna zeker naar een job leidt. Een studie van de FOD Economie uit 2012 toont immers aan dat de hoogte van het diploma belangrijk is om werk vinden, maar ook dat het aandeel universitairen onder de werklozen in 10 jaar tijd verdubbeld is, tot 13%. De crisis is dus niet de enige schuldige! Het onderwerp is nauwelijks bespreekbaar, maar we weten allemaal dat het probleem in de keuze voor totaal ‘uitzichtloze’ richtingen, zoals humane wetenschappen, schuilt. Psychologie en communicatie, da’s sympathiek, maar er zijn vijf keer meer gediplomeerden dan er nood aan is. Nog erger is het gesteld met de overigens erg interessante richting kunstgeschiedenis. En dan zijn er nog sociologie en politieke wetenschappen, interessante basisopleidingen die velen verwarren met een beroep. Toen ik vier jaar geleden een eindredacteur aanwierf, prijkten er bij één van de kandidaten twee universitaire diploma’s op het cv: filosofie en... filmgeschiedenis. Professioneel nut: nihil.

Want daar zit hem de kern van het probleem: het beroep wordt verward met de culturele hobby. Vaak hoor je ‘dat je in het leven moet doen wat je ligt, want dat je dat dan goed doet. Wat je niet graag doet, doe je slecht’. Geen foute redenering, maar je moet realistisch blijven. Gepassioneerd zijn door Japanse bloemschikkunst of 15de-eeuwse Moldavische literatuur heeft zijn charmes, maar de kans is klein dat je ervan kan leven...

We moeten er ons bij neerleggen: een universitair diploma biedt geen garantie meer op werk, zeker niet in de richtingen die we eerder opsomden. Het biedt veel minder kans op werk dan praktische diploma’s van een ‘lager’ niveau. Die misschien zelfs beter betalen. Want velen vergeten dat studenten met een ‘uitzichtloos’ diploma een tijdlang of voor altijd terecht komen in jobs waarvoor ze geen specifieke opleiding hebben, en waarvoor ze dus een bescheiden loon krijgen. Op het gevaar af onsympathiek over te komen, moeten we jongeren helpen beseffen welke gevolgen hun studiekeuze heeft. Want ligt daar niet de allereerste investering in je leven? En uiteindelijk de belangrijkste?

Een universitair diploma opent niet langer automatisch de deur naar werk.