8 vragen over... beven

Iedereen beeft wel eens, als hij kou heeft of koorts, als hij zenuwachtig is of bang. Bij sommige mensen wordt dit echter bijzonder hinderlijk. En van dit abnormale beven bestaan dan nog heel wat verschillende vormen.

1. Wat is beven?

Beven is de meest voorkomende bewegingsstoornis. Het gaat daarbij om onwillekeurige, ritmische bewegingen van de handen, de benen, de tong,... Ze kunnen zowel optreden wanneer het lichaam in rust is dan juist wanneer de persoon actief is. Voorts worden de verschillende vormen van tremor ingedeeld volgens hun frequentie (hoe snel de bevende bewegingen zijn) en hun amplitude (hoe groot de uitwijking is). Als de tremor optreedt wanneer het lichaam in rust is en afneemt wanneer de persoon actief wordt, spreekt men van een ‘rusttremor’. Als het beven begint wanneer de persoon een bepaalde handeling probeert te verrichten, hebben we te maken met een ‘intentietremor’. ‘Posturale tremor’ kan optreden wanneer iemand zijn armen of benen een tijdlang omhoog of opzij houdt. Het beven stopt dan zodra hij of zij zich weer ontspant. ‘Fysiologische tremor’ tenslotte komt voor als iemand erg zenuwachtig of angstig is, veel cafeïne drinkt of stimulerende middelen gebruikt, afkickt van overdreven alcoholgebruik of bij een gedaalde suikerspiegel (hypoglycemie) en een verhoogde schildklierwerking (hyperthyroïdie).

2. Wat is essentiële tremor?

Essentiële tremor is een vorm van snel beven met een kleine uitwijking, die vaak familiaal voorkomt en die in feite een combinatie is van een intentietremor en een posturale tremor. Met andere woorden: het ritmische beven treedt op bij bepaalde houdingen of bij actie en verdwijnt in rust. Het beven doet zich vooral voor ter hoogte van de armen, maar kan zich ook uitbreiden tot het hoofd, de tong en de stembanden. Essentiële tremor werd vroeger ook wel goedaardige tremor genoemd, maar zo ervaren de mensen die eraan lijden het zeker niet altijd. Mensen met essentiële tremor zullen vermijden in restaurants te gaan eten. Relatief eenvoudige dingen zoals soep eten en koffie drinken vormen immers een probleem. Ze raken het beu steeds weer te moeten horen dat ze zich niet zo zenuwachtig hoeven te maken omdat hun stem beeft. Ook schrijven en andere activiteiten kosten soms de grootste moeite waardoor het beven zowel de professionele als de sociale activiteiten kan beperken.

Het probleem kan van dag tot dag en zelfs van uur tot uur variëren in intensiteit. Angst en vermoeidheid kunnen het versterken, maar in rust en tijdens de slaap verdwijnt het volledig. Essentiële tremor kan in principe op elke leeftijd optreden, maar meestal gebeurt dit pas na de veertig, met een duidelijke toename boven de zestig. Mannen en vrouwen lopen een even groot risico. Bij sommige mensen neemt het beven geleidelijk aan toe, bij anderen stabiliseert het zich.

3. Waardoor wordt essentiële tremor veroorzaakt?

Essentiële tremor wordt veroorzaakt door een verstoorde communicatie tussen bepaalde delen van de hersenen. Erfelijkheid speelt daarbij duidelijk een rol. Maar gelukkig krijgt niet iedereen die een afwijkend gen geërfd heeft, er daadwerkelijk mee te maken. Overigens kan het probleem ook opduiken zonder dat er in de familie sprake van is, wat erop wijst dat nog andere factoren een rol spelen.

4. Is er een verband tussen essentiële tremor en de ziekte van Parkinson?

Neen, bij de ziekte van Parkinson treedt een typische rusttremor op, trage en vrij hevige bewegingen die de armen van de persoon doen beven wanneer hij in rust is, zelfs wanneer hij volledig ontspannen is. Het hoofd en de stembanden beven niet. Bij een essentiële tremor is het beven het enige symptoom, bij de ziekte van Parkinson treden ook andere ziektetekens op zoals bewegingstraagheid, stijfheid en evenwichtsstoornissen.

5. Zijn er nog andere ziekten waarbij een rusttremor optreedt?

Een rusttremor doet zich voor wanneer een groep cellen aan de basis van de hersenen verstoord zijn. Dat kan het gevolg zijn van de ziekte van Parkinson, maar ook het gebruik van bepaalde geneesmiddelen zoals lithium of antipsychotische geneesmiddelen kan ermee te maken hebben. Of een vergiftiging met zware metalen zoals bij de ziekte van Wilson (waarbij koper wordt opgeslagen) of een lood- of kwikvergiftiging.

6. Bij welke aandoeningen treedt een intentionele tremor op?

Een intentionele tremor, die zich voordoet bij een doelgerichte handeling zoals bijvoorbeeld op een deurbel drukken, kan het gevolg zijn van een beschadiging van de kleine hersenen. Multiple sclerose en beroerte zijn frequente oorzaken, maar ook alcoholisme en overmatig gebruik van kalmeermiddelen of anti-epilepsiemiddelen kan de werking van de kleine hersenen in het gedrang brengen.

7. Hoe wordt de diagnose gesteld bij iemand die beeft?

Eerst en vooral zal de arts aan de hand van een aantal vragen trachten uit te maken om welk soort tremor het gaat. Wanneer treedt de tremor op? Hoe lang heeft de persoon er reeds last van? Waar heeft hij precies last van? Bij een vermoeden van essentiële tremor zal de arts andere oorzaken trachten uit te sluiten door na te gaan welke geneesmiddelen de persoon gebruikt en of de klachten beïnvloed worden door angst en stress. Een bloedonderzoek kan uitwijzen of er een verhoogde activiteit van de schildklier bestaat. Bij een rusttremor zal een volledige neurologische evaluatie uitgevoerd worden en zullen onderzoeken worden uitgevoerd om uit te maken of het al dan niet om de ziekte van Parkinson zou kunnen gaan. Bij een intentionele tremor kan met behulp van een CT-scan of een NMR een eventuele beschadiging van de hersenen opgespoord worden.

8. Kan het beven verholpen worden?

Stress en opwekkende middelen zoals koffie vermijden, is een eerste raadgeving die geldt voor iedereen die last heeft van beven. Veel mensen met essentiële tremor ondervinden dat het drinken van een kleine hoeveelheid alcohol het beven vermindert. Maar let op: mensen motiveren om alcohol te drinken, is niet verstandig. Bovendien kan overdreven alcoholgebruik de problemen versterken.

Indien het beven echt hinderlijk is, kunnen geneesmiddelen helpen. Meestal wordt eerst een geneesmiddel tegen hoge bloeddruk (een bètablokker) geprobeerd en als dat niet helpt een anti-epilepticum. In zeer extreme, invaliderende gevallen die niet reageren op geneesmiddelen kan een heelkundige ingreep worden uitgevoerd. Bij de ziekte van Parkinson wordt het beven niet afzonderlijk behandeld, maar wordt de aandoening als een geheel aangepakt met anti-Parkinsonmiddelen (zoals medicijnen die de productie van dopamine stimuleren). Bij een intentionele tremor die het gevolg is van een aantasting van de kleine hersenen treedt alleen verbetering op als de oorzaak kan worden verholpen.

Leen Baekelandt