6 vragen over voeding bij ziekte of operatie

Een goede voeding is uiterst belangrijk bij ziekte of na een heelkundige ingreep. U zult niet alleen sneller herstellen, er bestaat ook minder kans op verwikkelingen en infecties.

1 Bestaat ondervoeding in onze westerse wereld nog? Hier is toch voeding in overvloed?

Onderzoek heeft uitgewezen dat 30 % van de ziekenhuispatiënten in Europa ondervoed is. Ook een tekort aan bepaalde voedingsstoffen wordt immers als ondervoeding bestempeld. In het Engels gebruikt men hiervoor de term ‘malnutrition’, wat we zouden kunnen vertalen als ‘wanvoeding’.

2 Waarom is de voeding zo belangrijk bij ziekte of operatie?

Een goede, evenwichtige en gevarieerde voeding is belangrijk voor ieder van ons. Het is een van de pijlers waarop de preventie van veel aandoeningen rust. Maar bij zieken en mensen die een heelkundige ingreep moeten ondergaan, wordt ze nog belangrijker omdat ze zowel een invloed heeft op de morbiditeit (het aantal zieken) als op de mortaliteit (het aantal overlijdens), de immunologische afweer, de kans op verwikkelingen en infecties en de herstelduur. Wie goed en evenwichtig eet, kan ook bepaalde behandelingen zoals bestraling en chemotherapie beter aan.

3 Hoe raakt iemands voedingstoestand ondermijnd?

De angst, depressie en spanning die met een ziekte gepaard gaan, kunnen leiden tot een gebrek aan eetlust. Soms zorgt een bepaalde aandoening ook voor een afkeer van bepaalde voedingsmiddelen of voor smaak- en geurveranderingen die een invloed hebben op de voedselinname. Misselijkheid en braken spelen een rol, maar ook vermoeidheid kan ertoe leiden dat de patiënt de moed niet meer heeft om gevarieerde maaltijden te bereiden. Aandoeningen van mond en keel kunnen tot kauw- en slikproblemen leiden, sommige maag- en darmaandoeningen tot een gebrekkige opname van bepaalde voedingsstoffen. In het ziekenhuis kunnen sommige factoren (zoals de vreemde omgeving) ervoor zorgen dat de patiënt minder gaat eten.

4 Wat betekent ‘een goede voeding’ voor een zieke?

Een goede voeding is lekker en gevarieerd. Ze bevat voldoende energie en voedingsstoffen voor het handhaven van een optimaal lichaamsgewicht en een gezonde algemene toestand. Wanneer u in 1 maand ongewild meer dan 3 kg verliest of in 6 maanden meer dan 6 kg doet u er goed aan een arts en/of diëtist in te schakelen.

5 Welke voedingstips gelden voor elke zieke?

l Drink minimaal 1,5 liter vocht per dag, bij voorkeur hoogenergetische dranken (fruitsap, milkshake) in plaats van water en thee. Beperk uw vochtinname niet omdat u zich misselijk voelt. Vochttekort werkt misselijkheid in de hand.

l Neem vaker kleine en lichte maaltijden.

l Eet in een rustige sfeer, op een mooigedekte tafel en/of in leuk gezelschap.

l Houd rekening met eventuele aversies. Bereid uw favoriete gerechten.

l Wek voor de maaltijd de eetlust op met een glaasje fruitsap, een kop bouillon, een sorbet, enkele schijfjes appel of kauwgom.

l Breng variatie in uw maaltijden.

l Neem rustig de tijd en kauw voldoende.

l Wie last heeft van misselijkheid doet er goed aan niet te drinken tijdens de maaltijden, maar pas 1 uur later. Ook gaan liggen kunt u dan beter even uitstellen.

6 Wanneer mag voor en na een operatie gegeten worden?

De nacht voor een heelkundige ingreep mag niets meer gegeten worden omdat de maag leeg moet zijn voor de narcose. Uit recent wetenschappelijk onderzoek is echter gebleken dat de inname van heldere dranken zoals water en thee tot 2 uur voor de operatie geen kwaad kan, omdat deze binnen de twee uur de maag opnieuw verlaten hebben.

Omdat een goede voeding het herstel bevordert, zal hiermee zo snel mogelijk na de ingreep gestart worden: al dan met volledig vloeibaar voedsel (water en sappen), vloeibaar voedsel (pap, yoghurt, soep) of gemalen, licht verteerbaar voedsel.

In sommige gevallen is de patiënt aanvankelijk aangewezen op sondevoeding (via een buisje doorheen de neus in het spijsverteringskanaal) of parenterale voeding (via een infuus in de bloedbaan). n

A Leen Baekelandt