50 regels van de nieuwe etiquette

Moet ik altijd meteen antwoorden op een e-mail? En mag ik contact houden met de ex-partner van mijn gescheiden zoon? Vandaag komen we vaak terecht in situaties die de traditionele etiquette niet kende...

Samen met etiquettedeskundigen Anne t’Serstevens (*) en Jo Declerck (**) hebben we een antwoord gezocht op vijftig situaties waarin we vandaag terecht kunnen komen en waarover we vroeger nooit iets geleerd hebben.

De draadloze samenleving

1. Wanneer is het onbeleefd rond te lopen met een iPod of een mp3-speler?

Een iPod of een mp3-speler gebruikt u als u alleen bent. Doe het niet als u in gezelschap bent of met iemand wandelt of fietst. Op de trein of in het vliegtuig is het netjes eerst toestemming te vragen aan uw buren. Het geluid kan hen immers storen.

2. Hoe spreek ik iemand aan die naar een mobiele muziekdrager luistert?

Heel eenvoudig: trek zijn aandacht met een handgebaar en een brede glimlach. En zeg dan: “Excuseer, mag ik u een vraag stellen?”

3. Op welke momenten van de dag is het onbeleefd iemand op zijn gsm te bellen?

Hier gelden dezelfde regels als voor een vaste lijn: liever niet vóór 9 uur ’s morgens en na 21 uur ’s avonds. Wilt u zelf niet gestoord worden, dan schakelt u gewoon uw mobieltje uit.

4. Hoe lang mag/moet ik het toestel laten bellen als iemand zijn gsm niet beantwoordt?

Niet iedereen heeft zijn toestel altijd bij de hand of heeft de voicemail ingesteld. Acht keer laten bellen is een goed gemiddelde.

5. Moet ik altijd een boodschap inspreken op een voicemail?

Liefst wel. Op uw eigen voicemail hebt u vast al berichten gekregen waarop u alleen geruis hoorde. Dat is vervelend en soms angstaanjagend. Spreek dus een boodschap in (vraag terug te bellen). Hebt u een verkeerd nummer gevormd, spreek dan een excuus in.

6. Iemand in mijn gezelschap of op mijn werk wordt gebeld op zijn mobieltje. Ik hoor dat het om een persoonlijk gesprek gaat. Hoe reageer ik?

Normaal moet de persoon in kwestie zich excuseren en buitengaan. Doet hij dat niet, zeg dan sorry en verlaat de kamer. Als hij er geen bezwaar in ziet dat u blijft, zal hij dat wel duidelijk maken.

7. Ik ben op een vergadering, in de bioscoop of op een etentje en ik verwacht een dringend telefoontje. Wat doe ik met uw gsm?

Zet het toestel op trilfunctie en verwittig het gezelschap dat u een dringend telefoontje verwacht. Excuseer u en ga naar buiten zodra de gsm gaat trillen.

8. Moet ik altijd mijn naam zeggen als ik op mijn gsm gebeld wordt?

Ja. Ook hier gelden dezelfde regels als voor een vaste lijn. Vindt u het onveilig uw volledige naam te zeggen, dan kunt u volstaan met uw voornaam (Hallo, met Rita).

9. Iemand in het gezelschap haalt zijn laptop boven en begint er op te werken zonder zich iets van de anderen aan te trekken? Hoe reageer ik?

Alles hangt af van de context. Als hij niemand stoort, hoeft u niet te reageren. Is zijn gedrag wel storend, dan kunt u hem met een kwinkslag vragen zijn aandacht weer aan het gezelschap te wijden . Of hem beleefd een plek voorstellen waar hij ongestoord kan werken.

Netetiquette

10. Iemand die ik helemaal niet ken, stuurt me een e-mail met de aanspreking “Beste Ludo”. Hoe antwoord ik?

Sommige mensen denken hiermee sympathiek over te komen. Onderdruk uw ergernis en negeer de aanspreking. Antwoord op een normale en formele manier met “Geachte heer/mevrouw X”.

11. Hoe snel moet ik reageren op een persoonlijke e-mail?

Meteen antwoorden is niet nodig, maar een week wachten is uiteraard te lang. Probeer te antwoorden binnen de 48 uur. Vraagt een antwoord meer tijd, dan is het beleefd een bevestiging te sturen: “Ik heb uw mail goed ontvangen en zal binnen de drie dagen antwoorden.”

12. Een vriend of kennis stuurt me voortdurend grapjes van bedenkelijke kwaliteit. Ik ben er niet van gediend, maar hoe maak ik dat duidelijk?

Door beleefd de waarheid te zeggen: “Beste X, je mag het me niet kwalijk nemen, maar eigenlijk vind ik de soort van grapjes die je altijd mailt niet leuk. Ik zou het waarderen mocht je me voor die grapjes van je maillijst schrappen.”

13. Mijn computer blokkeert geregeld omdat kennissen me filmpjes met een hoge resolutie mailen. Hoe kan ik dat voorkomen?

Bel of mail ze beleefd wat uw probleem is. Vraag hun dat ze u eerst verwittigen als ze een zwaar bestand willen mailen. U kunt dan nog beslissen om het al dan niet te openen.

14. Iemand bedankt me per mail voor een geschenk of een dienst. Moet ik daarop antwoorden?

Neen, want op die manier kunt u elkaar blijven bedanken tot in het oneindige!

15. Moet ik reageren op kettingmails of viruswaarschuwingen die men me vraagt naar zoveel mogelijk contactpersonen te sturen?

Niet reageren is de beste reactie. Zelfs de meest nobele doeleinden worden er meestal niet beter van als u een kettingmail doorstuurt. U zadelt uw contactpersonen op met een opdracht die ze misschien niet waarderen. Viruswaarschuwingen zijn in zeer vele gevallen nepberichten of grappen (hoaxen). Door ze door te sturen, verhoogt u het risico op de verspreiding van een virus.

16. Ik ontvang een interessante mail of een écht leuke grap. Mag ik die door-sturen naar mijn contactpersonen?

Natuurlijk, maar dan volgens de regels van de netiquette. Tik uw eigen e-mail-adres in het vak Aan en uw contactpersonen in het vaak BCC. Op die manier stuurt u de mail door naar uzelf en tegelijk zien de bestemmelingen niet aan wie u de mail nog hebt gezonden.

17. Is het onbeleefd een e-mailbericht in hoofdletters te tikken?

Ja. Het lijkt dan alsof u roept. Gebruik alleen hoofdletters als u speciale aandacht vraagt voor een woord.

18. Mag ik smileys gebruiken?

Smileys zijn de gezichtjes die zijn samengesteld uit leestekens. Ze geven snel een gemoedstoestand weer en dus zijn ze zeker geschikt voor e-mailverkeer. Gebruik ze alleen in mails aan mensen die u goed kent. Als u er te veel in één mail stopt, gaat het effect verloren.

19. Is een papieren wenskaart beleefder dan een elektronische?

Er is niets mis met elektronische wenskaarten, op voorwaarde dat u ze persoonlijk maakt. Beperk u niet tot het invullen van uw naam en het e-mailadres van de afzender, maar voeg er altijd een persoonlijke boodschap aan toe.

Op bezoek

20. Wanneer kom ik te vroeg, te laat of precies op tijd voor een afspraak?

Voor een privébezoek bij iemand thuis is het beleefd pas 5 of 10 minuten na de afgesproken tijd aan te bellen. Voor een professionele afspraak of voor een lunch in een restaurant komt u echter beter precies op tijd. Bent u ’s avonds uitgenodigd voor een diner, dan mag u 15 minuten te laat komen.

21. Moet ik iemand die op bezoek komt altijd iets te drinken aanbieden?

Zeker niet meteen bij de aankomst van de bezoeker. Na 5 tot 10 minuten kunt u meestal inschatten hoe lang het gesprek zal duren. Op dat moment kunt u iets te drinken aanbieden als u denkt dat het bezoek langer dan een halfuur zal duren. Wil uw bezoeker niets drinken, dan dringt u niet aan. Tijdens de normale werkuren biedt u alleen koffie of iets fris aan. Op het middaguur en na 19 uur mag u ook alcohol aanbieden.

22. Mag ik mijn hond (of een ander huisdier) meenemen op een bezoek?

Liever niet. Als het niet anders kan, bel dan eerst naar uw gastheer/gastvrouw om te vragen of het niet stoort.

23. Een bezoeker of één van mijn gasten heeft onaangekondigd zijn hond meegebracht, terwijl ik dat helemaal niet graag heb. Hoe kan ik reageren?

Zoek eerst een oplossing voor het dier in de tuin of op het terras. Is dat niet mogelijk, vertel dan beleefd de waarheid (u bent bang van dieren, de woning is net schoongemaakt...). Vraag de bezoeker een oplossing te vinden of een andere keer terug te komen, zonder hond.

Aan tafel

24. Fingerfood eten we het best met één hand, las ik in een vorig nummer van Plus Magazine. Als we met de linkerhand eten, kunnen we de rechterhand vrij houden om een hand te geven. Maar in vele culturen wordt de linkerhand als zeer onrein aangezien. Wat is correct?

Eten met de linkerhand moet een noodoplossing blijven voor het geval de organisatoren niet gedacht hebben aan voldoende servetjes of vingerkommetjes. In een ideale situatie moeten we de hapjes met één hand (de rechterhand) kunnen eten en die hand meteen kunnen schoonmaken met een servetje en/of een vingerkommetje. Moet u belangrijke gasten begroeten, dan kunt u misschien beter met eten wachten tot u dat gedaan hebt.

25. Een walking dinner is een verschrikking. Hoe moet ik iemand begroeten als ik een glas, een bordje en een vork in de hand heb?

Het probleem is dat we op een walking dinner meestal niet doen waarvoor het is bedoeld: rondwandelen. We vatten post aan één tafeltje en voelen ons gestoord wanneer anderen zich bij ons voegen. Een walking dinner is echter bedoeld om sociale contacten te leggen! Een praktische oplossing kan erin bestaan dat we aan een tafeltje blijven staan om één of twee gangen te eten. Van hieruit kunnen we met een hartelijk hoofdknikje mensen aan andere tafeltjes begroeten. Na het eten kunnen we naar de andere tafeltjes gaan.

26. Is het waar dat het vandaag niet meer beleefd is “Smakelijk” of “Eet u smakelijk” te zeggen bij het begin van een maaltijd?

Inderdaad. We hebben ingezien dat het wensen van smakelijk eten een twijfel uitdrukt (“ik hoop dat het eten smakelijk zal zijn”). Beter is het tijdens de maaltijd te zeggen dat het lekker is en/of achteraf de kok of de gastvrouw/gastheer te prijzen.

27. Waar leg ik het bestek bij het dekken van de tafel?

De lepel(s) en het mes of de messen moeten rechts van het bord liggen, de vork(en) links. Leg nooit meer dan zeven couverts naast een bord (maximaal vier links en drie rechts).

28. Hoe moet ik lepels, messen en vorken leggen?

Lepels leggen we met de holle kant naar boven, vorken met de tanden naar boven, messen met de snijkant naar binnen. Eén uitzondering: mooie antieke couverts mag u zó leggen dat het monogram zichtbaar is.

29. Links en rechts van mijn bord staat een broodjesbordje. Welk van beide is voor mij bedoeld?

Het linkse! Als u de tafel dekt, plaatst u het broodjesbordje dus ook altijd links van het eetbord.

30. Bij het broodje ligt een mesje. Waarvoor dient dat?

Brood breken we met de hand, we snijden het dus niet. Het mesje is bedoeld om het brood desgewenst te smeren.

31. Door de huidige vorm van de glazen weet ik niet meer wat bedoeld is voor wijn en wat voor water. Hoe kan ik dat weten?

Door de volgorde. Als de tafel juist gedekt is, staan de glazen rechts boven uw bord. Het meest rechtse glas is bedoeld voor de eerste wijn, het tweede voor de tweede wijn enz. Het waterglas staat helemaal links in die rij óf achter de wijnglazen. Een glas voor dessertwijn wordt pas neergezet bij het inschenken.

32. Als een gast een fles wijn meebrengt, is het dan beleefd die te openen voor de maaltijd, of juist niet?

Liever niet. Een goede wijn wint aan de smaak als hij eerst een paar weken kan rusten. Ten tweede hebt u voor de maaltijd wellicht al voorzien in een harmonie tussen de gerechten en de wijn. Wel is het beleefd de naam van de schenker én de datum op het etiket te schrijven. Zo kunt u hem later, na het drinken, melden hoe lekker de wijn was.

33. Ik ben te gast bij mensen die ik niet zo goed ken. Moet ik helpen bij het afruimen van de tafel of juist niet?

U kunt het terloops aanbieden, maar u hoeft zeker niet aan te dringen. Zeer waarschijnlijk is de gastvrouw zenuwachtig en de keuken een ruïne. Zij zal liever geen pottenkijkers zien.

Sociale omgang

34. Iemand steekt me voor aan de kassa. Zwijg ik of zeg ik iets?

Asociaal gedrag hoeft u nooit te ondergaan. Reageer meteen maar beleefd: “Excuseer, mijnheer/mevrouw, maar ik denk dat het nu mijn beurt is”. Is de persoon in kwestie zeer gehaast, dan is het hoffelijk daarvoor begrip op te brengen. ” Eigenlijk was het mijn beurt, maar ik zie dat u gehaast bent. Ga uw gang.”

35. Klopt het dat het niet meer gebruikelijk is “Aangenaam” of “Aangename kennismaking” te zeggen bij een eerste contact? En waarom?

Met deze formule drukt u onbewust twijfel uit of het contact wel aangenaam zal zijn. Houd het bij de ontmoeting bij “Hallo” of “Goedendag”. Bij het af-scheid is het wel beleefd te zeggen: “Het was prettig met u kennis te maken”.

36. Wat moet ik geven bij een hartelijke begroeting: één, twee, drie of... vier kussen?

Een moeilijke vraag omdat de regionale gewoonten verschillen. In Vlaanderen geven we elkaar vaak drie kussen bij een begroeting, in Wallonië en Brussel één, in Frankrijk en Nederland twee. Wilt u veilig spelen, dan kunt u zich aan deze regel houden: één kus bij een begroeting en drie kussen bij een felicitatie.

37. Iemand praat voortdurend over zijn/haar ziekten of zijn/haar kleinkinderen. Hoe reageer ik?

Beleefd en diplomatisch! Luister aandachtig (of doe alsof), maar reageer niet en stel geen vragen. Zodra u een gat in de woordenstroom ziet, brengt u snel maar voorzichtig een ander onderwerp ter sprake .

38. Andere gasten komen later bij het gezelschap. Moet ik opstaan om ze te begroeten?

Vroeger was de regel dat vrouwen bleven zitten en dat mannen (en jonge dames) opstonden. In deze geëmancipeerde tijden maken we geen onderscheid meer: iedereen mag ofwel blijven zitten, ofwel opstaan. Het blijft echter beleefd op te staan voor oudere mensen en voor mensen met een belangrijke functie.

39. Nog meer emancipatie: wie gaat tegenwoordig eerst de trap op of eerst binnen in een restaurant, hij of zij?

Nog altijd hij. De gelijkheid tussen man en vrouw sluit hoffelijkheid én bescherming tegen inkijk niet uit.

40. Mag ik als cadeau bloemen meebrengen voor een man?

Neen, toch liever niet. Bloemen aanbieden aan een man wekt nog altijd de suggestie dat u die man een beetje verwijfd vindt.

41. Zijn zakdoekjes een fout cadeau?

Ja. Ze lijken echt een noodcadeau waarvoor we geen tijd en moeite hebben genomen. Het wordt anders als die zakdoekjes persoonlijk worden, bijvoor- beeld een set van Armani of Chanel voor een fashionista die gek is op deze merken.

42. Ik draag nog altijd graag een stropdas. Val ik uit de toon?

Als u zich goed voelt met een stropdas, moet u dat zeker niet laten. Op vele plaatsen zult u overdressed lijken, maar tegelijk kan die stropdas uw uithangbord worden (Pim Fortuyn!). In vijf gevallen blijft een stropdas zelfs gewenst: wanneer de uitnodiging stadskleding vermeldt, bij een uitvaart, bij een prijsuitreiking, op een zeer formele vergadering en bij een galavoorstelling of première.

De allochtone medemens

43. Wat zijn de meest gemaakte fouten in de omgang met allochtone medeburgers?

Van fouten mag je in dit verband niet spreken, meestal gaat het om een gebrek aan kennis. Moslims en orthodoxe joden zullen het bijvoorbeeld vermijden een hand te geven aan een vrouw, omdat ze misschien onrein (menstruatie) kan zijn. Vrouwen die dat weten, zullen bij een begroeting daarom nooit hun hand uitsteken. Als u vaak met een andere cultuur omgaat, is het goed dat u eerst wat meer over haar gebruiken leest.

44. De moslimvriend van mijn dochter komt voor het eerst op bezoek. Mag ik hem een alcoholische drank aanbieden?

Pak het diplomatisch aan. Som het lijstje op van de dranken die u kunt aanbieden en zorg daarbij ook voor een keuze aan niet-alcoholische dranken (koffie, feestelijk water, vruchtensap...). Zo kan elke gast zelf kiezen en zal de moslimvriend geen gezichtsverlies lijden. Deze diplomatische methode is ook hoffelijk voor de Bobs en de AA-leden onder uw gasten.

45. Eén van mijn gasten aan tafel is een moslim. Moet ik het menu aanpassen aan hem?

Wat zou u doen als u wist dat één van uw gasten absoluut geen vis of geen broccoli lust? Als goede gastvrouw/ gastheer wilt u niemand van uw gasten kwetsen. Het is een kwestie van respect dat u een voor iedereen aanvaardbaar menu samenstelt (in het geval van de moslimgast dus zonder varkensvlees, ham of andere vleeswaren van het varken).

46. De moslimburen in het appartement onder mij brengen me altijd gebak wanneer ze hun Suikerfeest en hun Offerfeest vieren. Hoe kan ik die geste beantwoorden?

Waardeer het gebaar en toon dat ook, want het betekent dat ze goede buren met u willen zijn. U kunt dat het best retourneren door ze van uw kant bij het kerstfeest, Pasen of een verjaardag een zelfgemaakt gebak of pralines (vanzelfsprekend zonder alcoholvulling!) aan te bieden.

Nieuwe relaties

47. Mijn zoon heeft na een scheiding een nieuwe partner ontmoet. Ik wil hem steunen en het koppel meteen uitnodigen voor een etentje. Is dat verstandig?

Toom uw enthousiasme wat in. Wat is de aard van die relatie? En hoelang zal ze duren? Laat het aan uw zoon over: overleg discreet met hem wat hij het meest zou waarderen.

48. Mijn zoon of dochter heeft een nieuw gezin gesticht, maar ik kwam altijd goed overeen met zijn of haar ex. Moet ik dat contact afbreken?

U kiest zélf uw vrienden en kennissen! Uw goed contact kan trouwens bevorderlijk zijn voor uw relatie met de kleinkinderen. Wel doet u er goed aan, uw zoon of dochter eerlijk te vertellen dat u bevriend bent gebleven met zijn of haar ex-partner. En in uw gesprekken met de ex-partner mag u zeker geen partij kiezen tegen de nieuwe partner!

49. Ik stuur een uitnodiging of een brief naar een homokoppel of een lesbiennepaar. Ik ken echter de naam van de partner niet. Wat zet ik in het adres of de aanspreking?

Schrijf: “De heer X (of mevrouw Y) en partner”. Een brief of e-mail kunt u beginnen met “Beste Frida en partner”.

50. Ik heb een nieuwe liefde gevonden bij een partner die al een kleinkind heeft. Ik ben dol op dat kind, maar op een familiefeest merk ik dat de echte oma en opa daar grote moeite mee hebben. Hoe reageer ik het best?

Met diplomatie! Knoop zelf een gesprek aan en zeg aan de grootouders dat u geen concurrent wilt zijn. Natuurlijk mag u het kind graag zien, maar wees zuinig met cadeautjes en sta erop dat het kind u met de voornaam aanspreekt en niet met “oma” of “opa”. n

(*) Anne t’Serstevens, Savoir-vivre in 365 dagen, uitg. Soliflor (isbn: 978 29 6004 964 0), euro 10.

(* *) Contact: jans-declerck@pandora.be

Ludo Hugaerts