50+ De arbeidsmarkt heeft u nodig

In regio’s als Kortrijk, Zaventem en Hasselt is de werkloosheid gedaald tot onder de 5%. Nog nooit kreeg de VDAB zoveel vacatures binnen als sinds het begin van het jaar (meer dan 500 000). Hoe kunt u uit deze verhitte arbeidsmarkt uw voordeel halen als u werk zoekt, deeltijds of voltijds? Of als u een nieuwe richting in uw carrière wilt?

Ik heb wel honderd sollicitatiebrieven gestuurd. Als ik al antwoord kreeg, was het negatief. Zodra ze mijn leeftijd zagen, kwam ik niet meer in aanmerking.

Die klacht kon je tot voor kort steevast horen van elke werkzoekende 45-plusser. Vandaag lijkt die situatie snel te veranderen. In regio’s als Kortrijk, Hasselt en Halle-Vilvoorde-Zaventem-Waver is de werkloosheid aan het opdrogen. Werkgevers – zowel in Vlaanderen als in Brussel en Wallonië – klagen steen en been dat ze ruim 70 000 vacatures in knelpuntberoepen niet kunnen invullen en smeken om meer personeel uit Oost-Europa.

Het aandeel van de 16- tot 30-jarigen op onze arbeidsmarkt is al tien jaar aan het dalen (er zijn vandaag bijna 110 000 werknemers in deze leeftijdsgroep minder dan in 1996). Sinds het Generatiepact gelden bovendien maatregelen die het voor werkgevers financieel aantrekkelijker maken om 50-plussers in dienst te nemen of te houden. Zelf willen we ook langer werken: in 2001 lag de gemiddelde feitelijke pensioenleeftijd van de Belgen op 56,8 jaar, in 2005 was die gestegen tot 60,6 jaar.

Logische conclusie: de verhitte arbeidsmarkt van vandaag lijkt 50-plussers meer en meer nodig te hebben. “We voelen dat de mentaliteit bij werkgevers aan het veranderen is”, zegt Sigrid De Bie van Jobkanaal – Voka (*). “In de knelpuntberoepen speelt leeftijd geen enkele rol meer. Als we maar iemand hebben, horen we daar. Andere werkgevers hebben vaak nog stereotiepe beelden over 50-plussers. De meest conservatieve reactie merk ik bij jonge personeelschefs. Die hebben geen ervaring met het inzetten van mensen die hun vader of moeder kunnen zijn. Toch hebben werkzoekende 50-plussers vandaag méér kansen op werk dan twee jaar geleden, op voorwaarde dat ze het op de juiste manier aanpakken.”

Vuistregel 1: probeer het bij grotere bedrijven

Bij grotere bedrijven is de drempel om 50-plussers aan te werven snel lager aan het worden. Bij kmo’s ligt die helaas nog hoog. Hun financiële draagkracht ligt lager en ze vinden 50-plussers nog vaak een onzekere factor. Zal hij na zijn (dure) opleiding in ons bedrijf wel tot 65 jaar willen blijven werken? Zullen zijn looneisen niet te hoog liggen? Zal hij niet gebruik maken van het recht om vanaf 55 jaar slechts vier vijfde te werken? Grotere bedrijven hebben al ingezien dat die vooroordelen vaak onterecht zijn.

Vuistregel 2: kies de juiste sectoren en beroepen

In de volgende sectoren, functies en beroepen hebben 45-plussers vandaag aanzienlijk meer kansen dan in de andere:

Jobs waarvoor maturiteit de eerste vereiste is: financiële adviseurs bij banken en verzekeringen, zaalwachters in musea en culturele instellingen, toezichters in sportclubs, monitoren van beschutte werkplaatsen, conciërges en allroundmedewerkers in pretparken. Het nieuwe themapark Ooit Tongeren, dat in principe op 16 juni opengaat, haalde onlangs zelfs op een heel positieve manier het nieuws omdat het bij voorkeur werkloze 50-plussers aanwerft!

Verkopers die vertrouwen inboezemen: niet de gladdejongensstijl, wel de vertrouwensfiguur. Vooral gevraagd door concessiehouders van grote automerken.

Magazijniers en magazijnbedienden.

Boekhouders en bedienden in boekhouding.

Leidinggevende functies: vooral middenkaders in grote bedrijven, ploegbazen en assistent-ploegbazen in uitvoerende arbeidersfuncties, maar ook filiaalhouders en winkelgeranten. Pas enkele weken geleden slaakte de handel in ons land een noodkreet: we zoeken dringend 1.465 filiaalhouders en onze voorkeur gaat naar rijpe mensen met ervaring.

Klusjesmannen: handige allrounders met praktische ervaring in... bijna alles!

Verzorgenden: in alle zorgberoepen is de nood aan personeel heel groot (verpleegkundigen, verzorgenden, opvoeders...). Verzorgende (de nieuwe naam van gezins- en bejaardenhelper) kan u niet alleen worden via het gewone onderwijs maar ook na een opleiding van ongeveer tien maanden georganiseerd door de thuiszorgdiensten in samenwerking met de VDAB. Zorgberoepen zijn fysiek niet te onderschatten maar bieden het voordeel dat u altijd kunt kiezen voor deeltijds werk. “Alleen al dit jaar gaan we nog 700 verzorgenden en huishoudhulpen in dienst nemen”, zegt Agnes Bode, algemeen directeur van Familiehulp. “Daarbij geven we alle kansen aan 45-plussers. Een vooropleiding is niet vereist. Dit najaar starten we opnieuw met opleidingen voor verzorgenden. Wie die met succes heeft gevolgd, vindt gegarandeerd een job.”

Chauffeurs:ook aan vrachtwagenchauffeurs, buschauffeurs en chauffeurs voor het leveren van meubels bestaat een chronische behoefte. Vereist: een goede gezondheid en een rijbewijs D. De opleiding voor het halen van dit rijbewijs wordt georganiseerd door de VDAB (in Wallonië FOREM), maar ook door vele transportbedrijven zelf. Ook begeleiders bij het leveren van meubels worden zeer gevraagd, maar voor hen is een rijbewijs D niet vereist.

Naaisters en verstelsters in strijkateliers: 50-plussers zijn hier zeer gewenst, al was het maar omdat jongeren die kennis niet meer hebben.

Knelpuntberoepen: begin dit jaar keurden de federale en de regionale regeringen een lijst van 295 knelpuntberoepen goed. De lijst vindt u op de website van de VDAB (www.vdab.be/opleidingen/knelpuntberoepen.shtml). In principe vindt u in deze beroepen onmiddellijk werk, maar let wel: een aantal ervan vereist een specifiek diploma (verpleegkundige, opvoeder, ingenieur, architect, slager, kok...) of specifieke vakkennis (vooral technische beroepen) en bij andere gaat het om vrij zware lichamelijke arbeid (vooral in de bouw en de tuinbouw). Toch blijven er nog voldoende knelpuntberoepen over, eventueel na een opleidingstraject door de VDAB: de al genoemde chauffeurs, boekhoudkundige bedienden en verzorgenden,barmen, bedienden reisbureau, directiesecretarissen, kelners, kantoorexpediteurs, monitoren van beschutte werkplaatsen, vertegenwoordigers...

Uitzendwerk: een goede oplossing als u maar nu en dan wilt werken of bij wilt klussen na uw pensioen. Alle grote uitzendkantoren hebben vandaag een afdeling die zich specialiseert in 45-plussers. Het bekendste voorbeeld blijft de aircofabrikant Daikin in Oostende. Ook dit jaar heeft dit bedrijf via het uitzendkantoor Startpeople (vroeger Creyf’s) bijna 400 mensen van 45 of ouder gezocht om de seizoenspiek in de lente en de zomer op te vangen.

Dienstencheques: bedrijven die met dienstencheques werken, schreeuwen om personeel. In de eerste plaats voor huishoudelijk werk bij mensen thuis (schoonmaken, strijken, wassen, maaltijden bereiden, verstellen...), in de tweede plaats voor het doen van boodschappen en het vervoeren van mindermobielen.

Vuistregel 3: gebruik alle voordelen voor 50-plussers

Om 50-plussers aan de slag te houden of aan werk te helpen, kent de overheid interessante voordelen toe. De meeste gelden voor werkgevers maar er zijn ook financiële steuntjes waarvan u als werknemer kunt profiteren.

Voor werknemersnoemen we hier drie belangrijke voordelen:

n Bent u 50+ en werkloos geworden buiten uw wil om (ontslag, herstructurering...)? Als u dan weer gaat werken, kunt u van de RVA een werkhervattingspremie krijgen van euro 168,93 per maand bovenop uw loon. Voorwaarde: u moet minstens 20 jaar beroepsverleden bewijzen en uitkeringsgerechtigd werkloos zijn.

n Als u minstens één jaar werkloos (of invalide) was, krijgt u in het eerste jaar dat u weer gaat werken toch vakantiegeld, de zogenaamde seniorvakantiepremievan de RVA.

n In Vlaanderen kunt u van de VDAB een premie voor knelpuntopleidingen krijgen, als u een opleiding volgt die naar een knelpuntberoep leidt. U moet wel ingeschreven zijn als niet-werkende werkzoekende, opgenomen zijn in een trajectbegeleiding van de VDAB en geen diploma secundair onderwijs hebben (of gestopt zijn met uw studie). De premie bedraagt euro 150 of euro 250 volgens de duur van de opleiding. Ze wordt alleen uitbetaald als u de opleiding met succes hebt beëindigd.

Werkgevers die een 50-plusser aanwerven, moeten vooral minder sociale lasten betalen. De vermindering geldt vanaf 50 jaar en loopt op met de jaren (bijvoorbeeld euro 1800 per jaar voor iemand van 58 jaar, euro 2600 per jaar voor iemand van 62). Daarbovenop heeft de werkgever nog recht op vermindering van sociale lasten in specifieke gevallen (bijvoorbeeld voor langdurige werklozen of in de sociale economie). In Vlaanderen mogen werkgevers deze federale lastenvermindering(en) combineren met de Vlaamse tewerkstellingspremie: als ze een 50-plusser aanwerven kunnen ze genieten van een tussenkomst in de loonkost van euro 1200 tot euro 3000 per kwartaal gedurende vier kwartalen.

Vuistregel 4: durf uw carrière te herdenken

Al gehoord van het Ervaringsfonds? Dat is een federaal fonds dat voor 50 tot 70% tussenkomt in de kosten van de werkgever die bereid is een werknemer van 50-plus om te scholen of zijn arbeid ergonomisch lichter te maken. Concreet: als u voelt dat u het werk fysiek niet meer aankunt, kunt u de personeelsdienst om een andere job of om een aanpassing van het werk vragen en daarbij vermelden dat het Ervaringsfonds misschien de kosten van de omschakeling kan helpen dragen. Het kan ook gaan om het scheppen van een nieuwe functie in het bedrijf zoals in het geval van Marcel (zijn verhaal leest u op p. 40).

U hebt een job maar u bent bang voor de toekomst ervan? U droomt al lang van een andere baan? Of misschien zou u graag een heel nieuwe richting in uw leven inslaan en bijvoorbeeld zelfstandige worden? In Vlaanderen en Brussel heeft elke werknemer die minstens al één jaar in loondienst of als zelfstandige aan het werk is, recht op gratis loopbaanbegeleiding in een erkend centrum.

Arbeidspsychologe Vera Kellens leidt zo’n centrum: “Loopbaanbegeleiding is dus niet bedoeld voor werkzoekenden maar voor werknemers die iets anders in hun carrière willen doen en deze beslissing niet op hun eentje willen maken. Vaak zien we mensen die een ontslag of een herstructurering vrezen, maar dat hoeft niet. Het kan ook zijn dat je na 25 of 30 jaar gewoon een andere richting wilt inslaan maar nog niet duidelijk weet wat of hoe. De loopbaanbegeleiding bestaat uit een aantal gesprekken (zes uur) en een rollenspel vóór de camera (hoe verdedig ik mijn project voor anderen?). In die gesprekken zetten we alle competenties van de betrokkene op een rijtje, doen we suggesties voor verandering en maken we samen een actieplan op om te veranderen. Voor 45-plussers heb ik altijd dezelfde raad: durf uw netwerk aan te spreken in uw eigen belang. En probeer een conflict met uw huidige baas te vermijden. Als u zelfstandige zou worden, kan hij uw eerste klant zijn!”

Vuistregel 5: ga anders solliciteren

Reageren op jobadvertenties en honderd brieven sturen? Het zal u zelden vooruit helpen, omdat u dan haast altijd in concurrentie komt met jongere sollicitanten (voor knelpuntberoepen geldt dit uiteraard niet). Laat u niet ontmoedigen, maar ga anders solliciteren.

Beperk u bijvoorbeeld tot jobadvertenties die uitdrukkelijk om rijpheid en ervaring vragen want dat hebt u te koop!

Wees offensief! Leg telkens de nadruk op het positieve dat u het bedrijf kunt bieden: ervaring, maturiteit, flexibiliteit, onmiddellijke beschikbaarheid enz.

Voeg bij uw sollicitatie zo mogelijk een min of meer uitgewerkt project waarmee u het bedrijf vooruit wilt helpen.

Marc Embo van het outplacementbureau Ascento raadt zelfs aan nog verder te gaan: “Als u een interessante vacature ziet, probeer dan uit de tekst af te leiden met welk probleem het bedrijf worstelt. Probeer een afspraak te krijgen met het hoofd van de afdeling waar u het probleem vermoedt (dus niet met de personeelschef!). Zeg: ik heb een oplossing voor uw probleem, eventueel als zelfstandige of met een tijdelijk contract.”

Wees op de hoogte van de financiële voordelen die de werkgever zal hebben als hij u aanwerft (zie vuistregel 3). U mag dat gerust in uw brief schrijven en u moet ze zeker in uw hoofd houden als het tot een gesprek komt. “Deze financiële voordelen zullen nooit de doorslag geven in de beslissing van een werkgever”, zegt Sigrid De Bie, “maar ze kunnen wel een rol spelen als hij moet kiezen uit kandidaten met dezelfde kwaliteiten.”

Vermeld niet uw leeftijd, wél uw geboortedatum in uw cv. Liefst onderaan de pagina.

Zeg of schrijf niet: “Ik ben bereid onder mijn niveau en voor een kleiner salaris te werken”. Dat komt over als een wanhoopskreet en geeft een onoprechte indruk. Als u voelt dat u uw looneisen moet afzwakken, dan kan dat nog tijdens de sollicitatiegesprekken gebeuren. n

(*) Jobkanaal is een intern samenwerkingsverband van drie werkgeversorganisaties (Voka, Unizo en VCSPO) om bij 50-plussers, allochtonen en mensen met een handicap geschikte kandidaten voor vacatures te vinden.

Ludo Hugaerts