5 gewoonten die je inlevingsvermogen vergroten

1 Wees gezond nieuwsgierig

Als kind zijn we allemaal nieuwsgierig, maar met het opgroeien komt er eelt op dat vermogen. We zouden een interessanter leven leiden als we oprecht meer interesse zouden tonen in andermans leven en een gesprek durven aanknopen met onbekenden. Niet over futiliteiten, maar over ideeën, dromen, verwachtingen. Iedereen kan een boeiende gesprekspartner zijn. Praten met vreemden – een collega die alleen eet, de vrouw naast je in de bus -geeft een enorme energieboost als je probeert om de wereld in hun hoofd echt te begrijpen. Je hoeft niet extravert te zijn. Introverte mensen zijn bekwamere toehoorders, die anderen beter op hun gemak stellen. De meeste mensen willen graag praten over dingen die hen na aan het hart liggen als ze merken dat je je ervoor openstelt. Stel avontuurlijke vragen. Dus niet: hoe gaat het met je? Maar wel: waar heb je vanochtend aan gedacht? Wat voor verrassends heb je dit weekend beleefd? Vragen die een ander soort dialoog op gang te brengen.

2 Herhaal wat de ander heeft gezegd

Heel nuttig om af te tasten of je werkelijk begrijpt wat je gesprekspartner bedoelt, is het parafraseren. Door in je eigen woorden weer te geven wat de ander heeft gezegd, denk je hier zelf over na. Je checkt bij je gesprekspartner of jouw versie klopt en tegelijk is het een prima oefening om je vermogen tot actief luisteren te stimuleren. Deze methode vergt wat oefening. Je moet het ook niet aldoor doen maar bijvoorbeeld om uit een lastig dispuut te raken. Conflicten raken sneller opgelost wanneer je herhaalt wat de ander heeft gezegd.

Roman Krznaric heeft hier een bijzondere ervaring mee met mijn vader. “Zeven jaar lang heb ik geprobeerd om hem te interviewen over zijn verleden als Poolse vluchteling na WO II. Ik dacht dat ik begreep wat voor soort man hij was. Ik zat er compleet naast. Ik had mijn eigen idee gevormd zonder dat ik echt had geluisterd naar wat hij had gevoeld. Door tijdens de interviews zijn woorden te parafraseren, heb ik zijn echte levensverhaal stukje bij beetje naar boven gespit, met verdriet en angsten waarvan ik geen vermoeden had. Het is choquerend om vast te stellen hoe weinig we soms weten van mensen die zo dicht bij ons staan. De relatie met mijn vader is sindsdien erg veranderd. We gaan vertrouwelijker met elkaar om en het is nu makkelijker om over emotioneel geladen onderwerpen te spreken.”

3 Luister onbevooroordeeld

Deze heel specifieke manier van je openstellen voor wat anderen zeggen, houdt in dat je je hoofd leegmaakt, je vooringenomen ideeën laat varen en met heel je wezen luistert naar de ander. Dat vraagt concentratie en focus. Probeer je vervolgens te vereenzelvigen met de gevoelens van die ander en tracht hem/haar te begrijpen, onder meer door te parafraseren. Een kleine minderheid van de mensen is overgevoelig voor de noden of het verdriet van anderen en kan hierdoor van slag raken. Voor hen is deze methode minder geschikt.

4 Durf je masker af te zetten

Je moet ook bereid zijn om een stuk van jezelf te delen met de ander. Een empathische relatie komt pas tot stand wanneer we onszelf blootgeven en contact zoeken. In onze cultuur, waarin iedereen vooral moet presteren, is het niet evident om je masker af te gooien en je onzekerheden of tegenslagen te tonen. We zijn er erg bang voor geworden. Het vereist ook moed want je weet vooraf niet hoe het je relatie gaat beïnvloeden maar het levert meestal positieve resultaten op. Dit betekent niet dat je alle remmen moet losgooien en de anderen overladen met je emoties. Je moet streven naar een ‘kwetsbaarheidskater’. Dat betekent dat je de volgende dag opstaat met het besef: heb ik dat durven zeggen! Dan ben je net ver genoeg gegaan. Tegenover vrienden en familie lukt het de meesten onder ons wel om die kwetsbare kant van onszelf prijs te geven, maar op de werkplek blijkt het nog een taboe. Die mentaliteit veranderen zal nog een poos duren.

5 Reis in het leven van de ander

Dat kan op verschillende manieren. Er zijn heel wat films, boeken, foto’s en online programma’s om levens van anderen te verkennen. Zo is er een prachtig project in Brazilië en de VS dat eigenlijk overal kan worden toegepast. Jonge Braziliaanse studenten leren er online Engels door te skypen met oudere Amerikanen die in een verzorgingsinstelling verblijven. Na verloop van tijd is gebleken dat dit voor beide groepen een enorm verrijkende ervaring was. Ze wisselden van gedachten over alles, zonder taboes. Dit creëerde een speciale empathische band, over de generaties en culturen heen. Dat wordt hier ook georganiseerd met migranten die Nederlands willen leren.