15 vragen over je recht op vakantie

Onder druk van Europa is onze Belgische vakantiewetgeving de laatste tijd behoorlijk door elkaar geschud.

1 Ik ben 53 jaar, was anderhalf jaar werkloos en heb nu terug een voltijdse baan. Heb ik recht op minder vakantiedagen omdat ik werkloos was?

In de privésector worden je vakantiedagen en vakantiegeld bepaald op basis van je tewerkstelling het jaar voordien, vakantiedienstjaar genoemd. Het enkel vakantiegeld is je loon voor de dagen dat je vakantie neemt. Het dubbel vakantiegeld betaalt je werkgever meestal in mei. Voor arbeiders gebeurt dat via de vakantiekas. Elke gewerkte maand geeft recht op 2 vakantiedagen. Op jaarbasis zijn dat 24 dagen voor wie in de zesdagenweek werkt en 20 dagen in de vijfdagenweek.

Als je het werk herneemt na een lange afwezigheid door ziekte (meer dan 1 jaar) of na een periode van werkloosheid, heb je normaal geen recht op vakantie. Hieraan wordt verholpen door de seniorvakantie, ten laste van de RVA. Voorwaarde is dat je minstens 50 jaar bent op 31 december van het vakantiedienstjaar. Je vraagt deze vakantie aan met een formulier C103-seniorvakantie, dat je indient bij je vakbond of hulpkas. Je mag deze seniorvakantie niet combineren met een aanvullende vakantie (zie vraag 3). De seniorvakantie is voordeliger dan de aanvullende vakantie, want er wordt niet geraakt aan je dubbel vakantiegeld van het volgende jaar.

2 Mijn dochter werkte vorig jaar halftijds en dit jaar viervijfde. Heeft ze onmiddellijk recht op extra vakantiedagen?

Je dochter heeft geluk: de wetgeving hieromtrent werd in 2013 aangepast, waardoor ze nu inderdaad recht heeft op vier weken betaalde vakantie. Op basis van haar halftijdse tewerkstelling vorig kalenderjaar, heeft ze recht op tien wettelijke vakantiedagen. Daarbovenop krijgt ze zes aanvullende dagen toegekend, waardoor ze in totaal minstens vier weken betaalde vakantie heeft in haar viervijfdestelsel. Deze extra dagen worden Europese vakantiedagen genoemd, omdat de Belgische wetgeving onder druk van Europa werd aangepast.

Voor wie van een deeltijdse tewerkstelling met minder uren overschakelt naar een deeltijdse tewerkstelling met méér uren, gelden wel bijkomende voorwaarden om recht te hebben op die aanvullende Europese vakantiedagen.

Je moet je aantal uren met minstens 20% van een voltijdse tewerkstelling verhogen. Jouw dochter is van 50% naar 80% overgeschakeld of 30% extra.

Je moet minstens vier vakantiedagen tekort hebben om aan vier weken te komen. Jouw dochter heeft zes dagen tekort.

Die aanvullende vakantiedagen moet je wel zelf vragen! Want al zijn deze Europese vakantiedagen een recht voor de werknemer, ze zijn absoluut geen plicht voor de werkgever.

Wat het vakantiegeld betreft, gaat het bij de Europese vakantie slechts om een voorschot dat het jaar nadien wordt gerecupereerd op je dubbel vakantiegeld. Wat je het ene jaar krijgt, krijg je niet opnieuw het jaar daarop (zie kader p. 65).

3 Ik ben dit jaar overgeschakeld op een halftijdse job. Heb ik nog recht op 20 vakantiedagen, vermits ik vorig jaar voltijds heb gewerkt?

Neen, je hebt enkel recht op het aantal vakantiedagen dat overeenkomt met het stelsel waarin je nu werkt. Voor jou: 10 voltijdse dagen. Het recht op vakantiedagen wordt in de privésector inderdaad berekend op je tewerkstelling het vorige kalenderjaar. Elke werknemer heeft recht op minimum 4 weken betaalde vakantie. Maar als jij, als halftijdse werknemer, 20 vakantiedagen zou krijgen, net als je voltijdse collega’s, dan zou jij 8 weken vakantie kunnen nemen. Je hebt immers maar 2,5 vakantiedagen nodig om één week afwezig te zijn. Een voltijdse werknemer moet daarvoor 5 vakantiedagen opnemen. Vandaar dat je onmiddellijk vakantiedagen krijgt volgens je halftijdse uurrooster, ook al heb je het vorige kalenderjaar voltijds gewerkt.

Die 10 voltijdse dagen vormen je wettelijke vakantie. Maar jouw bedrijf kan meer vakantiedagen toekennen. En er kunnen vervangdagen bijkomen van feestdagen die in een weekend vallen.

4 Mijn zoon is beginnen werken in een bedrijf waar de vakantiedagen collectief worden vastgelegd. Maar hij heeft zelf nog niet genoeg vakantiedagen opgebouwd. Wat gebeurt er dan?

Sommige sectoren, zoals de bouwsector, leggen een aantal weken collectieve vakantie vast. Bedrijven kunnen ook een aantal wettelijke verlofdagen collectief vastleggen. Al kan dat niet eenzijdig: de data van de collectieve vakantiedagen worden bepaald in overleg met de ondernemingsraad, de vakbondsafvaardiging of de werknemers (collectief of individueel). Ze moeten ook worden vermeld in het arbeidsreglement. Heb je niet genoeg vakantiedagen om de periode van collectieve sluiting te overbruggen, dan krijg je een werkloosheidsuitkering voor deze dagen.

5 Ik wil dit jaar een maand zonder wedde nemen om een verre reis te maken. Heb ik daar recht op? Ontvang ik daardoor minder pensioen? En heb ik daardoor volgend jaar minder vakantiedagen?

Verlof zonder wedde is geen recht! Je werkgever moet ermee instemmen en kan dus ook weigeren. De maand zonder wedde wordt niet meegerekend voor je pensioen, tenzij je bijdragen betaalt in een voortgezette verzekering. Maar één maand minder gewerkt, maakt geen (groot) verschil voor je pensioen: 11 maanden volstaan om dat kalenderjaar te laten meetellen voor je pensioen. En het loon waarop je pensioen wordt berekend, is begrensd. Heb je een gemiddeld of hoog loon, dan is het mogelijk dat je in 11 maanden die loongrens al bereikt.

Verlof zonder wedde wordt niet gelijkgesteld met een gewerkte periode. Je aantal wettelijke vakantiedagen zal volgend jaar dus gebaseerd zijn op 11 maanden tewerkstelling dit jaar. Je zal volgend jaar recht hebben op 19 wettelijke vakantiedagen en niet op 20. Zonder aanvullende vakantie kom je volgend kalenderjaar dus niet aan vier weken betaalde vakantie. Gelukkig worden werknemers die onbetaald verlof nemen, beschouwd als werknemers die het werk hervatten en hebben ook zij sinds 2013 recht op aanvullende vakantiedagen. Je kan volgend jaar dus 1 dag aanvullende vakantie aanvragen.

6 Ik ben ziek geworden tijdens mijn vakantie. Kan ik mijn vakantiedagen op een ander moment opnemen?

Als een vakantieperiode en een ziekteperiode samenvallen, is de periode die het eerst valt doorslaggevend. Val je ziek net voor je geplande vakantie, dan primeert de ziekte op je vakantie en mag je je vakantiedagen op een later moment opnemen, ook al was je vakantie al lang gepland. Zowel ziekte als vakantie zijn schorsingen van je arbeidsovereenkomst. En daar is het principe eenvoudig: de eerste schorsing telt. Tijdens je ziekte krijg je (als bediende) een maand gewaarborgd loon betaald.

Is je vakantieperiode al bezig en word je dan ziek, dan is de eerste schorsing van je arbeidsovereenkomst je vakantie en niet je ziekte. Je kan je gemiste vakantiedagen dan niet op een later moment opnemen. Althans, zolang de Belgische wetgeving op dit punt niet is aangepast. En die aanpassing zou er moeten komen: in 2012 besliste Europa immers dat je geen vakantiedagen mag verliezen als je tijdens je vakantieperiode ziek wordt.

Ben je na je vakantieperiode nog altijd ziek, dan krijg je het saldo van het gewaarborgd loon uitbetaald. Voorbeeld: je bent met vakantie van 6 tot 17 juli. Je wordt ziek op 9 juli. Op maandag 20 juli – de dag dat je opnieuw aan de slag zou gaan – heb je dan nog recht op 19 dagen gewaarborgd loon.

7 Ik kan dit jaar niet al mijn vakantiedagen opnemen. Wat gebeurt er dan?

De wettelijke vakantiedagen moeten worden opgenomen in de 12 maanden die volgen op het einde van het vakantiedienstjaar. De dagen die je hebt opgebouwd in 2014 moet je dus opnemen in 2015. Je werkgever moet het werk zo organiseren dat iedereen zijn vakantiedagen kan opnemen. Hij moet zijn werknemers ook aansporen om hun vakantiedagen op te nemen. Kies je er zelf voor om je vakantiedagen niet op te nemen, dan is je werkgever niet verplicht je die resterende dagen uit te betalen. Is er overmacht in het spel of is je arbeidsovereenkomst geschorst door ziekte of ongeval, dan betaalt je werkgever je de resterende dagen wel uit. Let wel, een piek in het werk wordt niet als overmacht beschouwd.

8 Ik werd in april ontslagen en moet nog werken tot oktober. In mei ontving ik mijn vakantiegeld. Ik zou graag in september twee weken vakantie nemen. Kan dat? En wat met mijn resterende dagen?

Je arbeidsovereenkomst eindigt in principe op 31 oktober 2015. Je bent ontslagen door je werkgever, met een opzeggingstermijn. De twee weken vakantie die je opneemt in september verlengen deze termijn. Je arbeidsovereenkomst zal dus eindigen op 15 november 2015. Als je zelf je ontslag geeft, wordt je opzeggingstermijn niet verlengd. Je krijgt enkel vakantiegeld voor de dagen die je nog niet hebt opgenomen. Verder krijg je vertrekvakantiegeld (enkel en dubbel) voor de maanden die je in 2015 hebt gewerkt (10,5 maanden in jouw geval). Je krijgt dus vooruit betaald wat je normaal pas in 2016 zou ontvangen. Hou daar rekening mee als je elders aan de slag gaat.

9 Mijn werkgever betaalt het dubbel vakantiegeld pas in augustus. Moet dit niet in de maand mei gebeuren?

Neen, vakantiegeld uitbetalen in mei is niet verplicht. De regel is dat de werkgever het dubbel vakantiegeld betaalt op het moment dat de werknemer zijn hoofdvakantie neemt. Veel bedrijven kiezen er echter voor om het dubbel vakantiegeld aan iedereen op hetzelfde moment te betalen. Vandaar dat tal van bedrijven dat in de maand mei doen, maar een verplichting is dat geenszins.

10 Ik ga met pensioen vanaf 1 september 2015. Wat gebeurt er met de vakantiedagen die ik dit kalenderjaar heb opgebouwd?

Op het moment dat je met pensioen gaat, heb je je dubbel vakantiegeld voor 2015 – gebaseerd op je tewerkstelling in 2014 – al gekregen. Vermits je je vakantiedagen voor 2015 moet opnemen voor je met pensioen gaat, heb je ook daarvoor al enkel vakantiegeld gekregen. Blijft nog het enkel en dubbel vakantiegeld gebaseerd op je tewerkstelling (8 maanden) in 2015. Dat krijg je uitbetaald onder de vorm van vertrekvakantiegeld (zie hierboven bij ontslag).

11 Mag mijn werkgever mijn verlof weigeren omdat ik het niet op tijd heb aangevraagd?

Ga na of je arbeidsreglement iets vermeldt over het opnemen van je vakantie (aanvraagtermijn, voorrangsregels,...). De regels in het arbeidsreglement zijn bindend, zowel voor je werkgever als voor jezelf. Staat er niets in het arbeidsreglement, dan geldt de algemene regel dat de data van je vakantie worden vastgelegd in onderling overleg met je werkgever. Ben je gezinshoofd, dan moet je vakantie bij voorkeur in de schoolvakanties worden toegekend. Je hebt recht op een ononderbroken periode van twee weken tussen 1 mei en 31 oktober. Kom je niet tot een akkoord met je werkgever, dan kan je de sociale inspectie vragen te bemiddelen. De inspectie kan wel geen beslissing doordrukken. Lukt ook dat niet, dan is er nog altijd de arbeidsrechtbank, maar een oplossing vinden in onderling overleg blijft de beste optie.

12 Heb je recht op extra vakantiedagen omwille van je leeftijd? Mijn vriendin krijgt om de 5 jaar een extra vakantiedag.

Neen, jammer genoeg niet. Het aantal wettelijke vakantiedagen blijft hetzelfde, ongeacht je leeftijd. Wel kan je bedrijf anciënniteitsdagen toekennen: dat gebeurt op basis van een cao (bedrijfs- of sectorale cao) en niet op basis van een wet of KB. In de cao staat het aantal extra vakantiedagen opgesomd. Bijvoorbeeld: één extra vakantiedag per jaar, na 20 jaar dienst, of een extra vakantiedag om de 5 jaar. Meestal krijgt de werknemer de extra vakantiedag vanaf het jaar waarin hij de vereiste anciënniteit bereikt.

13 Nu mijn kinderen op eigen benen staan, wil ik met mijn echtgenoot een lange reis maken. Mag ik de vakantiedagen van het ene kalenderjaar doorschuiven naar het volgende om zo twee maanden op reis te kunnen?

Neen, tenzij je natuurlijk in december en januari op reis gaat. Op die manier kan je inderdaad twee opeenvolgende maanden vakantie nemen. Maar al je vakantiedagen van een kalenderjaar opsparen en doorschuiven naar het volgende kalenderjaar is in principe niet mogelijk.

14 Ik heb vorig jaar een tijdje als uitzendkracht gewerkt. Heb ik recht op jaarlijkse vakantie?

Net zoals iedereen in de privésector heb je recht op jaarlijkse vakantie volgens het aantal dagen dat je het jaar voordien hebt gewerkt.

Werk je als arbeider in de uitzendsector dan krijg je jaarlijks – gewoonlijk is dat in mei – een vakantiecheque van de Rijksdienst voor Jaarlijkse Vakantie. Ben je als bediende aan de slag in de uitzendsector, dan krijg je bij elke betaling van je loon een vertrekvakantiegeld van 15,34%. Het vakantiegeld wordt dus onmiddellijk berekend en ook meteen uitbetaald. Hou er wel rekening mee dat je het geld al gekregen hebt, als je later vakantie neemt.

15 Klopt het dat je verplicht bent je vakantiedagen op te nemen?

Ja, dat klopt. Je wettelijk verlof is een plicht, aanvullende vakantie is een recht. Uiteraard moet je werkgever je de gelegenheid geven om je vakantiedagen op te nemen. En als je door omstandigheden – ziekte, ongeval,... – je vakantiedagen niet kan opnemen, worden je resterende dagen uitbetaald (zie vraag 7). Maar zonder schorsing of specifieke reden je vakantiedagen niet opnemen is in principe verboden.

Meer info: www.rjv.be

ANNEMIE GODDEFROY EN JOCELYNE MINET

Je wettelijke vakantie is een plicht, je aanvullende vakantie een recht

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content