10 vragen over spataders

1 Hoe ontstaan spataders?

Dr. Ivan Staelens, fleboloog, UZ Brussel: Spataders zijn oppervlakkige zieke aders die ontstaan als de kleppen in de aders slecht werken en het bloed dat normaal naar het hart moet worden gestuwd, terugvloeit. Het stapelt zich dan op waardoor de aders uitzetten.

Er zijn drie mogelijke oorzaken. Primaire oorzaken zijn die welke mensen ontwikkelen in functie van hun leeftijd. Hoe ze juist ontstaan is nog niet gekend, al weten we dat er factoren zijn die het risico vergroten. Zo lopen vrouwen die verscheidene zwangerschappen achter de rug hebben meer risico op spataders. Maar dat is niet absoluut.

Daarnaast zijn er secundaire oorzaken. Soms ontstaan spataders als gevolg van diep veneuze trombose. Oppervlakkig gelegen aders gaan uitzetten omdat de dieper gelegen aders verstopt zijn.

Een derde oorzaak zijn vasculaire misvormingen: abnormale verbindingen tussen slagaders en aders waardoor het bloed onder de hoge druk van het arteriële systeem naar het veneuze systeem wordt gestuwd. Zo ontstaat een klepprobleem in de aders met uitzetting tot gevolg.

2 Waar kunnen spataders voorkomen?

Dr. I.S.: Veruit de meeste spataders bevinden zich op de onderste ledematen. Ze komen uiterst zelden ter hoogte van de bovenste ledematen of ter hoogte van de slokdarm voor. Maar ook aambeien zijn een vorm van spataders.

3 Hoe komen patiënten er achter dat ze spataders hebben?

Dr. I.S.: Vaak hoor ik dat ze erop attent worden gemaakt door een partner of vriendin die toevallig achter hen de trap oploopt. Of ze merken zelf de uitgezette of kronkelende aders op hun benen op. Ook hebben ze last van gezwollen, zware, vermoeide benen. En soms zijn er van die heel fijne spinnetjes op de huid te zien. Dat kan een teken zijn dat de grotere ader die eronder ligt, ziek is.

4 Wie heeft er meestal last van?

Dr. I.S.: Mensen die familie hebben met spataders lopen meer risico: er is een genetische factor. Verder krijgen ook mensen met een rechtopstaand beroep en vrouwen die verscheidene zwangerschappen hebben doorgemaakt er vaker mee te maken.

5 Kunnen mensen zelf iets doen om spataders te voorkomen?

Dr. I.S.: Ja. Geregeld bewegen helpt. Dat hoeft geen topsport te zijn, wandelen is prima. Door de samentrekking van de spieren in de benen worden de diepe aders samengeperst zodat het bloed uit de oppervlakkige aders wordt aangezogen. Verder kan ook slapen met het voeteinde van het bed zo’n tien centimeter hoger helpen. Zo komen hart en voeten op dezelfde hoogte te liggen en kan de veneuze bloedsomloop goed draineren.

6 Kunnen spataders gevaarlijk worden?

Dr. I.S.: De overdruk in de aders van het onderbeen kan na een tijd beschadigingen van de huid veroorzaken. Die kan gaan verkleuren, er kan eczeem ontstaan, jeuk, een open wonde. Een heel kronkelende spatader doet dan weer de snelheid van de bloedcirculatie in het been dalen en zo kan er zich flebotrombose of flebitis voordoen. Er kunnen klonters gevormd worden die aanleiding kunnen geven tot longembolen. Vandaar dat spataders moeten worden opgevolgd, zodat men tijdig kan ingrijpen.

7 Welke behandeling is de eerste stap?

Dr. I.S.: Een eerste stap in de behandeling is meer gaan bewegen en steunkousen dragen. Die steunkousen zetten het oppervlakkige adernetwerk onder druk, zodat het bloed weer de goede richting uitstroomt, naar het hart.

8 Wat als die eerste stap niet helpt?

Dr. I.S.: Als meer bewegen, steunkousen en de huid hydrateren niet kunnen verhinderen dat er trofisch letsel is, volstaat de steunkous niet meer en moet er agressiever worden behandeld. Soms vraag ik ook al vroeger aan patiënten om een ingreep te overwegen. Ze moeten er mee rekening houden dat ze op een meer gevorderde leeftijd wellicht de kracht niet meer zullen hebben om steunkousen aan te trekken en daarvoor hulp nodig zullen hebben. En omdat hun algemene toestand dan mogelijk slechter is dan pakweg tien jaar voordien, betekent een ingreep dan een hoger risico op complicaties.

9 Waaruit bestaan die verdere behandelingen?

Dr. I.S.: Sclerotherapie is een eerste stap. Het uitdrogen van de aangetaste aders of delen van aders kan op verschillende manieren gebeuren. Met lasertherapie, waarbij de aders verschroeid worden van boven naar beneden toe. Wij doen dat hier met radiofrequentie met lagere temperaturen.

Maar het kan ook met chemische producten gebeuren, bijvoorbeeld met schuim. Dat is ook wat dermatologen doen die kleine spinachtige spatadertjes behandelen. Maar als die vaak terugkeren, verwijzen dermatologen niet zelden naar ons door, omdat ze dan mogelijk ontstaan ten gevolge van zieke oppervlakkige hoofdaders.

Uiteindelijk kan worden overwogen om de aangetaste ader te strippen. Hij wordt dan langs boven en langs onder afgebonden en verwijderd. Dat gebeurt ofwel onder lichte algemene anesthesie of onder lokale verdoving via een ruggenprik. De ingreep duurt een uurtje en wordt uitgevoerd in dagziekenhuis. Tenzij patiënten beide benen tegelijk laten behandelen of ouder zijn dan 75 jaar. Er worden dan meteen steunkousen aangebracht die vier weken moeten aanblijven. Qua pijn valt de ingreep mee: de steunkousen zorgen voor pijnstilling en verder volstaat paracetamol. Ook esthetisch is de ingreep geen probleem. Een klein gaatje onderaan het been en eentje in de lies volstaan. Na zes maanden zie je daar niets meer van.

10 Hoe groot is de kans dat een patiënt hervalt?

Dr. I.S.: Hervallen is niet het juiste woord. Het gaat om een verdere evolutie van de ziekte. Spataders zijn geen aandoening die geneest. Het is een ziekte die evolueert en waarvan we enkel de evolutie kunnen afremmen. Het belangrijkste is dat spataders worden opgevolgd, ook als er aanvankelijk enkel steunkousen worden voorgeschreven. Ik vraag mijn patiënten om jaarlijks langs te komen.

Ariane De Borger

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content