10 vragen over haarverlies bij kankertherapie

1 Veroorzaakt elke behandeling tegen kanker haarverlies?

De dermatoloog: “Haargroei gebeurt in verschillende stadia. In een eerste fase wordt er een nieuw haar aangemaakt in het haarwortelzakje dat onder de huid ligt. Hierin zitten snel delende cellen die het haar aanmaken. Dat nieuwe haartje wordt dan verder naar boven geduwd, door de huid, tot het aan het huidoppervlak verschijnt. Zo’n haar blijft dan een hele tijd op de schedel of op het lichaam zitten en wordt uiteindelijk afgebroken en vervangen door een nieuw haar. Chemotherapie tast alle delende cellen van het lichaam aan en dus ook de cellen in de haarwortelzakjes. Of er haarverlies optreedt, is afhankelijk van het gebruikte geneesmiddel maar ook van de dosis en de duur van de therapie. Sommige mensen zijn gevoeliger voor het toxische effect dan anderen. Bij bestraling kan haarverlies optreden als de haarwortels effectief worden bestraald. De oncoloog kan vertellen hoe groot de kans is dat er haarverlies optreedt.”

2 Gaat die haaruitval gepaard met pijn en kan men iets doen om haarverlies te voorkomen?

De kapper: “Als het haar begint los te komen, klagen mensen soms over haarpijn en wat jeuk.”

De dermatoloog: “Haarverlies volledig voorkomen kan niet. In sommige ziekenhuizen wordt bij chemotherapie met bepaalde therapeutica haarkoeling aangeboden – meestal in de vorm van een ijskap – om het haarverlies te verminderen. Of dat effectief veel verschil maakt, is omstreden. Er bestaan zowel positieve als minder positieve studies over de doeltreffendheid. In ieder geval haken nogal wat mensen af omdat ze zo’n ijskap omslachtig, pijnlijk en onaangenaam vinden en als een bijkomende belasting ervaren tijdens een toch al moeilijke periode.”

3 Hoe kan men zich voorbereiden op haarverlies?

De kapper: “Het beste is om een afspraak te maken zodra men te horen krijgt dat men door de behandeling zijn haar zal verliezen. Dan kunnen we zien hoe het haar er voor de behandeling uitziet en bespreken wat mogelijk is en wat men mag verwachten. Alle vragen beantwoorden neemt algauw een uurtje in beslag. We kunnen dan meteen een tweede afspraak maken. Mensen die chemotherapie krijgen beginnen hun haar te verliezen tussen de 15de en de 20ste dag na aanvang van de behandeling. Het haar valt heel ongelijk uit. Daarom is het beter het haar net voordien kort te knippen, tot op zo’n zes millimeter. Het is belangrijk dat we de hoofdhuid niet kwetsen omdat chemo ook de weerstand van de patiënt vermindert.”

De dermatoloog: “Het is heel goed om patiënten psychologisch op deze manier te ondersteunen en voor te bereiden. Haarverlies kan heel belastend zijn. Veel mensen ervaren dit als het meest vervelende neveneffect van de kankertherapie.”

4 Zit een pruik comfortabel?

De kapper: “Het is een beetje wennen in het begin, maar meestal valt het erg mee. Een pruik is geen muts en voelt ook niet zo aan. De hoofdhuid wordt niet luchtdicht afgesloten. Vaak denken mensen dat zo’n pruik makkelijk verschuift of afvliegt, maar dat is niet zo. De pruik kan met sluitstrips mooi op maat worden aangepast. Zo kan men er mee op de fiets, mee sporten, mag de wind erdoor spelen. De sluitstrips bedoeld om de pruik mooi te doen passen gebruiken we ook om de pruik aan te passen als mensen tijdens hun therapie nog vermageren.”

5 Valt zo’n pruik niet erg op?

De kapper: “Neen. De onderkant is doorzichtig, zodat men de hoofdhuid ziet doorschemeren onder het haar. Dat geeft een erg natuurlijk effect. En we kunnen de pruik aanpassen aan het kapsel dat men ervoor had. Ook als men voordien een kapsel zonder pony had. Een paar haartjes volstaan om de rand van de pruik weg te werken.”

6 Hoe moet men zo’n pruik onderhouden?

De kapper: “De pruik krijgt om de drie weken een onderhoudsbeurt, ze wordt gestoomd en verzorgd met shampoo en conditioner. Daarna brengen we ze weer in vorm en passen we ze eventueel wat aan.”

7 Is er een oplossing voor verdwenen wenkbrauwen?

De kapper: “Tijdens de behandeling kan men de wenkbrauwen natekenen met een speciaal daarvoor ontworpen kit met sjablonen. Wie kiest voor permanente make-up moet dat voor of na de behandeling doen. Een tatoeage bestaat immers uit kleine wondjes en is dus geen aanrader voor het immuunsysteem dat al door chemo op de proef wordt gesteld.

8 Wanneer groeit het haar terug?

De kapper: “Doorgaans kan de pruik zes tot acht weken na de chemo weer af. Eerst groeit er wat donshaar, daartussen beginnen dan de nieuwe echte haartjes te groeien. Het haar groeit één tot anderhalve centimeter per maand. Bij bestraling gebeurt het soms dat het haar niet of niet goed terug groeit. Dan kan een haarstukje helpen. Dat lijkt moeilijk aan te brengen, maar de meeste mensen zijn er snel mee weg. Het wordt een gewoonte, zoals een bril opzetten.”

9 Ziet het nieuwe haar er anders uit dan vroeger?

De kapper: “Dat lijkt vaak zo, maar mensen kleuren soms al zo lang hun haar dat ze verrast reageren als hun haar opnieuw begint te groeien en hun oorspronkelijke haarkleur verschijnt. Of hun haar is inmiddels grijs geworden. Vaak gaat het haar krullen terwijl het vroeger steil was. Maar meestal gaan die krullen er nadien weer uit.”

De dermatoloog: “Recent wetenschappelijk onderzoek toont aan dat haar dikker of dunner kan terug groeien, een iets andere kleur kan hebben of beginnen krullen. Ongeveer de helft van de mensen ondervindt een of andere verandering. Heel zelden gebeurt het dat het haar definitief beschadigd is en niet meer terug groeit. Dat zijn echt grote uitzonderingen.”

10 Wanneer mag men het haar (opnieuw) kleuren?

De kapper: “Na drie tot vier maanden kan het haar gekleurd worden. We werken dan met ammoniavrije producten op basis van olie en zetten in het begin eerst een beschermend product op de hoofdhuid.”

Met dank aan kappers André en David Schroeven (Sanké Duffel – www.hair2care.be) en dermatoloog Ria Willemsen, kliniekhoofd UZ Brussel.

Ariane De Borger