10 misverstanden over tanden

Poetsen we onze tanden het best voor of na het eten? Met welke tandpasta? En met een harde of een halfzachte tandenborstel? Over mondhygiëne bestaan hopen misverstanden. Professor Luc Martens van de vakgroep Tandheel-kunde aan de Gentse universiteit zet ze recht.

Over weinig gezondheidsonderwerpen is al meer inkt gevloeid dan over het poetsen van onze tanden: wanneer, met welke borstel, op welke manier, elektrisch of manueel, gecombineerd met flossen of niet, met een mondspoelmiddel of niet,... En toch weten we het allemaal niet zo zeker. Wat zegt de wetenschap, professor Martens? En wat betekent dat concreet?

Misverstand 1: “Tanden poetsen doet u het best voor het ontbijt.”

“De redenering achter het poetsen vóór het ontbijt is dat je dan de meeste bacteriën verwijdert die op je tanden zitten. Als je daarna eet, zijn er minder bacteriën aanwezig om de suikers in zuur om te zetten en dus worden je tanden op dat moment minder aangetast. Dat is dus één denkpiste, maar ze wordt niet gevolgd door de meerderheid van de tandartsen. Het voordeel van die kleine hoeveelheid bacteriën wordt immers teniet gedaan door de etensresten die nà het ontbijt op en tussen de tanden blijven zitten. Best poetsen na het ontbijt dus. Als u er vers fruitsap bij drinkt, wacht u zelfs het best tot een uur na het ontbijt. Net als cola tast fruitsap het glazuur aan zodat meteen poetsen het wegslijten van de tanden versterkt. Om die zuren weg te spoelen, is het overigens verstandig na cola of fruitsap wat water te drinken.”

Misverstand 2:: “Dure tandpasta’s zijn beter dan goedkope.”

“Er zijn andere manieren dan de prijs om na te gaan welke tandpasta u het best koopt. Eerst en vooral moet er voldoende fluoride in zitten: 1500 ppm (voor volwassenen). Permanente lage concentraties fluoride in speeksel beschermen vrij goed tegen cariës bij wie een normaal voedingspatroon heeft en niet tot een risicogroep behoort. Wie corrigerende ‘blokjes’ draagt, kan het best ook een mondspoelmiddel met fluoride gebruiken, om alle hoekjes te kunnen bereiken. En voor wie door medicatie of bijvoorbeeld bestraling last heeft van een droge mond, zijn er gels met fluoride.

Verder zijn er nogal wat speciale tandpasta’s op de markt: voor gevoelige tanden, antistandsteen, enzovoort. Of ze echt effect hebben, is omstreden. Het belangrijkste is, dat ze voldoende fluoride bevatten.”

Misverstand 3: “Harde tandenborstels zijn beter dan zachte.”

“Hard en medium zijn relatieve begrippen: de harde tandenborstels van het ene merk zijn ongeveer hetzelfde als de mediums van het andere. In ieder geval kan een te harde borstel uw tanden en tandvlees beschadigen. Tussen borstels bestaan enorme kwaliteitsverschillen, maar dat merkt u al snel als de haren niet meer mooi recht staan. Het komt erop aan de borstel tijdig te vervangen, daar zijn veel mensen te laks in. Voor zover hij niet versleten is, doet het type borstel er verder niet zoveel toe: de poetsmethode is veel belangrijker.”

Misverstand 4: “Elektrische tanden-borstels zijn altijd beter.”

“Manueel kun je met een gewone tandenborstel heel wat bereiken, maar je moet heel bewust en goed poetsen. Vaak kan ik zo zien dat iemand rechts is, omdat de rechterkant van zijn gebit veel minder goed onderhouden is dan de linkerkant. Dat komt omdat sommige hoekjes en kantjes van een gebit niet zo makkelijk bereikbaar zijn. Een goede elektrische tandenborstel doet bewegingen die je manueel niet kunt maken en er zijn veel studies waaruit blijkt dat twee specifieke elektrische tandenborstels, met name de Oral B Braun en de Philips Sonicare, de tanden beter poetsen dan manueel mogelijk is. Daarnaast zijn er echter nog veel toestellen waarvan niet bewezen is dat ze beter werken dan wanneer je manueel zou poetsen. Sommige maken geen zweepslagbewegingen, wat essentieel is voor goed poetsen. Kortom, een goede elektrische tandenborstel heeft zijn nut, maar met manueel poetsen is niets mis als u maar voldoende moeite doet om alle kanten van uw gebit te bereiken.”

Misverstand 5: “Chocolade is slecht voor de tanden.”

“Chocolade heeft het voordeel dat het vet is en makkelijk van de tanden glijdt. Het blijft niet makkelijk kleven en wordt dus makkelijk weggespoeld of weggepoetst. De vulling van een snoepreep is meestal veel schadelijker omdat lang na het eten nog stukjes tussen de tanden achterblijven, die dan broeinesten van bacteriën vormen. Dat geldt voor een heleboel snoepgoed, zelfs voor onschuldig lijkende kinderkoeken zoals Betterfood, die enorm kleverig zijn. Verder is het – vanuit zuiver tandheelkundig oogpunt – beter om een hele zak snoepjes in één keer naar binnen te spelen dan om het kwartier eentje. Elk apart snoepje geeft immers een suikerpiek in de mond, met overvloedige zuurvorming tot gevolg.”

Misverstand 6: “Wie goed poetst, hoeft niet te flossen.”

“Wie twee keer per dag zijn tanden poetst, heeft 80% kans om geen gaatjes te krijgen. Daar moet je dan wel voldoende tijd voor uittrekken en elke tand langs alle kanten schrobben. Maar hoe uitgebreid en goed je ook poetst, flossen blijft nodig om tandplak zo snel mogelijk weg te halen, voor het verkalkt tot tandsteen en eerst het tandvlees, nadien het bot begint aan te tasten. Eén keer flossen per week, van de adolescentie af, is een minimum.”

Misverstand 7: “Zonder problemen hoef je niet naar de tandarts.”

“Als u voor een geconventioneerde tandarts kiest, wordt een aardig deel van uw jaarlijkse controle terugbetaald en die kan een hoop vervelende (en dure, want vaak niet terugbetaalde!) verwikkelingen voorkomen. Zo kan hij tandsteen ontdekken dat langs de wortel van de tand naar het bot toe groeit. Als dat tijdig verwijderd wordt, blijft u gespaard van een aantasting van het bot waarin uw tanden verankerd zitten.”

Misverstand 8: “Roken is slecht omdat de tanden verkleuren.”

“Die gele verkleuring door nicotine is absoluut niet het schadelijkste gevolg van roken. Rokers hebben veel meer last van tandvleesontstekingen omdat hun mond droger wordt (speeksel beschermt de tanden) en de bacteriën minder efficiënt bestreden worden. Tandplak wordt hardnekkiger en moeilijker verwijderbaar. En het risico op mond-, tong- en lipkankers wordt veel groter.”

Misverstand 9: “Te vaak poetsen is ook niet goed.”

“Naast de klassieke gaatjes tast ook erosie de tanden aan. Dat zie ik vaak bij vrouwen die veel aandacht hebben voor hun gezondheid en veel en graag fruitsap drinken en zure appels eten. Dat geeft wel een schoon gevoel in de mond, maar vaak blijven er stukjes appel tussen de tanden zitten en de zuren daarin tasten de tanden aan. Daarnaast poetsen ze ook vaak en uitgebreid hun tanden. Al deze elementen doen hun gebit slijten. Overigens is niet zozeer te vaak poetsen het probleem, maar een verkeerde techniek. Poetsen moet met draaiende bewegingen gebeuren.”

Misverstand 10: “Mondspoelmiddel is slecht voor de tanden.”

“Recent is nog een groot rapport verschenen dat het belang en de waarde van mondspoelmiddelen duidelijk maakt. Omdat het vloeibaarder is dan tandpasta kan mondvloeistof makkelijker overal bij om bacteriën aan te pakken. Mondspoelmiddelen kunnen verschillende werkzame bestanddelen bevatten: die met fluoride zijn een goede aanvulling op de mondhygiëne voor mensen die snel last hebben van gaatjes, die met chloorhexidine voor wie snel tandvleesontstekingen ontwikkelt.” n

Ariane De Borger