Ouderen? Niet wat je denkt ...

Rose-Marie Pype is juriste en transporteconomist en na haar pensionering midden 2021 wordt zij een aanstormende senior uit de “verloren” generatie. Momenteel actief als Key Accountmanager bij Port of Antwerp, studeert zij een BaNaBa in Ouderencoaching aan Thomas More te Geel.

Wat de Coronapandemie ons heeft bijgebracht, is dat de latere levensfasen in het menselijk bestaan bijzonder verschillend kunnen zijn. Tussen de aankomende senior of medior, senior en hoogbejaarde zijn zowel de leeftijden als de leefwijzen heel uiteenlopend.

Toch spiegelen de media ons voor dat “iedereen oud wil worden, maar niemand oud wil zijn”. Hun focus ligt vooral op de eerder beperkte groep hulpbehoevende ouderen. “Dor hout” als omschrijving van de oudere bevolkingsgroep is niet alleen onterecht maar ronduit mensonterend.

Inzichten rond “generaties” wijzen op gedeelde waarden in grote bevolkingsgroepen. Ontstaan in hun jeugdjaren, verschillen deze waarden per generatie. De beeldvorming van ouderen zal hiermee rekening dienen te houden en te worden bijgestuurd.

Zo zijn de hoogbejaarden, meestal geboren voor de 2^e Wereldoorlog en gekend als de “stille” generatie, vaak dé enige bron van de huidige beeldvorming over ouderen. Nooit eerder werden zo veel mensen in groep tegelijk zo oud. Bij hun pensionering kon de Westerse samenleving, vooral gericht op opbouw, hier geen positieve invulling voor vinden. Ze zette hen “op rust” en uit de aandacht.

De daaropvolgende “babyboom”-generatie creëert momenteel een nieuw beeld van de gepensioneerde met als hoofdkenmerk FOMO, Fear Of Missing Out of simpelweg de angst iets te missen. Deze Boomers hebben het steeds te druk. Ze haken in groten getale af van het – voor hun voorgangers van de “stille” generatie zo belangrijke – verenigingsleven. Vanuit het grenzeloos optimisme en individualisme dat hun levensloop kenmerkten, grijpen ze alle kansen op bevrediging aan.

Ondertussen werden de Boomers beladen met de “schuld” van alles wat universeel verkeerd gaat. Ook deze beeldvorming verdient bijsturing want deze, – eerder welstellende-, groep participeert volop in onze maatschappij; aan cultuur en sport, gaat op stap en neemt actief deel in talrijke evenementen. Daarnaast biedt ze op heel uiteenlopende terreinen haar engagement aan, wat hen een persoonlijke meerwaarde oplevert.

De laatste groep babyboomers, nét voor de komst van “de anticonceptiepil” geboren tussen 1955 en 1964, bereikt momenteel de pensioenleeftijd.

Deze groep kan zich evenwel niet identificeren met de waarden van de babyboomers noch met die van de generatie X die later volgt en wordt de “verloren”generatie genoemd. Zij zijn wel nog geboren in de idealistische omgeving eigen aan de Boomers, maar werden volwassen tijdens de energiecrisis en de economische crisis in het begin van de jaren ’80. Hun professionele leven werd gekenmerkt door het besef dat hen niets in de schoot zou geworpen worden en dat competitieve vaardigheden vereist zijn voor job behoud. In tegenstelling tot de protesterende en ‘eisende’ babyboomers hecht deze “verloren” generatie belang aan waarden als nuchterheid, verantwoordelijkheid en zelfontplooiing. Zij kunnen bruggen bouwen met jongere generaties, zijn digitaal actief en flexibel in de omgang. Barack Obama en Kamala Harris zijn voorbeelden van deze generatie.

Waar Boomers een drang vertonen om eeuwig jong te willen zijn, heeft deze generatie nieuwe senioren geen heimwee naar haar eigen jeugd en kijkt ze zelfbewust terug op het individuele gevecht dat zij leverde voor een zinvol leven.

Ondertussen evolueerde Vlaanderen van een verzuilde naar een uitdagende maatschappij met een interactieve beleidsvorming. De invloed van de “wakkere burger” wordt actief opgezocht om de kloof te dichten naar een warme, inclusieve samenleving. De toenemende professionalisering en digitalisering van de overheid vraagt een brede en actieve betrokkenheid van het publiek om hun verwachtingen tot bij de beleidsmakers te krijgen.

De groeiende gedifferentieerde groep senioren dient haar stem en rol in het beleid ernstig te nemen. De beeldvorming en de waardering van het ouder-worden hangen immers samen met de rol die de oudere in onze samenleving inneemt en dat is niet langer een rol in de marge.

De lokale niveaus en specifiek de “seniorenraden of ouderenraden” zijn hét aanknooppunt voor de actieve senior die een participatie in het beleid zoekt. Op de vele beleidsdomeinen waar senioren impact en dus ook verwachtingen hebben, geven de ouderenraden advies aan onze administratie en politici. De Vlaamse ouderenraden zijn niet langer alleen het terrein van de klassieke senioren verenigingen maar vormen een gewaardeerd forum dat in toenemende mate open staat voor eenieder met constructieve bijdrages.

Laat ons één zaak duidelijk stellen: de oudere, heel diverse bevolking kan op vele terreinen constructief participeren en bijdragen tot het beleid. Dit kan in een veel bredere rol dan enkel advies geven rondom het beleid in de sfeer van de “zorg”. Cultuur, sport, democratische besluitvorming, begrotingsdiscipline en zoveel andere beleidsdomeinen spreken hen evenzeer aan! Budgettaire tekorten zullen de overheidstussenkomsten in de toekomst nog verder beperken en deze inzet van ouderen voor ‘de ander’ wordt steeds belangrijker.

De recente intrede van de “verloren” generatie in het ouderen landschap doet vermoeden dat, op basis van de praktische en flexibele aanpak van deze generatie, de geboden kansen voor participatie ook met beide handen zullen worden gegrepen. Zo kan deze generatie onze samenleving verder mee vorm geven.