© getty images

Moet het beste nog komen?

Niemand kan de toekomst voorspellen. Al zijn sommigen ervan overtuigd dat technologie het antwoord is op alle uitdagingen die op ons afkomen. Klaar voor een flinke dosis sciencefiction, die helemaal niet zo fictief blijkt?

Voorspellen hoe de toekomst er zal uitzien? De oefening lijkt gedoemd om te mislukken, omdat met te veel parameters en onbekenden rekening moet worden gehouden. Net als de theorie van het halfvolle of halflege glas, kent ons toekomstbeeld doorgaans twee uitersten: de ene ziet een vrolijke wereld vol gadgets (waar blijven die vliegende auto’s die tegen 2000 waren beloofd!), voor de andere wordt een Mad Max-achtige apocalyps ons deel.

Vandaag overheerst vooral de pessimistische visie. Niet onlogisch. De mensheid staat we voor enorme uitdagingen: het klimaat warmt op, de vervuiling neemt toe, grondstoffen raken op, nooit eerder verbruikten we zoveel energie, de planeet is overbevolkt, de voedselzekerheid komt in het gedrang... Sommigen denken zelfs dat deze problemen het voortbestaan van de mens in gevaar brengen.

“Toch moeten we vertrouwen hebben in de mens”, vindt Brice Le Blévennec, chief visionnary officer bij Emakina Group, een agentschap gespecialiseerd in spitstechnologie. Samen met een vijftigtal consultants maakte hij onlangs een gedetailleerde inventaris op van de meest recente innovaties, lopende projecten en grote researchtrends, om tot een mogelijke én optimistische toekomst te komen. Dat alles goot hij in een boek.

Maar hij wil absoluut geen bull- shitsciencefiction brengen die totaal geen voeling heeft met de realiteit. Als we sterker inzoomen, blijkt er voor elk probleem waarmee we vandaag en in de toekomst worden geconfronteerd, niet één maar tientallen oplossingen te bestaan die het onderzoeken waard zijn. En ook al vallen sommige oplossingen nu nog onder de noemer (mogelijk) fictie, bepaalde technologieën zitten al volop in de testfase of zijn bijna inzetbaar.

Energie in overvloed

Neem nu de energiecrisis. “In de jaren 60 broedden ingenieurs op kernreactoren met thorium, een element dat in de aardkorst veel overvloediger aanwezig is dan uranium”, licht Brice Le Blévennec toe. “Zo’n reactor produceert nagenoeg geen afval en dat blijft niet erg lang radioactief. In tegenstelling tot uranium bleek thorium echter niet geschikt voor kernwapens en dus werd het idee tijdens de Koude Oorlog opgeborgen. Vandaag is er opnieuw belangstelling voor deze veelbelovende technologie.”

Op termijn – over pakweg 30 jaar – zullen we dankzij deze technologie wellicht minikerncentrales bouwen, niet groter dan een ruim bemeten caravan, die op een veilige manier overvloedig veel energie zullen produceren voor bedrijven. Tegelijk liggen ook andere pistes ter studie. Zoals woningen met behulp van schone (= groene) waterstof energieonafhankelijk maken. Uiteindelijk zal er niet enkel energie in overvloed zijn, ze zal ook relatief goedkoop worden.

Supermarkt van de toekomst

En die energie zal nodig zijn, want de zowat 30 technologiescenario’s die de chief visionnary officer en zijn team naar voren schuiven als oplossing voor de grote uitdagingen van de toekomst, zijn ronduit energieverslindend. We kunnen ze niet allemaal bespreken, dus focussen we op een kwestie die iedereen aanbelangt: voeding. Wellicht zal de groei van de wereldbevolking pas rond 2045 vertragen, waardoor we volgens prognoses van de Verenigde Naties tegen 2050 bijna 11 miljard monden zullen moeten voeden. We moeten dus op zoek naar nieuwe voedselbronnen.

Zoals verwerkte insecten – van de larven van de zwarte soldatenvlieg kan je naar het schijnt heel lekker ijs maken. Eveneens op het menu: vlees gekweekt in een bioreactor, alsook tot op heden weinig geconsumeerde, genetisch gemodificeerde graansoorten. Van rijst moeten we af, bij die productie komt veel methaan vrij. Bambarabonen zijn de toekomst! Voor onze dagelijkse maaltijden zullen we niet langer aan de slag moeten met potten en pannen: koken wordt een hobby, een leuke activiteit samen met je partner of gezin. Tijdens de week zullen slimme gezondheidsapps via implantaten of via onze kleding nauwkeurig onze behoefte aan nutriënten berekenen en op basis daarvan maaltijdvervangers samenstellen die perfect op ons lichaam zijn afgestemd. En apps zullen op basis van ons profiel, voorkeuren en de inhoud van onze koelkast, een boodschappenlijst opstellen.

De Hyperloop, een hypersnelle magneetzweeftrein.
De Hyperloop, een hypersnelle magneetzweeftrein.© getty images

In dat scenario zullen supermarkten niet verdwijnen, maar het zullen behalve winkels ook heuse belevingscentra zijn: AR-brillen (augmented reality) zullen de winkelrekken kruiden met animatie. Artificiële intelligentie (AI) zal het risico op voorraadtekorten verminderen of meteen een alternatief voorstellen als een product toch niet voorradig blijkt. “AI zal niet enkel de toon zetten in de supermarkt, maar echt overal zijn. En geen paniek: AI zal altijd een tool blijven, de mens zal altijd de touwtjes in handen houden. Daar ben ik echt van overtuigd: machines zullen de mens nooit buitenspel zetten”, aldus Le Blévennec.

Rekken aanvullen, een ondankbare taak, zal (bijna) volautomatisch gebeuren. Het personeel zal bestaan uit deskundigen die klanten adviseren of kookdemo’s geven. Klanten zullen kunnen rekenen op persoonlijk advies. En het zal mogelijk blijven om aan voeding te ruiken en ervan te proeven. In de rij staan aan de kassa? Je portefeuille bovenhalen? Een volle winkelkar voor je uitduwen? Vergeet het: het bedrag van je aankopen wordt via gezichtsherkenning automatisch van je rekening gedebiteerd, en tenzij je ze echt meteen nodig hebt, worden je boodschappen nog dezelfde dag thuis geleverd. En wat met klanten die het fijn vinden om een praatje te maken met de caissière? Die zullen kunnen babbelen met huma- noïde kassarobots. Te gek voor woorden? Toch niet: het merendeel van deze technologieën bestaat reeds, al worden ze vooralsnog enkel ingezet in een handvol proefprojectwinkels.

Gok op de toekomst

Terug naar huis gaan doen we met de zelfrijdende taxishuttle; haast niemand zal nog een auto bezitten. Langere afstanden leggen we af in magneetzweeftreinen of supersnelle vliegtuigen zonder raampjes, binnenin bekleed met schermen die een 360° uitzicht op het landschap bieden. Die zullen niet enkel veel tijdwinst opleveren, ze zullen ook minder vervuilen. Voel je je toch wat duizelig, dan zullen biosensoren in je kleding zorgen voor rustgevende muziek, speciaal gecomponeerd op maat van je individuele parameters. Kortom: een droomwereld ligt in het verschiet.

Maar is dit alles niet overdreven optimistisch? “Ik denk het niet”, antwoordt Brice Le Blévennec. “Van alles wat hier wordt beschreven, heb ik niets uitgevonden, alle bronvermeldingen staan in mijn boek. Ik heb niet de indruk dat het een utopie is: het kan echt perfect die kant opgaan, ook al zijn sommige dingen nu nog toekomstmuziek. Probleem is dat met de huidige mindset velen denken dat het einde van de wereld, de totale catastrofe, nabij is. Maar vergeet niet dat je vanzelf de richting uitgaat waarin je kijkt. In zekere zin zijn die rampvoorspellingen dus selffulfilling. Maar het omgekeerde is ook waar: als je op een oplossing broedt, is dat het pad dat je zal kiezen. De mens heeft altijd al vernuftige oplossingen gevonden voor problemen die hij meestal zelf had gecreëerd. En als je ziet hoe we nu leven in vergelijking met 2000 of zelfs 200 jaar geleden, dan hebben we het al bij al niet zo slecht gedaan, toch?”

“Wat ik hier doe, is in zekere zin een moderne versie van de Gok van Pascal”, voegt Le Blévennec er nog aan toe. “Ik heb geen enkel bewijs dat ik gelijk heb, maar ik gok erop dat de wereld er morgen beter zal uitzien. Als ik het bij het rechte eind heb, heb ik daar alles bij te winnen. Zit ik fout en hebben de collapsologen gelijk, dan verliest iedereen.”

Meer lezen? Brice Le Blévennec, Visions of a better World (in het Engels), Lannoo, 25 euro, EAN9782390251873.

Apocalyptisch

Niet iedereen deelt het optimisme van de technologiefanaten. Sommigen denken zelfs dat de industriële beschaving op vrij korte termijn zal instorten. Die denktrant heeft een naam: collapsologie. Ze vertrekt van controleerbare en verontrustende gegevens, maar wordt ook gekleurd door een sterke apocalyptische en defaitistische onderstroom. En wat als, zoals vaak het geval is, de waarheid ergens in het midden ligt? Misschien wacht ons simpelweg een mix van problemen en kansen. En zal de toekomst noch totale duisternis, noch enkel rozengeur en maneschijn brengen. De tijd zal het leren.

Partner Content