Help, mijn kind gaat scheiden!

In 2017 werden in ons land 44.000 koppels in de echt verbonden, maar tegelijk gingen er 23.000 officieel uit mekaar. Bij de wettelijk samenwonenden is de verhouding nagenoeg dezelfde: 39.000 koppels legden in 2017 een verklaring van wettelijke samenwoning af, terwijl 24.700 geregistreerde verklaringen werden beëindigd. Vandaag draait bijna de helft van alle wettelijke samenlevingsvormen uit op een scheiding.Hoewel niemand nog opkijkt van een scheiding, blijft het een bijzonder ontwrichtende gebeurtenis. Voor het koppel zelf, maar ook voor hun kinderen, als die er zijn, én voor hun ouders. "Die laatsten krijgen veel minder aandacht. De redenering is dat het om volwassenen gaat, die in staat zijn een klap te incasseren en geen bescherming nodig hebben", verduidelijkt Marie-Thérèse Casman, sociologe gespecialiseerd in intergenerationele relaties, verbonden aan de universiteit van Luik. "Toch is het ook voor de ouders allesbehalve evident. Als ze te horen krijgen dat hun kind gaat scheiden, ervaren ze dat vaak als een mislukking. Gescheiden mensen worden vandaag niet meer met de vinger gewezen, maar dat neemt niet weg dat de ouders soms veel in het gezin van hun kind hebben geïnvesteerd. Ze kunnen dan ook moeilijk aanvaarden dat alles uit elkaar spat, ze vinden dit lastig om te verwerken. En ze beseffen maar al te goed dat een scheiding een zware periode inluidt, voor hun kinderen en zeker voor hun kleinkinderen." En bestaat er iets ergers dan zien dat je nakomelingen het lastig hebben? Ouders willen helpen, al weten ze niet goed hoe ze dat moeten aanpakken.De situatie wordt nog complexer wanneer de scheiding stormachtig verloopt. "Er kan dan een loyauteitsconflict ontstaan. Men is doorgaans geneigd om zijn eigen bloed voor te trekken. Anders gezegd: ouders hebben de indruk dat ze hun kind onrecht aandoen als ze het niet voor hem of haar opnemen.""Toch is het van cruciaal belang om je neutraal op te stellen, ook al is dat soms verre van evident. Tenzij er sprake is van mishandeling, huiselijk geweld, alcoholisme e.d., kan je er als ouder maar beter zijn voor beide (ex-)partners, als ze dat al willen. En naar beiden luisteren, zonder een oordeel te vellen. Zeker als je een uitstekende relatie had met je schoondochter of -zoon", vindt psychotherapeute Carine Duray. "Ze zien allebei af en doorgaans heeft elk van hen deels gelijk en deels ongelijk. Maar dring je vooral niet op: die scheiding is hun zaak, niet de jouwe."Klaarstaan en een luisterend oor bieden, maar ook niet meer dan dat. "Het is een heel slecht idee om bemiddelaar te spelen of advies te geven", aldus nog de psychotherapeute. "Uiteraard blijf je vader of moeder, zelfs al is je kind volwassen, maar je moet er echt over waken dat je niet uit je rol valt. Want dat kan zich heel makkelijk tegen jou keren. En dan bestaat de kans dat je kind later tegen je zegt: 'je hebt me aangeraden dit of dat te doen en ik had je raad beter niet gevolgd, want nu is het nog erger!' Je geeft beter geen raad, dan slechte raad. Als je vaststelt dat de situatie ingewikkeld is, kan je het koppel adviseren om professionele hulp te zoeken."Die neutrale houding is des te belangrijker wanneer er kleinkinderen zijn die, zonder dat ze daar om gevraagd hebben, worden meegesleurd in het tumult van de scheiding. Het huis van de grootouders is voor hen dan een veilige haven, waar ze in een gezond klimaat kunnen verwoorden wat de scheiding voor hen betekent en waar hen alles op een rustige manier kan worden uitgelegd. Kortom, een plek waar het conflict wordt onderdrukt in plaats van aangewakkerd. "Maak hen duidelijk dat papa en mama elkaar niet meer graag zien, maar wel nog van hun kinderen houden. En laat je nooit denigrerend uit over een van beide ouders, want dat kan averecht uitdraaien." Vroeg of laat komt jouw kritiek de persoon over wie je je laatdunkend uitliet, gegarandeerd ter ore. En dan kan de situatie snel ontsporen. "Verbreek je de band met je kind of de ex, dan verzwak je ook de band die je met je kleinkinderen hebt", waarschuwt Marie-Thérèse Casman."De scheiding heeft sowieso een impact op je rol als grootouder. Wil je je kleinkinderen nog zien, dan zal je bijvoorbeeld rekening moeten houden met zaken als co-ouderschap. En overhoop liggen met een van beide ouders ligt dan nog moeilijker!" Beeld je eens in dat je partij kiest, lelijke dingen zegt, en alles tegen elke verwachting in toch nog goed komt tussen je kind en zijn/haar ex? Stel je de sfeer voor op familiefeesten, wanneer je terug aan één tafel zit met de schoondochter of schoonzoon die je eerst door de modder hebt gesleurd?Natuurlijk mag je jezelf niet vergeten. Incasseren en jezelf beheersen, allemaal goed en wel, maar behalve het verdriet, is er vaak ook het ongeloof: 'waarom gaat mijn kind scheiden?', 'dit had ik helemaal niet zien aankomen'. "Het is normaal dat je wil begrijpen waarom. En het is even normaal om uitleg te vragen", antwoordt Carine Duray. "Maar respecteer daarbij de keuze van het ex-koppel, stel die niet in vraag. Je kind heeft niet op je toestemming gewacht om te trouwen. Dat geldt ook voor een scheiding: als de beslissing valt, betekent dit dat je zoon of dochter er al grondig over heeft nagedacht. Hij of zij scheidt heus niet in een opwelling."En wat als de relatie met je schoondochter of schoonzoon zo goed was dat je die absoluut niet wil opblazen? Weet dat niets je daartoe verplicht (zie hiernaast). "In sommige families - vaak families waar er al kleinkinderen zijn - is de ex-schoonzoon of ex-schoondochter nog altijd welkom bij de ouders. Wie samen een mooi verhaal heeft opgebouwd, is niet verplicht om alles uit te wissen omdat er een punt achter de relatie wordt gezet. Je kan daar creatief in zijn. Je mag niet vergeten dat er, naast een geslaagd huwelijk, ook zoiets bestaat als een geslaagde scheiding. En een scheiding is geslaagd, wanneer de hele familie er uiteindelijk vrede mee heeft."