Gevolgen van zonnevlam nog niet bij ons

In de nacht van maandag op dinsdag om 02.56 uur is op de zon is een extreme zonnevlam waargenomen. De KSB waarschuwde voor een mogelijke impact op aarde die vooral donderdagochtend merkbaar zou zijn. De plasmawolk heeft echter vertraging zodat de gevolgen pas vrijdag merkbaar zouden zijn.

Het gaat om een zogenaamde zonnevlam of “flare” van categorie X2, de belangrijkste sinds december 2006. Dit type zonnevlam zendt enorm veel UV-straling uit. De vlam spuwde een wolk van elektrische geladen deeltjes uit die nu met een snelheid van 1.000 km/s richting aarde komt.

“Zo’n vlam ontstaat wanneer de magnetische velden wekenlang opgebouwde energie plots niet langer kunnen vasthouden”, legt Ronald Van der Linden van de KSB uit. “De gevolgen van de wolk voor de aarde hangen af van hoe goed het magnetisch veld van de aarde de deeltjes tegenhoudt. Mogelijk krijgen we te maken met een geomagnetische storm. Hoe zwaar die wordt, is nog onvoorspelbaar en hangt af van de structuur van de wolk.” De impact is het grootst in de poolgebieden omdat daar het magnetische veld van de aarde het meest kwetsbaar is.

De risico’s lopen van verstoring van de satellieten tot – in het extreemste geval – het helemaal onklaar maken ervan. We mogen ook storingen op de radiocommunicatie verwachten en de gps zal iets minder nauwkeurig werken. Op een gewone gps is dat nauwelijks merkbaar, voor de toepassingen met hoge nauwkeurigheids-gps-systemen zijn de gevolgen veel groter. Hier en daar kunnen er gsm-problemen opduiken. Ook de stroomvoorziening kan in het gedrang komen omwille van stroomstoten op alle lange geleiders. Electrabel acht de kans op ernstige problemen echter zeer gering. In 1989 zaten in Canada 9 miljoen mensen 11 uur lang zonder elektriciteit als gevolg van een zonnevlam.

“Het leuke van de zonnevlam is dat er een kans bestaat dat we donderdag zelfs in België het noorderlicht (aurora borealis) zouden kunnen zien. Wanneer de deeltjes tegen hoge snelheid botsen met de atmosfeer, ontstaat een adembenemend kleurspektakel”, zo werd aanvankelijk gemeld.

Vertraging

Intussen weten we dat er vannacht geen noorderlicht waargenomen werd in België en ook elders niet, zo meldden de volksterrenwachten Urania en Mira. De door de Zon op 15 februari uitgestoten plasmawolk, na de eerste echte grote uitbarsting in de nieuwe zonnecyclus, heeft ons immers nog niet bereikt, zo legde de Koninklijke Belgische Sterrenwacht (KSB) uit.

De wolk van geladen deeltjes heeft hoogstwaarschijnlijk vertraging opgelopen door de zonnewind en door twee voorafgaande minder snelle plasmawolken. Daardoor is een deel van de energie verloren gegaan.

Mogelijk bereikt de plasmawolk ons vrijdagmorgen omstreeks 05.00 à 06.00 uur, alhoewel het ook vrijdagnamiddag kan zijn. De impact zal echter minder energetisch zijn. De magnetische storm zal niet de maximum waarde scoren op de magstormschaal. Dit is een voorwaarde om noorderlicht te zien in België, benadrukt de KSB. Die voegt er samen met de Volkssterrenwachten aan toe dat het ook volle maan is.

Het ontstaan van poollicht is ook nooit 100 procent voorspelbaar, zeggen alle deskundigen in koor en poollicht is veeleer een fenomeen van meer noordelijke breedtegraden. Zo is de kans dat het op de
Nederlandse Waddeneilanden wordt waargenomen 10 tot 20 keer groter dan in België, ook al omdat het daar donkerder is.

Voorts zegt de Sterrenwacht in verband met de gevolgen van de zonnestorm dat de stroom van protonen tot een nominale waarde is gezakt. Wat betreft de straling van de extreme zonnevlam bevestigt de KSB dat de radiocommunicatie vorige nacht enkele uren verstoord is geweest aan de dagzijde van de Aarde, in landen als China en Korea.