Breng kleur in je leven
Kleur heeft een directe invloed op je humeur en je welzijn. Niet verwonderlijk dat veel mensen net nu meer kleur willen introduceren in hun leven. Het is een positieve reactie op negatief nieuws.
Heb je er al eens over nagedacht welk effect kleur heeft op je gemoed? Trek jij op een blauwe maandag een oranje trui aan en voel je je instant opgewekter? Doezel je graag mee weg na het verhaaltje voor het slapengaan in de lichtblauw geschilderde kamer van je kleinkind? Of blijf je niet graag lang zitten in een fastfoodrestaurant waar de hoofdtonen rood en geel zijn? Het is geen toeval. Kleuren hebben dat effect op mensen.
Instinctief
Kleuren zijn in feite niets anders dan lichtgolven van verschillende lengte en met verschillende trillingssnelheden, die via onze ogen signalen sturen naar onze hersenen. Zonder licht zien we geen enkele van de zowat 17 miljoen verschillende kleuren die we kunnen waarnemen. Ze zijn ons, en andere dieren, ook altijd goed van pas gekomen om ons te waarschuwen, aandacht te trekken, op te gaan in de omgeving,... En hoewel we ons vandaag minder bewust zijn van onze wisselwerking met kleur dan onze voorouders, toen die nog in de natuur leefden, voelen we instinctief nog steeds aan dat rood wil opvallen, geel-zwart voor gevaar staat, we blauwig voedsel (schimmel) beter laten staan en een roze logo niet ideaal is om een financiële instelling in de markt te zetten.
Trendkleuren zijn altijd een reactie op de tijdsgeest.
“De emotionele waarde van kleuren gaat via onze ogen direct naar de hersenen en kan zo een grote impact hebben op ons gemoed”, vat kleurenexpert Hilde Francq samen. Maar de emoties die kleuren opwekken, zijn niet voor iedereen dezelfde. “In Zuid-Amerika is kleur veel prominenter aanwezig in het straatbeeld. Mensen voelen er zich comfortabel bij felle kleuren. Wij zijn eerder conservatief in ons kleurgebruik. Beige en bruin, bijvoorbeeld, stellen heel wat mensen gerust. Het zijn de kleuren waarin ze zijn opgegroeid en die voelen vertrouwd aan.”
Gevangenisroze
Kleurenassociaties zijn dus vaak cultureel bepaald. Wit associëren we in het Westen met reinheid, maagdelijkheid en dus met een bruidsjurk. Maar in India en China is wit de kleur van de rouw. Chinese bruiden trouwen dan weer in het rood. Afhankelijk van waar je bent opgegroeid, roepen kleuren andere gevoelens bij je op. Toch zijn er ook studies die uitwijzen dat kleuren op iedereen eenzelfde effect hebben. Zo heeft een onderzoek uit de jaren 70 aangetoond dat een bepaalde schakering roze relatief consequent de hartslag en bloeddruk verlaagt. Agressieve gevangenen die in een cel geschilderd in zogenaamd Drunk Tank Pink of dronkenmanscelroze verblijven, zouden na 15 minuten alweer gekalmeerd zijn. Gevangenissen en politiekantoren in het Verenigd Koninkrijk, Polen, Duitsland, Oostenrijk en Zwitserland hebben ook effectief zulke roze cellen.
En je kan je wellicht wel inbeelden – maar het is ook bewezen – dat felrode of kanariegele celmuren een heel ander effect hebben op die gevangenen. Het is ook geen toeval dat groen en blauw, kleuren die uitbundig aanwezig zijn in de natuur, een eerder rustgevende uitwerking op ons hebben. In Het kleine boek over kleur omschrijft kleurenpsycholoog Karen Haller het zo: rood werkt in op het lichaam en leidt tot fysieke actie, geel beïnvloedt onze emoties, blauw doet iets met het intellect en groen is de kleur van evenwicht en harmonie. Veel rood in de slaapkamer zal dus een ander effect sorteren dan hemelsblauw beddengoed. Aan jou de keuze.
Post-covidkleurtjes
Als kleur zo’n invloed heeft op ons gemoed, werkt het dan ook omgekeerd? Kan een wereldwijde crisis als de covidpandemie onze kleurkeuze bepalen? Absoluut, meent Hilde Francq. “Trendkleuren komen en gaan, en duiken dan enkele jaren later opnieuw op. Maar ze zijn absoluut een reactie op de tijdgeest. Vandaag doen zachte, neutrale tinten het bijzonder goed, zowel in de mode als in het interieur. Dat is onlosmakelijk verbonden met de mentale tik die corona ons heeft toebedeeld. We willen in een soort zachte cocon kruipen, waar we rust en verbondenheid voelen. Aan de andere kant van het spectrum zien we opnieuw fluokleuren opduiken. Dat is dan vooral onder impuls van de knaldrang, de goesting om te feesten.”
Doseren
Toch laat je je – zeker bij het inrichten van je woning – beter niet te veel leiden door die trends, laat de kleurenexpert optekenen in het inspiratieboek The Complete Book of Colourful Interiors (van Iris De Feyter en Irene Schampaert). “Kies een tint die je zelf echt mooi vindt en die past bij je huis”, raadt Hilde Francq aan. En die past bij wat jij nodig hebt om je beter te voelen. “Ben je iemand die snel overprikkeld raakt en vooral rust wil in huis? Dan is een beige interieur wellicht iets voor jou. Ben je iemand die voortdurend op zoek is naar interessante impulsen? Dan kan je gerust wat meer kleur gebruiken. Vaak zie je bijvoorbeeld dat creatieve mensen in het zwart gekleed gaan. Zwart is veilig, je kan er niets mis mee doen. Het zijn vaak mensen die dagelijks met veel kleur in contact komen en voor hun eigen garderobe liever opteren voor een eentonig canvas, iets zonder te veel prikkels.”
Doseren is dus het toverwoord. Een snelle hap eten in een felgeel-met-rood hamburgerrestaurant is één ding, er acht uur lang in werken is iets anders. De klant zal zich door de korte blootstelling aan geel en rood blij en energiek voelen, zeker kinderen. Maar als de uitbater van het restaurant zijn werknemers tevreden en emotioneel in evenwicht wil houden, voorziet hij best een pauzeruimte die geschilderd is in een meer rustgevende kleur.
Want te veel van één kleur of een bepaalde kleur op de verkeerde plaats, kan wel degelijk een nadelig effect hebben. Te veel rustgevend groen kan je inert maken. Een volledig blauwe eetkamer kan de eetlust afremmen.
Leef jij al jaren tussen witte muren omdat je denkt dat je kleuren te snel beu wordt? Of vind je jezelf te oud voor felle kleurtjes? Onzin, vindt Hilde Francq. “Heel vaak merk je dat mensen voorzichtiger worden met kleur naarmate ze ouder worden. Dat is niets meer voor mij, hoor je dan wanneer het over felgekleurde meubels of kledij gaat. Maar goed gekozen kleuren zorgen er net voor dat je er jonger gaat uitzien. Kijk maar naar de 100-jarige Iris Apfel. Zij lanceerde onlangs een heel kleurrijke collectie voor H&M.”
De manier om kleur te introduceren is door niet te bruusk te werk te gaan. “Koop eens een jas of een handtas in een kleur die jij mooi vindt. Het zijn ideale manieren om een kleurloze outfit meer pit te geven. Bij interieurs merk ik dat mensen steeds vaker experimenteren met kleur in het toilet of de inkomhal, kleine ruimtes waar je niet lang verblijft. Je kan ook experimenteren met kussens of een kleurrijk servies. Je zal merken dat die eerste stappen snel goesting geven in meer kleur.”
Ziekenhuis bekent kleur
Het toekomstige ziekenhuis ZNA Cadix in Antwerpen kleurt niet alleen opvallend blauw en groen aan de buitenkant. Ook binnen wordt doordacht gebruikgemaakt van kleuren. “Een ziekenhuis is niet een plek waar je graag komt. Je bent ziek, hebt pijn, bent angstig. Die negatieve beleving willen we ombuigen in een meer positieve ervaring, door een zo gezond mogelijke omgeving te creëren, onder meer via kleur”, zegt Sabine Buntinx, directeur Patiëntenzorg. Dat vertaalt zich in helend groen voor de wachtruimtes en patiëntenkamers en betrouwbaar blauw aan de verpleeg- en infobalies. “Blauw roept kalmte en rust op en doet agressie en boosheid afnemen.” De functionele ruimtes waar patiënten geen vrije toegang hebben – opbergruimtes, intensive care, operatiekwartier – zijn grijs. Bepaalde kleuren ontbreken omdat ze al worden geassocieerd met andere zaken. “Oranje staat voor vreugde en geluk, niet altijd gepast in een ziekenhuis. Ook spirituele tinten zoals paars vermijden we. En witte muren, vaak geassocieerd met ziekenzorg, werken te verblindend.”