Bernard Ruiz-Picasso, een naam met een grote verantwoordelijkheid

Bernard Ruiz-Picasso (57), de oudste kleinzoon van de Spaanse kunstenaar Pablo Picasso (1881-1973), heeft een missie: als belangrijke erfgenaam een groot deel van de immense nalatenschap van de grootmeester bewaken en beheren.

Bernard Ruiz-Picasso is de zoon van Paulo, het enige kind van Pablo Picasso met zijn eerste echtgenote Olga Kohklova. Hij woont in Brussel samen met zijn tweede vrouw en hun tweeling. Ondanks zijn beroemde naam, is hij veeleer teruggetrokken en op zijn hoede voor wat hij prijs geeft.

Hoe ben je in Brussel terecht gekomen?

Ik woon hier iets meer dan tien jaar. Over hoe ik hier ben terechtgekomen, wil ik liever niet te veel uitweiden. Dat is té privé. Het was gewoon een nieuw avontuur in mijn leven. Maar ik leef hier graag en het doet mij plezier dat er nu in Brussel een tentoonstelling over mijn grootvader loopt. Dat was lang geleden. Ik heb voor de expo een aantal werken uit onze stichting uitgeleend. Bijzonder is dat je er zowel sculpturen als schilderijen kan zien. En stukken uit de collectie primitieve kunst van mijn grootvader.

Wat houdt je rol precies in ?

Ik ben erfgenaam van een deel van de nalatenschap van Pablo Picasso. Samen met mijn vrouw Almine heb ik in Elsene de Fundación Almine y Bernard Ruiz-Picasso para el Arte opgericht, waarin de collectie is ondergebracht. Die is strikt cultureel van aard. We lenen werken uit en steunen artistieke projecten en tentoonstellingen. Daarnaast run ik samen met vier andere Picasso-erfgenamen (n.v.d.r. Marina, Maya, Claude en Paloma) een stichting in Parijs die de juridische aspecten zoals het copyright bewaakt. We strijden uiteraard ook tegen plagiaat. Met mijn moeder heb ik het Picasso-museum in Malaga, de geboorteplaats van mijn grootvader, opgericht.

Je grootvader heeft 45.000 kunstwerken nagelaten. Zonder testament. Heb je er een idee van waarom dat er niet was?

Hij heeft effectief geen testament achtergelaten. Zijn nalatenschap was zo immens dat hij wist dat iedereen voldoende zou krijgen. Hij heeft altijd hard gewerkt, aan een testament opstellen had hij geen boodschap. Hij verkocht weinig, hield veel van wat hij creëerde zelf bij. Ik denk dat dat geen toeval was. Picasso wist dat hij veel moest bewaren voor zijn familie.

Daardoor zijn er veel conflicten geweest in de familie. Vormen de Picasso’s nu één clan?

We hebben nu effectief een sterke familiegeest. In elke familie zijn er wel problemen. Maar iedereen is er zich vooral sterk van bewust dat wij een goed leven kunnen leiden dankzij het werk van onze grootvader.

Je bestudeert ook zijn oeuvre. Ontdek je nog regelmatig nieuwe dingen?

Zijn werk bestuderen is voor mij een van de meest fascinerende dingen. Ik ben daarin natuurlijk niet alleen. Veel kunsthistorici onderzoeken zijn oeuvre en ik hou ervan met hen te praten. Picasso is zo boeiend omdat zijn werk haast de volledige 20ste eeuw overspant. Hij stond ook middenin het leven en was erg betrokken bij wat er in zijn tijd gebeurde. Hij volgde de politieke en sociale ontwikkelingen en was bijzonder geëngageerd. Picasso bestuderen is een oneindig onderzoeksproject. En we komen effectief nog regelmatig tot nieuwe interpretaties van zijn werk. Of we zien nieuwe verbanden.

Ontdek je daarbij vooral de mens, je grootvader, of de grote kunstenaar?

Wanneer ik hem bestudeer ontdek ik beide: Picasso, de artiest en verbeten harde werker, en Picasso, mijn grootvader. Je mag de mens en het artistieke oeuvre nooit met elkaar verwarren. Maar in dit geval denk ik dat de mens toch sterk overeenstemt met zijn werk.

En wie was de mens in jouw ogen?

Ach, ik weet dat er ontzettend veel verteld en geschreven is over mijn grootvader. Hij is een van de weinige kunstenaars die al tijdens zijn leven zo beroemd was. Bijna even beroemd als na zijn dood. Hij was een ster. En ja, hij heeft met meerdere vrouwen geleefd, wat hem een bepaald imago heeft opgeleverd. Maar hij was vooral ook iemand die zijn hele leven hard heeft gewerkt. Hij stond bekend als buitengewoon energiek. En zijn werk straalt een ongelooflijk positivisme uit. Je zal zelden gedeprimeerd terugkeren van een Picasso-tentoonstelling. Al wie hem persoonlijk heeft gekend, weet dat hij een uitermate optimistische levenshouding had en trouw bleef in vriendschap.

Herinner jij je hem nog goed?

Picasso is overleden in 1973, ik was toen 14 jaar. Ik heb dus nog een levendig beeld van hem. Voor mij was hij een warme, betrokken en zachte grootvader, een echte Latijnse man en dus stond de familie boven alles. Wat ik wel betreur is dat ik nooit met hem heb kunnen discussiëren over kunst. Daar was ik toen te jong voor. Als kind had ik er eigenlijk ook geen idee van dat hij zo beroemd was.

Hij heeft dingen speciaal voor jou gemaakt.

Het klopt dat hij enkele dingen speciaal voor mij gemaakt heeft, ja. Zo bouwde hij in 1961 een speelgoedpaard van een televisiemeubel op wieltjes. Op de tentoonstelling in Brussel hangt een foto waar je mij op dat paard ziet. Maar dat is natuurlijk niet zijn grootste werk. Zelf ben ik het meest geïntrigeerd door zijn kubistische periode en zijn laatste jaren – de laatste jaren van een grootmeester zijn altijd interessant.

Je stichting hier in Elsene steunt ook jonge artiesten. Hoe herken je een potentieel grote kunstenaar?

Dat is moeilijk te zeggen. Zij die de middelmaat overstijgen, zijn zeer zeldzaam. Maar je hebt middelmaat nodig. Het is zoals in de sport. Om een topniveau te behalen heb je de anderen nodig. Ik denk dat je grote kunstenaars kan herkennen aan het feit dat ze een artistiek testament achterlaten dat anderen kunnen volgen. Picasso fascineert tot op vandaag omdat zijn oeuvre zo groot en zo gevarieerd is, een grote plastische kwaliteit heeft en emotie oproept.

Is er een hedendaagse kunstenaar die volgens jou op gelijke hoogte komt?

Je kan dat moeilijk vergelijken. We zijn nu in de 21ste eeuw en hij was een kunstenaar van de 20ste eeuw. Kunst is intussen geëvolueerd en werkt niet meer op dezelfde manier. Een van de grote verschillen is dat kunst nu algemeen aanvaard wordt, terwijl het vroeger iets was dat enkel door een de elite werd geapprecieerd.

Heb je ooit zelf proberen te schilderen?

Zelf heb ik nooit pogingen ondernomen om te schilderen of om wat dan ook voor kunst te maken. Het zou totaal misplaatst zijn, want ik heb eigenlijk geen enkel talent.

Is het een last of een lust om de naam Picasso te dragen?

Een verantwoordelijkheid. Het is belangrijk die naam met waardigheid te dragen. Mijn kinderen zijn nu vijftien en zij vinden die naam eigenlijk een beetje vervelend.

Maak je hen bewust van hun verantwoordelijkheid?

Mijn kinderen geef ik zoveel mogelijk vrijheid. Ik dwing hen niet in een artistieke richting. Ik ben wel blij dat kinderen vandaag openlijk kunnen dialogeren, hun mening uiten, deelnemen aan gesprekken met volwassenen. In de jaren ’60, toen ik kind was, moesten kinderen nog zwijgen wanneer de volwassenen praatten.

Zelf blijf je liefst van al heel discreet.

Ik ben inderdaad terughoudend als het over persaandacht gaat. Ik hou van discretie. Ik weet dat sommige leden van mijn familie graag in de spotlights staan. Maar ik ben geen acteur, schilder of beeldhouwer. Ik ben enkel de erfgenaam van een grote persoonlijkheid en mijn taak bestaat erin zijn nalatenschap te doen respecteren en te delen met het grote publiek.