Over het ontstaan van kanker weten we al veel. Door kankerverwekkende stoffen of door toeval muteert het DNA van een cel. Onder invloed van die mutaties gaat de kankercel zich ongecontroleerd delen, waardoor een tumor ontstaat. Kankercellen verschillen echter niet alleen genetisch van gezonde cellen, maar ook epigenetisch. Dit laatste betekent dat bepaalde genfuncties anders zijn, terwijl de genetische code ervan - het DNA dus - dezelfde blijft.

Voor veel kankertypes

Ook die epigenetische afwijkingen hebben een grote invloed op de celwerking. Zo creëren ze bijvoorbeeld gunstige omstandigheden voor de groei van kanker. Hoe die veranderingen tot stand komen, was tot nu toe echter een mysterie. In het lab van professor Lambrechts namen de wetenschappers een frequente epigenetische afwijking onder de loep: hypermethylering, een proces dat de buitensporige groei van kankercellen stimuleert.

Diether Lambrechts (VIB-KU Leuven): "Onze studie toont aan dat zuurstoftekort een belangrijke rol speelt bij hypermethylering. Dat mechanisme hebben we niet alleen uitvoerig onderbouwd bij borstkanker, we bewijzen ook dat het een even grote rol speelt bij tumoren in de blaas, darmen, hoofd en nek, nieren, longen en baarmoeder."

Diagnostische en therapeutische waarde

Dankzij analyse van 3.000 tumoren konden de wetenschappers de link tussen zuurstoftekort en tumorgroei vaststellen. In een volgende fase onderzochten ze of een betere zuurstoftoevoer de ontwikkeling van kanker zou kunnen tegengaan. Dat bleek te kloppen: proeven op muizen bewijzen dat het volstaat om de bloedtoevoer - en dus de aanvoer van zuurstof - naar tumoren te normaliseren om de hypermethylering te stoppen.

Bernard Thienpont (VIB-KU Leuven): "Al onze bevindingen kunnen het kankeronderzoek enorm vooruithelpen. Door bijvoorbeeld de zuurstoftoevoer naar tumoren goed te monitoren, kunnen we voorspellingen maken over het verloop en de mogelijke behandelingen van kanker. Daarnaast is het mogelijk om bestaande behandelingen via de bloedvaten nog te optimaliseren. Via de bloedvaten kan immers niet enkel de chemotherapie, maar ook extra zuurstof bij de tumor geraken. Dat is een interessante piste om bijvoorbeeld agressieve terugval tegen te gaan."

De volgende stappen

Met die ambities zijn de onderzoekers al volop bezig. Het VIB-lab gaat op dit moment na hoe men op basis van het DNA van tumoren de zuurstoftoevoer zou kunnen voorspellen. Daarnaast werken de wetenschappers aan een nieuw onderzoeksproject rond de behandelingen van bloedvaten. "Misschien is het niet alleen mogelijk om die epigenetische afwijkingen te verhinderen, maar ook om sommige ervan om te keren. We gaan dus onverminderd verder met deze en met nieuwe onderzoekpistes. We hebben goede hoop in de toekomst van het kankeronderzoek", concludeert prof. Lambrechts.

De resultaten van deze studie werden gepubliceerd in het wetenschappelijke vaktijdschrift Nature.

Over het ontstaan van kanker weten we al veel. Door kankerverwekkende stoffen of door toeval muteert het DNA van een cel. Onder invloed van die mutaties gaat de kankercel zich ongecontroleerd delen, waardoor een tumor ontstaat. Kankercellen verschillen echter niet alleen genetisch van gezonde cellen, maar ook epigenetisch. Dit laatste betekent dat bepaalde genfuncties anders zijn, terwijl de genetische code ervan - het DNA dus - dezelfde blijft. Ook die epigenetische afwijkingen hebben een grote invloed op de celwerking. Zo creëren ze bijvoorbeeld gunstige omstandigheden voor de groei van kanker. Hoe die veranderingen tot stand komen, was tot nu toe echter een mysterie. In het lab van professor Lambrechts namen de wetenschappers een frequente epigenetische afwijking onder de loep: hypermethylering, een proces dat de buitensporige groei van kankercellen stimuleert. Diether Lambrechts (VIB-KU Leuven): "Onze studie toont aan dat zuurstoftekort een belangrijke rol speelt bij hypermethylering. Dat mechanisme hebben we niet alleen uitvoerig onderbouwd bij borstkanker, we bewijzen ook dat het een even grote rol speelt bij tumoren in de blaas, darmen, hoofd en nek, nieren, longen en baarmoeder."Dankzij analyse van 3.000 tumoren konden de wetenschappers de link tussen zuurstoftekort en tumorgroei vaststellen. In een volgende fase onderzochten ze of een betere zuurstoftoevoer de ontwikkeling van kanker zou kunnen tegengaan. Dat bleek te kloppen: proeven op muizen bewijzen dat het volstaat om de bloedtoevoer - en dus de aanvoer van zuurstof - naar tumoren te normaliseren om de hypermethylering te stoppen. Bernard Thienpont (VIB-KU Leuven): "Al onze bevindingen kunnen het kankeronderzoek enorm vooruithelpen. Door bijvoorbeeld de zuurstoftoevoer naar tumoren goed te monitoren, kunnen we voorspellingen maken over het verloop en de mogelijke behandelingen van kanker. Daarnaast is het mogelijk om bestaande behandelingen via de bloedvaten nog te optimaliseren. Via de bloedvaten kan immers niet enkel de chemotherapie, maar ook extra zuurstof bij de tumor geraken. Dat is een interessante piste om bijvoorbeeld agressieve terugval tegen te gaan."Met die ambities zijn de onderzoekers al volop bezig. Het VIB-lab gaat op dit moment na hoe men op basis van het DNA van tumoren de zuurstoftoevoer zou kunnen voorspellen. Daarnaast werken de wetenschappers aan een nieuw onderzoeksproject rond de behandelingen van bloedvaten. "Misschien is het niet alleen mogelijk om die epigenetische afwijkingen te verhinderen, maar ook om sommige ervan om te keren. We gaan dus onverminderd verder met deze en met nieuwe onderzoekpistes. We hebben goede hoop in de toekomst van het kankeronderzoek", concludeert prof. Lambrechts. De resultaten van deze studie werden gepubliceerd in het wetenschappelijke vaktijdschrift Nature.