© GETTY IMAGES

Zo verweer je je tegen winterkwaaltjes

Catherine Legrand Apotheker

Je immuunsysteem een duwtje in de rug geven en jezelf tegen microben beschermen tijdens de wintermaanden: het kan. Fytotherapie en homeopathie kunnen daarbij een uitstekende bondgenoot zijn.

Gezond leven is niet zo eenvoudig wanneer je het elke dag opnieuw zo druk hebt dat je nauwelijks tijd hebt om daaraan te denken. Nochtans heeft je immuunsysteem energie nodig om overeind én alert te blijven: je zenuwstelsel, je immuunsysteem en je endocrien systeem staan biochemisch voortdurend met elkaar in contact om je afweer te versterken.

Elke dag opnieuw kom je in aanraking met tal van microben. Als je gezond bent, is dat niet echt een probleem en maken die microorganismen je slechts af en toe wat ziek. De meeste microben overleven maar enkele uren de mechanismen die door je aangeboren of natuurlijke immuniteit worden geactiveerd. Pas wanneer een ziektekiem erin slaagt door die eerste verdedigingslinie te breken, start er een specifieke en adaptieve immuunrespons die de productie van tal van antistoffen op gang brengt en die ook opslaat in zijn geheugen. De beste manier om je immuniteit te boosten nu de winter echt begint, bestaat erin de mechanismen te stimuleren die ons lichaam zelf inzet om op ziektekiemen te reageren.

Peterselie
Peterselie© ISTOCK

De natuur als bondgenoot voor je immuniteit

Je komt moe terug uit vakantie of na een weekend aan zee, om nog maar te zwijgen over de files, vertraagde vluchten en alle andere factoren die voor extra stress zorgen: dat hakt in op je immuniteit. Nochtans loont het voor je gezondheid om het één dagje per week rustiger aan te doen, af en toe een afspraak uit te stellen en mindful te gaan wandelen in een naburig bos of park, of gewoon tot rust te komen in je eigen tuin. Geven bomen misschien een beetje van hun kracht aan ons door? Sommige wetenschappers beweren van wel en hebben aangetoond dat fytonciden – de bacteriedodende etherische oliën die bladeren en naalden van bomen afscheiden – de activiteit van de NK-cellen (Natural Killer-cellen) van ons afweersysteem stimuleren.

In zijn boek Het verborgen leven van bomen beaamt de Duitse bosbeheerdeskundige Peter Wohlleben dat in een intact woud je bloeddruk daalt, terwijl die in een naaldbos (etherische dennennaaldolie) stijgt. Volgens hem heeft de mens een instinct ontwikkeld dat hem vertelt of een bos uitnodigend of onstabiel is. Die reflex maakt deel uit van ons onderbewustzijn en heeft een impact op ons afweersysteem.

Contact met de natuur lijkt dus hét tegengif voor een stressvol bestaan, een tegengif dat immuuncompetente cellen een verdedigingsrespons ontlokt.

Gezonde darmen voor een performant immuunsysteem

Je darmen zijn je belangrijkste verdedigingsmechanisme. De Engelsen duiden dit aan met het letterwoord GALT of gut-associated lymphoid tissue, omdat dit mechanisme evenveel lymfocyten (de verdedigingscellen van je immuunsysteem) bevat als je thymus, milt, beenmerg en klieren samen. Sommige natuurlijke voedingsstoffen stimuleren je immuniteit sterker dan andere omdat ze aminozuren, vitaminen of probiotica bevatten die belangrijk zijn voor je darmimmuniteit. Zo fungeert het aminozuur glutamine als brandstof voor de enterocyten, de verdedigingscellen van je darmimmuniteit die goede micronutriënten doorlaten maar bacteriën en virussen afblokken.

Groene thee
Groene thee© ISTOCK

Waar vind je glutamine?

Glutaminerijke voedingsmiddelen zijn rood vlees, eieren en melk, maar ook gedroogde vruchten, peterselie, bonen, roggebrood, miso (pasta van gefermenteerde sojabonen) en melkwei. Als je gezond eet, krijg je elke dag 5 tot 10 gram glutamine binnen. Omdat glutamine bij verhitting wordt vernietigd, is het belangrijk geregeld rauw voedsel te eten en zo de optimale hoeveelheid te halen (10 gram per dag). Wanneer heeft je lichaam extra glutamine nodig?

  • Na intensief sporten: lang lopen, een bergtocht, intensief trainen... De glutamine die in je spieren aanwezig is speelt een belangrijke rol bij het herstel van beschadigd spierweefsel.
  • Na een heelkundige ingreep of een ernstige brandwonde.
  • Tijdens een periode van chronische stress.
  • Tijdens een opname op intensive care.
  • Om de gewichtscurve om te buigen bij extreem magere patiënten.

Slik je anti-epileptica of lijd je aan nier- of leverinsufficiëntie, dan neem je best geen glutaminesupplementen.

Voeding die de darmimmuniteit stimuleert

  • Kefir (gefermenteerde melk) bevat veel natuurlijke probiotica die de darmflora herstellen. Kefir is zuur, waardoor parasieten niet kunnen overleven.
  • Groene thee trekt de aandacht van onderzoekers omdat hij behalve cafeïne (50 mg/infusie van 250 ml) en oxidatieremmende polyfenolen ook L-theanine bevat (niet te verwarren met theïne). Dit aminozuur, een derivaat van glutamine, heeft een positieve impact op het geheugen, ontspant het zenuwstelsel en stimuleert het afweersysteem. Drie kopjes per dag volstaan. Groene thee bevat vitamine K en dus drink je die best niet als je antistollingsmiddelen neemt. In te grote hoeveelheden remt groene thee ook de absorptie van vitamine D en foliumzuur af.

Fit dankzij planten

Wil je met geneeskrachtige planten neus- en keelontstekingen voorkomen, dan moet je in de herfst met een kuur starten en die volhouden tot de lente. Voor een afdoende therapeutisch effect kies je beter voor fytotherapiepreparaten (integrale suspensie van verse planten of standaardtabletten met een vast percentage actieve stof) en niet voor te laag gedoseerde voedingssupplementen.

  • Echinacea (Echinacea purpurea) is een plant met immuunmodulerende eigenschappen. Ze activeert de leukocyten (witte bloedcellen) en draagt bij tot de secretie van interleukines (boodschapperstoffen van het immuunsysteem). De plant is niet giftig, maar mag niet worden gebruikt bij patiënten met een auto-immuunziekte (zoals lupus, reumatoïde artritis). Als preventieve behandeling moet je Echinacea met een interval (15 dagen per maand) nemen, omdat immuunstimulerende planten die continu worden toegediend de aangeboren verdedigingsmechanismen van je lichaam kunnen ondermijnen. De ideale dosis voor een volwassene is 900 mg/dag gedroogde wortel of drie keer daags druppels (moedertinctuur).
Echinacea
Echinacea© ISTOCK
  • De wortel van de Siberische ginseng (Eleutherococcus senticosus) is rijk is aan vitaminen, aminozuren en eleutherosiden. Die laatste hebben adaptogene eigenschappen en helpen het lichaam om weerstand te bieden tegen virusziekten. Siberische ginseng neem je ’s ochtends in poedervorm (500 mg tot 4 g) of als infusie (3 g wortel in 150 ml kokend water). Een kuur duurt vier weken, gevolgd door twee weken pauze. Heb je last van hoge bloeddruk, neem dan geen ginseng.
  • Etherische olie van ravintsara (Cinnamomum camphora) heeft sterke antivirale eigenschappen en is een wapen tegen bepaalde virussen als je ze verstuift in een ruimte waar veel mensen samenkomen. Je kan ze ook verdund (vier druppels in een lauwe neutrale olie) aanbrengen op je borst, rug of voetzolen.

Voorkomen en genezen met homeopathie

Drie homeopathische middelen zijn geknipt om griep te voorkomen.

  • Oscillococcinum 200k is een autolysaat van het hart en de lever van muskusloopeenden, die drager zijn van veel virussen, waaronder griep. Dit middel neem je preventief, a rato van één dosis per week, van oktober tot maart.
  • Thymuline is een hormoon dat wordt afgescheiden door de thymus die zich tussen je borstbeen en je luchtpijp bevindt. De thymus zorgt voor de rijping en activering van de lymfocyten. Neem één dosis (9CH) per week gedurende een maand, vervolgens één dosis per maand.
  • Mucococcinum wordt preventief ingezet tegen griep en luchtweginfecties a rato van één zuigtablet per week.
  • Aconitum (blauwe monnikskap), Belladonna (wolfskers), Gelsemium (jasmijnwinde), Arnica (valkruid) en Eupatorium (waterhennep) zijn de vijf middeltjes die, afhankelijk van de symptomen, worden ingezet om griep te behandelen en complicaties te vermijden. Vraag raad aan je apotheker.
Arnica
Arnica© ISTOCK

IJzer, voor een sterke afweer en tegen vermoeidheid

Ons immuunsysteem heeft ijzer nodig om adequaat te kunnen reageren. Heb je ijzertekort dan ben je vatbaarder voor neus- en keelontstekingen en ben je snel moe. Vraag je arts om ijzertekort in je bloed op te sporen voor je met supplementen start.

Fytotherapie is geen homeopathie

Fytotherapie is een behandeling gebaseerd op planten, kruiden of bestanddelen ervan. In tal van planten zijn stoffen aanwezig die een gunstig effect hebben op de gezondheid. De volledige plant kan worden gebruikt onder de vorm van infusen (bv. kruidenthee), droogextracten (bv. capsules), tincturen (de vermalen plant in een alcoholische omgeving), etherische oliën (gedestilleerd of geperst). Fytotherapie werkt zoals een klassiek geneesmiddel: ook daar is de werking gebaseerd op actieve chemische bestanddelen die aanwezig zijn in planten. Heel wat reguliere geneesmiddelen zijn trouwens afgeleid van planten.

Homeopathische middeltjes zijn afkomstig van planten, mineralen, dierlijke producten of ziekteproducten (zoals de schilfers van schurft). Het basisbestanddeel (oertinctuur) wordt dan sterk verdund en bij elke stap krachtig geschud: 100 keer schudden tussen elke verdunning. Deze middeltjes werken volgens het gelijksoortigheidsprincipe. Homeopaten gaan ervan uit dat het natuurlijke verdedigingsmechanisme van het lichaam wordt versterkt door het lichaam een stof toe te dienen die dezelfde symptomen veroorzaakt als de ziekte. De behandeling wordt geïndividualiseerd op basis van alle symptomen die een patiënt vertoont.

Partner Content