Zijn we in de winter en ’s nachts meer vatbaar voor infecties?

Bevat ook ons immuunsysteem een soort biologische klok die maakt dat we beter beschermd zijn tegen infecties tijdens sommige uren van de dag of maanden van het jaar? Nieuwe studies suggereren alvast dat onze immuunrespons sterker functioneert overdag, wanneer de kans op besmetting het grootst is.

Ons lichaam werkt volgens een biologisch ritme dat eigenlijk overeenstemt met de 24 uur die de aarde nodig heeft voor een omwenteling rond de eigen as. Dit circadiaanse ritme regelt een waaier aan biologische en gedragsfuncties zoals onze slaap- waakcyclus, de bloeddruk, lichaamstemperatuur, de productie van hormonen, de hartslag maar bijvoorbeeld ook het cognitieve vermogen en het geheugen. Bij de mens bevindt die inwendige klok zich in de hypothalamus in de hersenen.

Ook voor de werking van ons immuunsysteem speelt dat circadiaanse ritme een grote rol, zo suggereert een nieuwe Ierse studie. Al jaren stellen we vast dat bepaalde ziekten zoals griep meer toeslaan tijdens de winterperiode, terwijl symptomen van andere aandoeningen zoals MS, meer de neiging hebben te verergeren tijdens de zomer. Er waren in het verleden al hints dat dit mogelijk veroorzaakt werd doordat er dagelijkse en seizoensgebonden ‘circadiaanse ritmes’ van het immuunsysteem bestonden maar dit was nooit grondig onderzocht bij grote groepen mensen. “We wisten tot nu toe niet precies welke rol het lichaam speelde bij die verhoogde vatbaarheid voor onder meer griepvirussen tijdens de winter”, vertelt dr. Cathy Wise (Royal College of Surgeons Ireland) .

Witte bloedcellen

Wise en haar team doorzochten de bloedgegevens van de Britse Biobank studie, die stalen bevat van ruim 329.000 mensen. Ze gingen telkens na of het tijdstip waarop het bloed was afgenomen effect had op het aantal aanwezige immuuncellen en ontdekten effectief een verband. Het aantal witte bloedcellen en ontstekingsmerkers in het bloed varieerde naargelang het tijdstip van de dag en het seizoen waarin het bloedstaal werd afgenomen. “Dat ondersteunt het idee dat ons immuunsysteem een soort inwendige klok en kalender bevat”, aldus Wise. De variaties van witte bloedcellen stonden los van levensstijlfactoren, of het niveau aan vitamine D.

Muizenonderzoek

Die dagelijkse schommelingen in witte bloedcellen bevestigen eerder onderzoek hierover bij muizen. Ook vanuit het perspectief van de menselijke evolutie lijkt het logisch dat onze immuuncellen actiever zijn tijdens de periode dat wijzelf het meest actief zijn, dus overdag. Wetenschappers vermoeden dat het immuunsysteem zo is geëvolueerd dat de beste prestaties worden geleverd gedurende de dag, omdat dan de kans het grootst is dat we in contact komen met mogelijke ziekmakers zoals virussen of bepaalde bacteriën.

Dit nieuwe inzicht in biologische timing kan helpen om onze gezondheid te bevorderen door ons gedrag slim aan te passen. “Zo zou het kunnen nuttig zijn om je activiteiten tijdens en de nacht en in de wintertijd wat te beperken, om zo de blootstelling aan pathogenen te minimaliseren op een moment dat ons immuunsysteem het minst krachtig is”, vertelt prof. Tami Martino (University of Ontario) hierover aan de Britse krant The Guardian.