Welke dokter verkies jij?
Of de dokter een man of vrouw is, maakt voor de meeste vijftigplussers vandaag niet zoveel uit, tenzij het om intieme klachten of onderzoeken gaat. Maar een op de drie voelt zich wel comfortabeler bij een arts van dezelfde leeftijd, zo blijkt uit een peiling bij 4.599 lezers van Plus Magazine.
Bij de juiste dokter terechtkomen heeft een enorme impact op je gezondheid en het genezingsproces. In de dokterspraktijk moet je jezelf immers kunnen blootgeven. Letterlijk en figuurlijk. Medische informatie achterhouden of uit gêne vragen inslikken, kan de diagnose en de behandeling belemmeren of zelfs een foute richting uitsturen. Zoiets vereist een grote dosis basisvertrouwen. Spelen elementen zoals geslacht en leeftijd een rol bij het kiezen van je huisarts of een andere dokter, vroegen wij aan een panel van 4.599 lezers. En hoe zit het met medische taboes tijdens de raadpleging?
Man/vrouw
Liefst 62% van de vijftigplussers heeft een man als huisarts en 38% een vrouw. Maar opgedeeld naar geslacht, blijkt 72% van de mannen een mannelijke huisarts te hebben en 44% van de vrouwen een vrouwelijke huisdokter. Toch koos slechts een kwart van de ondervraagde vijftigplussers echt bewust voor een man of een vrouw als huisarts. En voor dat kwart bij wie het geslacht een belangrijke rol speelt bij de keuze, opteert de meerderheid voor iemand van het eigen geslacht: 64% van de vrouwen geeft de voorkeur aan een vrouw, 68% van de mannen aan een man.
“Geslacht speelt zeker nog een rol in de arts-patiëntrelatie.Dat is ook begrijpelijk, maar het zou een foute evolutiezijn dat vrouwelijke huisartsen vooral gynaecologische klachtente behandelen krijgen en mannen de typische mannenkwalen,zoals de prostaat”, zegt dr. Dirk Avonts, hoofdredacteurvan Huisarts Nu, die jarenlang studenten geneeskundeopleidde. “Uit een rondvraag bij bijna afgestudeerde artsenenkele jaren terug, bleek dat slechtseen beperkt aantal vrouwen een prostaattoucher had uitgevoerd, terwijl demannelijke dokters in spe amper gynaecologischeervaring hadden opgedaan.Als die trend niet wordt doorbroken,krijg je een situatie waarbij mannen geen expertisemeer opdoen in vrouwengezondheid en vice versa. Als huisartsmag je niet te veel meegaan in de gendervragen van depatiënt, omdat dit de gezondheidszorg niet ten goede komt.Je kan beter je expertise tonen en de patiënt zo doen inziendat hij/zij bij jou in goede handen is.”
Ook Bieke Purnelle, directeur van het kenniscentrum voor gender en feminisme (Rosa) vindt het hoopgevend dat geslacht voor de meeste mensen geen rol van betekenis speelt bij de artsenkeuze. “Waar we in ons land wel nog een hele weg af te leggen hebben, is de genderspecifieke geneeskunde. Heel wat aandoeningen manifesteren zich immers anders bij mannen en vrouwen. Doordat research overwegend op mannen werd verricht, zijn de diagnose en de behandeling niet altijd op vrouwen afgestemd. Zowel artsen als patiënten moeten zich daar meer van bewust worden.”
Intieme klachten
Bij vrouwen is dé reden om voor een huisarts van hetzelfde geslacht te gaan duidelijk: bijna zeven op de tien voelen zich bij een vrouw comfortabeler bij een onderzoek van billen, borsten, buik, enz. Ook psychologische klachten (19%) komen blijkbaar vlotter over de lippen met een vrouw aan de overkant, net als relationele problemen (16%) overigens. Huisarts Servaas Bingé: “Ik merk dat sommige vrouwen voor intieme klachten een vrouwelijke arts prefereren. Voor andere zaken maakt het hen niet uit. In onze gemengde groepspraktijk zijn we ons hiervan bewust en anticiperen we daarop. Als ik voel dat dit speelt, vraag ik zelf of de patiënt dit liever met een vrouwelijke collega bespreekt. Dat verlaagt de drempel. Wat telt, is dat ze met hun klachten of vragen bij een arts terechtkunnen.”
Ook heel wat mannen (37%) geven aan zich bij een intiem onderzoek beter op hun gemak te voelen bij iemand van het eigen geslacht. “Ik ben al jaren in behandeling bij zowel een endocrinoloog als een neuroloog, allebei mannen. Ik heb de indruk dat ik gemakkelijker praat over typische mannenklachten met een arts van mijn geslacht”, zegt een lezer. “Ook mijn huisarts, bij wie ik om de drie weken langs ga, is een man. Ik heb jarenlang een vrouwelijke dokter gehad, maar ik vind dat mannen zich vlotter kunnen inleven in mijn problemen.”
Luisteren en inleven
Vijftigplussers dichten mannelijke en vrouwelijke artsen – al dan niet terecht – vaak andere eigenschappen toe. Een op de drie is ervan overtuigd dat vrouwen zich beter inleven in de patiënt en een persoonlijke aanpak voorstaan. Ook moeite doen om de situatie te begrijpen en goed luisteren, associeert een op de vier met een vrouwelijke aanpak. Zich autoritair opstellen blijft voor een kwart van de ondervraagden gelinkt met mannelijke dokters.
“Ik ben ervan overtuigd dat er ook verschillen zijn qua benadering”, getuigt cardioloog en bedrijfsarts dr. Lieve Van Ermen (70). “Zeker in mijn generatie namen vrouwelijke artsen doorgaans wat meer tijd voor hun patiënten, ze praatten meer, waren empathischer en wilden ook alles ten gronde uitpluizen. Mannen stelden zich vaker wat afstandelijker op, wat niet uitnodigt tot persoonlijke ontboezemingen. Zowel van vrouwelijke als mannelijke patiënten kreeg ik vaak heel gevoelige en intieme verhalen te horen. Van seksueel misbruik in hun jeugd tot relatieproblemen of vermoedens van incest waarover ze tegen hun partner of mannelijke huisarts niet durfden reppen. Vaak was ik hun enige klankbord en bij gebrek aan meldpunten probeerde ik deze patiënten zo goed mogelijk zelf bij te staan. Maar sommige verhalen blijven aan je kleven.”
Leeftijdsmatch
Bijna driekwart van de vijftigplussers wordt opgevolgd door een huisarts die ouder is dan 40 jaar. Mogelijk een onbewuste keuze aangezien ruim acht op de tien lezers aangeven dat ze bij de keuze van hun dokter destijds geen rekening hielden met de leeftijd. Maar een derde zegt toch uitdrukkelijk zich beter op zijn gemak te voelen bij een leeftijdsgenoot. Dokter Dirk Avonts: “Die leeftijdsmatch is in mijn ervaring frappanter dan die tussen de geslachten. Heel wat van mijn patiënten zijn met mij ouder geworden, terwijl jongeren eerder voor een huisarts van hun leeftijd opteren. Tegelijk moet je het belang ervan ook niet overschatten. Ik zie het eerder zoals voor een bistro of een restaurant kiezen waar vooral mensen van je eigen leeftijd over de vloer komen. Eén positieve ervaring met een jongere arts is trouwens vaak voldoende om dat leeftijdsverschil te doen verdwijnen.”
Ook huisarts Servaas Bingé stelde vast dat levenservaring een invloed heeft. “Nu ik 38 ben, kijk ik tegen heel wat zaken anders aan dan toen ik 28 was en pas afgestudeerd. Op sommige zaken reageer ik nu anders of geef ik een ander advies. Zeker bij psychologische of relatiekwesties. Ik heb intussen zelf al wat stormen doorstaan en vanuit die ervaring kan ik patiënten beter helpen, vind ik. Ik schuw het ook niet om voorbeelden uit mijn eigen leven aan te halen. Dat geeft mensen het gevoel dat zij niet de enige zijn die zoiets doormaken en evenmin dat hun probleem onoverbrugbaar is.”
Dat ervaring een rol kan spelen, signaleert ook lezer Mark. “Toen mijn prostaatwaarden enkele jaren terug plots de hoogte ingingen, suste mijn jonge huisarts, met misschien een beetje te weinig ervaring op dit gebied, dat er niets alarmerend aan de hand was. Een paar maanden later waren de waarden verdriedubbeld, maar volgens mijn huisdokter was er nog geen reden om bezorgd te zijn. Ik bleef net binnen de norm voor 65-plussers. Hij had echter uit het oog verloren dat een verdriedubbeling wel alarmerend is en ik best dringend een uroloog zag. Indien ik dit had geweten, was mijn beginnende prostaatkanker tijdig ontdekt geweest. Intussen kreeg ik ook ernstige pijnklachten aan de lies en de bil. Volgens zijn collega, een vrouwelijke huisarts in dezelfde praktijk, was het mijn heup die opspeelde, gezien mijn leeftijd. Ze stuurde me richting orthopedist en kinesitherapeut, kortom de foute weg. Tot een specialist uiteindelijk ontdekte dat de pijn het gevolg was van de prostaatkanker die intussen was uitgezaaid in het bot. Een verschrikkelijke diagnose, vooral omdat ik het slachtofer was van een foute beoordeling door zowel een jonge huisarts als zijn vrouwelijke collega. Beiden waren volgens mij niet vertrouwd met deze typische problemen van een oudere man. Intussen heeft mijn jonge arts zich wel verontschuldigd en mij psychisch erg goed opgevangen. Ik heb opnieuw alle vertrouwen in hem, maar niet in zijn vrouwelijke collega.”
Schaamte
Heb je je al ooit geschaamd over een klacht waarmee je bij je arts aanklopte? Voor de meeste lezers blijkt dat geen punt. Slechts 14% voelde zich ooit in verlegenheid gebracht bij de dokter. Vijftigplussers stellen ook quasi geen doktersbezoeken uit omdat ze zich niet op hun gemak zouden voelen bij hun arts. Een tendens die huisarts Servaas Bingé bevestigt. “Typische taboes sneuvelen, ook bij oudere patiënten. Ik praat op dezelfde manier over luchtwegproblemen als over erectiestoornissen of menopauzeklachten. Die aanpak maakt het voor patiënten gemakkelijker om dat ook te doen.”
Liever een vrouwelijke gynaecoloog
Bij de keuze van een gynaecoloog speelt het man-vrouwverschil wel nog een grote rol. Meer dan de helft van de vrouwen kiest bewust voor een vrouw, tussen 50 en 60 jaar is dat ruim zes op de tien. Bijna vier op de tien menen dat vrouwelijke gynaecologen ook meer begrip tonen en bijna de helft voelt zich bij een vrouw meer op het gemak met gênante vragen.
Lezeres Liliane: “Ik had altijd een begripvolle mannelijke gynaecoloog, maar toen die ermee stopte ben ik afgeknapt op zijn jongere opvolger. Ik zat volop in de overgang. Toen ik hem vertelde over mijn opvliegers en stemmingswisselingen had ik niet de indruk dat hij echt luisterde. Toen ik even later op de stoep stond met een voorschrift voor hormoonsubstitutie heb ik beslist om een second opinion te vragen aan een vrouwelijke gynaecoloog. Uiteindelijk schreef ze hetzelfde voor, maar het bijhorende gesprek maakte voor mij wel een wereld van verschil.”
“Naar mijn aanvoelen vinden vrouwen het vooral aangenaam dat ze geholpen worden door een ervaren arts, man of vrouw, zeker bij zaken zoals kanker, menopauze, complexe ingrepen. En er moet natuurlijk een klik zijn die i vertrouwen geeft. Maar dat kan je niet altijd voorspellen”, getuigt een mannelijke gynaecoloog. Dat beaamt ook dr. Sevilay Altintas, professor medische oncologie (UZ Antwerpen). “Als arts kijken wij naar borsten en baarmoeders als een orgaan, maar voor patiënten gaat het ook om de gevoelens die ermee samenhangen. Trots maakt zeker dat sommigen zich met bv. menopauzeklachten minder graag blootgeven bij een jonge mannelijke gynaecoloog dan bij een vrouw. Ze redeneren ook vaak dat je als vrouwelijke arts dezelfde basiservaringen deelt. Patiënten spiegelen zich bovendien graag aan hun dokter met vragen als: ‘Wat zou u doen in mijn plaats?’. En dat lukt als vrouw natuurlijk beter met een vrouw tegenover je. Ook schaamte en gevoelens spelen mee. In de oncologie is gender meestal geen issue, tenzij bij gynaecologische tumoren zoals borst- en baarmoederhals. Sommige vrouwen ervaren dan meer empathie en medeleven bij een vrouwelijke arts.”