Weg met die dikke arm

Een behandeling voor borstkanker zadelt heel wat vrouwen nadien op met een gezwollen arm omdat de lymfevaten het laten afweten. Zo’n lymfoedeem kan nochtans perfect voorkomen en behandeld worden.

Klachten over een lymfoedeem werden vaak onder de mat geveegd of onthaald op onbegrip. In de grote oorlog tegen borstkanker leek het een vorm van collateral damage waar je maar moest mee leren leven. “Medicatie is inderdaad niet voorhanden, wel een doeltreffende preventie”, weet Philippe De Paepe, kinesist gespecialiseerd in de aanpak van een dikke arm.

“Voorkomen dat lymfevocht zich ophoopt, is mogelijk via manuele lymfedrainage. Die wordt opgestart na een operatie waarbij ook de okselklieren worden weggenomen. Verschillende studies hebben het succes van deze werkwijze al aangetoond.

Om tot het gewenste effect te komen moet zo’n manuele drainage wel minstens drie keer per week worden uitgevoerd en dat gedurende een half uur. Jammer genoeg is die boodschap nog niet overal doorgedrongen. dat komt omdat één fout begrepen onderzoek heel wat twijfel heeft gezaaid”, betreurt Philippe De Paepe.

Lymfoedemen ontstaan ook niet altijd meteen na de ingreep. Dat kan variëren van drie maanden tot jaren erna. Gedurende die ganse periode is preventieve lymfedrainage nodig en is er ook terugbetaling voorzien voor borstkankerpatiënten.

Lymfedrainage is een zachte manuele techniek waarbij met de vingers cirkelvormige bewegingen worden gemaakt op de arm. Philippe De Paepe: “Zo brengen we het lymfevocht in beweging en duwen we het richting de oksel. Zijn alle lymfeklieren van die oksel weggehaald dan moeten we het vocht over de halsstreek heen naar de klieren van de andere oksel loodsen. Vergelijk het met een weide vol hoog gras. Hoe vaker je erdoor loopt, hoe vlotter zich een paadje aftekent waarlangs het vocht zich een weg baant.”

Zelfdrainage kan hierbij een nuttige aanvulling zijn. “Iedereen kan deze dagelijks bij zichzelf uitvoeren, bijvoorbeeld tijdens het televisie kijken. Zeker wanneer het lymfevocht helemaal naar de andere oksel moet worden omgeleid geeft dit de behandeling een belangrijk duwtje in de rug.”

Bestaand lymfoedeem vergt een veel intensievere behandeling maar ook hier zijn de vooruitzichten gunstig. “Zo snel mogelijk starten is een must. Zolang het vocht zich nog niet in het onderhuidse vet heeft genesteld kunnen we het via manuele drainage nog wegloodsen. Hoe harder de zwelling, hoe lastiger om het opgehoopte vocht te verplaatsen. Bij complexe oedemen is er vaak een combinatie nodig met een zwachtel en een steunmouw. Bij ongeveer driekwart van de bestaande lymfoedemen is deze therapie alvast succesvol. Voor wie dit niet werkt, zijn er nog oplossingen mogelijk. Zo zijn er vandaag al een drietal operatietechnieken om de arm tot normale proporties te herleiden”, benadrukt Philippe De Paepe.

Levenslang

Eens getroffen door lymfoedeem, moet je levenslang waakzaam blijven. “Na de ontzwelling volgt een onderhoudsfase, waarin de drainage nog maar om de twee tot drie weken gebeurt in combinatie met een steunmouw overdag. Die oefent tegendruk uit om nieuwe zwellingen de pas af te snijden.”

Ook met wondjes blijft het extra uitkijken want lymfoedeem verhoogt de kans op infecties en wondroos. “Het lymfestelsel regelt onze immuniteit. Als dat faalt, loop je meer risico’s. Bovendien is wondroos destructief voor de lymfevaten die nog aanwezig zijn”, legt Philippe De Paepe uit. Stilzitten om kwetsuren te voorkomen is dan weer geen goed idee. “Fysieke activiteit stimuleert de lymfedrainage. Een sport zoals roeien bijvoorbeeld, waarbij je een gestroomlijnde beweging maakt met voldoende rust tussenin is ideaal om het vocht te activeren.”

Monique Quaeyhaegens (65): “Peddelen als preventie”

“Als ex-borstkankerpatiënte ontdekte ik via de organisatie Pink Ribbon dat roeien een natuurlijke vorm van lymfedrainage creëert. Tijdens mijn behandeling zijn mijn okselklieren verwijderd, waardoor ik kans loop op lymfoedeem. Ik wilde zelf iets doen om dat te voorkomen. Toen ik vorig jaar de oproep zag van Pink Ribbon om samen met Italiaanse lotgenotes te gaan roeien op de Venetiaanse wateren, heb ik me meteen ingeschreven. Samen met negen andere Belgische borstkankerpatiëntes heb ik daar in een drakengondel mogen peddelen. In het buitenland is deze vorm van lymfedrainage al veel langer ingeburgerd. Terug thuis heb ik in Lier een eigen roeiclubje opgestart voor borstkankerpatiëntes, waarmee we nu elke zondagochtend in een roze sloep te water gaan.”

“We hebben vooraf advies ingewonnen bij lymfespecialist dokter Giacalone, die ons aanraadde om een armkous te dragen. Hij meet ook regelmatig onze armen om het effect van het peddelen in kaart te brengen. Tot nu toe heb ik zelf nog geen last van lymfoedeem maar het kan nog jaren nadien opduiken. Andere dames in onze boot hebben er wel last van en kunnen door het roeien de hinder verminderen. Tegelijk trachten we zo het taboe rond borstkanker verder te doorbreken. En ja, samen roeien met lotgenoten maakt ook de tongen los. We kunnen op en naast het water heel veel aan elkaar kwijt.”

Wie mee wil roeien in Lier, kan Monique contacteren via mqu.1951@gmail.com

Ook in Turnhout en Brussel zijn er intussen speciale roeiclubs opgericht. www.pink-ribbon.be