Wat mag en wat niet met medicatie?

Van pillen die onterecht geplet worden tot ongeoorloofde combinaties. Rond het correct nemen van medicatie circuleren nogal wat misverstanden. Daarnaast zorgen nieuwe wetenschappelijke inzichten voor bijsturingen. Zo blijkt een doosje antibiotica helemaal uitnemen niet langer in steen gebeiteld. Annelies Vanderlinden: Voor een klassieke pil moet je rekenen op ongeveer een half uur vooraleer de actieve stof ter hoogte van je dunne darm wordt opgenomen, terwijl siroop en fast caps - een opgeloste vorm in een zachte capsule - al binnen het kwartier werkzaam zijn. Zeker bij pijnstillers kan dat cruciaal zijn. Zuig-, smelt- en bruistabletten werken het snelst. In zo'n bruistablet is de pijnstiller al uiteengevallen en daardoor win je tijd. Maar ze zijn niet voor iedereen geschikt. De meeste bevatten immers een hoog zoutgehalte, wat de bloeddruk kan verhogen. Zeker als je verschillende bruistabletten per dag moet slikken, kan dat snel oplopen. Annelies Vanderlinden: Water blijft de algemene richtlijn. Sommige dranken zijn absoluut te mijden, zoals pompelmoessap en alcohol, omdat die de opname van de actieve stoffen verminderen en bepaalde nevenwerkingen behoorlijk kunnen versterken. De combinatie met cola is evenmin een goed idee. Ondanks de suikers, is dit een erg zure vloeistof, waardoor tal van geneesmiddelen inactief dreigen te worden. Er zijn enkele uitzonderingen waarbij water niet de eerste keuze is. Zoals posaconazol, een middel tegen schimmelinfecties, dat net beter wordt opgenomen in combinatie met een glas cola. En ijzersupplementen combineer je best met een glas fruitsap, omdat vitamine C de absorptie ervan boost. Terwijl antibiotica tegen blaasinfecties dan weer beter werken met een zuiveldrankje. Annelies Vanderlinden: Klopt. Uit onderzoek van de KU Leuven blijkt dat een tablet paracetamol, in combinatie met spuitwater al na 10 minuten wordt opgenomen, terwijl dat met bron- of kraantjeswater zo'n 30 minuten duurt. Het koolzuur in het bruiswater doet de pijnstiller sneller uiteenvallen. Bruiswater bootst eigenlijk de werking van een bruistablet na, waardoor de actieve stof sneller wordt opgenomen via de dunne darm. Of dat ook geldt voor andere geneesmiddelen is niet duidelijk. Annelies Vanderlinden: Pletten lijkt banaal, maar het kan de correcte werking van een geneesmiddel wijzigen en zorgen voor ongewenste bijwerkingen. Soms kan het wel, maar doe het nooit zonder raad te vragen aan de apotheker. Wat je nooit mag pletten zijn o.a. middelen met een vertraagde afgifte. Die maagsappresistente medicatie, aangeduid met EC, mag pas voorbij het zure milieu van de maag worden opgelost. Dat geldt ook voor middelen waarbij het verschil tussen de toxische en de werkzame dosis klein is, zoals digoxine tegen hartfalen. Medicatie met een breukgleufje is geschikt om te splitsen. Daarbij is de actieve stof mooi verdeeld over beide helften, maar gebruik hiervoor een pilsplitter en geen mes. Als je niet correct splitst, zorgt dat voor schommelingen in de dosis die je inneemt, wat gevolgen heeft voor je behandeling. Annelies Vanderlinden: Als je verschillende geneesmiddelen moet nemen, vraag je je apotheker altijd best om een medicatieschema, om dat uit te klaren. Ook als je voedingssupplementen, kruiden, homeopathie neemt, moet je dat vermelden. Heel wat vrij verkrijgbare middelen, zoals sint-janskruid, interageren immers sterk met geneesmiddelen.Daarnaast is er een hele waslijst combinaties die je absoluut moet mijden. Zo kunnen bijvoorbeeld ontstekingsremmers, samen met bepaalde antidepressiva of bloedverdunners, ernstige maagproblemen triggeren. Bepaalde cholesterolremmers kunnen, in interactie met antischimmelmiddelen, voor meer spierpijn zorgen. Oogdruppels tegen glaucoom bevatten dan weer een stof die de werking van sommige astmamedicatie vermindert en die zelfs een astma-aanval kan uitlokken. En calcium- en magnesiumsupplementen worden via dezelfde receptor in je lichaam opgenomen. Die neem je dus best met een halve dag tussen. Hetzelfde geldt trouwens voor zuivelproducten en magnesiumsupplementen. Annelies Vanderlinden: Voeding kan zowel een positief als een negatief effect hebben op de opname. Slik je medicatie vóór de maaltijd, dan zal die sneller werken omdat je voeding de maaglediging vertraagt. Maar omdat heel wat middelen, zoals ontstekingsremmers, maagdarmklachten kunnen geven, wordt aangeraden die bij de maaltijd te nemen. Sommige diabetesmedicatie moet bij het eten worden genomen om de suikerpiek op te vangen. Ben je die vergeten te nemen, haal ze dan niet in buiten de maaltijd, want dat kan een te lage bloedsuikerspiegel veroorzaken. En sommige geneesmiddelen worden net inactief met voeding en moeten daarom nuchter worden ingenomen, zoals maagbeschermers en schildkliermiddelen. Annelies Vanderlinden: Bij slaapmiddelen, die je een half uur voor bedtijd moet nemen, maar ook bij cholesterolremmers. Omdat de cholesterolsynthese 's nachts plaatsvindt, slik je die best 's avonds. Hetzelfde geldt voor calciumsupplementen, omdat ook de botafbraak 's nachts het grootst is. Vochtafdrijvers neem je dan weer beter niet te laat als je nachtelijk plassen wil vermijden. En voedingssupplementen zoals multivitaminepreparaten zijn meer aangewezen in de ochtend omdat ze energie geven. Annelies Vanderlinden: Die richtlijn werd vroeger gegeven, omdat mensen geneigd zijn ermee te stoppen zodra hun klachten verdwijnen, en dat bevordert resistentie. Vandaag wordt gekeken naar het soort infectie en het type antibioticum, en geldt de regel: je neemt je antibioticum net zo lang als de arts voorschrijft, en dat stemt niet altijd overeen met een volledige verpakking. Wat over is, lever je best meteen in bij je apotheek. Je mag antibiotica later en op eigen houtje zeker niet hergebruiken. De resterende kuur is immers onvolledig en bovendien weet je niet of het om dezelfde infectie gaat. Kijk er bij antibiotica goed op toe je innames mooi te spreiden. Moet je drie pillen per dag slikken, neem er dan een om de acht uur in plaats van strikt bij elke maaltijd. Door een te lange tussentijd, bijvoorbeeld tussen het avondmaal en het ontbijt, krijgen pathogenen de kans om te reageren tegen de antibiotica en dat kan resistentie uitlokken.