© Getty Images

Wat kunnen de 100-jarigen van Okinawa ons leren?

Plusmagazine.be Onlineredactie

De krasse 100-jarigen in de “blue zone” Okinawa in Japan lijken op het eerste zicht weinig gemeen te hebben met onze Belgische atleten die zich voorbereiden op de Olympische Spelen in Tokio. En toch zijn er opvallende gelijkenissen qua levensstijl.

Yakult is onmiskenbaar verbonden met Japan. Ruim 85 jaar geleden werd daar het eerste flesje gefermenteerde zuiveldrank onder deze naam op de markt bracht. Maar Yakult is ook verbonden met de Olympische Spelen. Tijdens de Olympische Spelen in Tokio in 1964, maakten mensen uit de hele wereld voor het eerst kennis met Yakult. Door de aanwezige topsporters werden toen maar liefst 1 miljoen flesjes Yakult gedronken. Tijd voor Yakult om de rest van de wereld te veroveren. In ons land zou het evenwel nog tot 1995 duren voor het typische kleine zuivelflesje zijn intrede deed.

In aanloop naar de Olympische Spelen in Tokio nodigde Yakult Professor Michel Poulain uit voor een gesprek. Hij is één van de 3 ontdekkers van de “Blue Zones” (regio’s met bovenmatig veel hoogbejaarden), waaronder het Japanse Okinawa.

Wat begon met een blauwe stift

In 1999, na de presentatie van gegevens waaruit bleek dat mannen op Sardinië extreem lang leven, hebben een aantal demografen, waaronder Prof. Michel Poulain, met het nodige scepticisme de geldigheid van de veronderstelde leeftijden van de oudste mensen op Sardinië geëvalueerd. Aan de hand van een strikte validatiemethode werd de nauwkeurigheid van de leeftijden van honderdjarigen op Sardinië aangetoond. Michel Poulain bakende het gebied op de kaart af met een blauwe markeerstift en de benaming ‘Bleu Zone’ was geboren! Sinds maart 2000 wordt een gebied in de bergen van Sardinië ‘Bleu Zone’ genoemd. Nadien volgden er nog drie andere nl. Okinawa, het Costaricaanse schiereiland Nicoya en het Griekse eiland Ikaria.

Professor michel Poulain
Professor michel Poulain© Yakult

“Het begrip ‘Blue Zone’ is sindsdien wetenschappelijk gedefinieerd als een afgebakend en homogeen geografisch gebied waar de bevolking dezelfde manier van leven en het leefmilieu delen en waar bewezen is dat levensverwachting uitzonderlijk hoog is”, legt professor Poulain uit. “Japan heeft de hoogste levensverwachting bij geboorte ter wereld (in 2020 81,4 jaar voor mannen, 87,5 jaar voor vrouwen), het is ook het land met de grootste populatie honderdjarigen ter wereld. Op 31 september 2020 telde men in Japan 80.450 honderdjarigen. Vergelijken we dit cijfer met België dan zouden we nu 8.000 honderdjarigen moeten hebben, terwijl dat er slechts 2.000 zijn”, gaat hij verder.

Op je zeventigste ben je nog maar een kind

“Okinawa is een van de 47 prefecturen van Japan, dat bestaat uit 44 eilanden die zich uitstrekken over meer dan duizend kilometer. De 1,3 miljoen inwoners van Okinawa beschouwen zichzelf nog steeds als anders dan die van het vasteland van Japan, als het gaat over hun cultuur en hun traditionele levensstijl. Het is een van de economisch minst ontwikkelde regio’svan Japan, maar de levensduur van de bewoners is legendarisch. Dat blijkt ook uit een oude inscriptie die op een rots in het dorp Ogimi werd gegraveerd: Op je 70e ben je nog maar een kind; op je 80e ben je nog maar een tiener; en als je voorouders je op je 90e uitnodigen om hen in het paradijs te vervoegen, vraag hen dan om tot je 100e te wachten; op dat moment zul je er nog eens over nadenken.

Wat kunnen we van deze mensen leren?

Professor Michel Poulain: “Na talrijke ontmoetingen met honderdjarigen in deze streken en een analyse van hun levenswijze en hun gedrag, zijn 7 belangrijke levensprincipes naar voren gekomen die, in combinatie met nog onbekende genetische factoren, de verklaring zouden kunnen zijn voor de uitzonderlijke levensduur van deze streken.

1. Natuurlijk bewegen. De ouderlingen in de ‘Blue Zones’ blijven bewegen als onderdeel van hun dagelijkse activiteiten. De pensioengerechtigde leeftijd ligt vaak boven de 80 jaar en de vermindering van de activiteiten is aangepast aan de geleidelijke afname van de fysieke capaciteiten van de persoon. Werken in de groentetuin of in de veeteelt maken deel uit van het dagelijkse leven in Okinawa.

Wat kunnen de 100-jarigen van Okinawa ons leren?
© Getty Images/iStockphoto

2. Verstandig eten. Eten is een vitale behoefte voor ons lichaam en onze geest. De hoeveelheid voedsel die we nodig hebben hangt in belangrijke mate af van de energie die we verbruiken bij lichamelijke activiteiten. In Okinawa is een van de belangrijkste eetprincipes de Hara hachi bun me, wat letterlijk vertaald betekent: ‘de buik voor 80% gevuld’. Volgens wetenschappers heeft deze caloriebeperking een directe invloed op de levensduur van het organisme. Te veel eten draagt niet bij tot een gezonde levensduur. Ook al is de tafel in de gezinnen van de ouderlingen verleidelijk en gevarieerd gedekt, niemand van hen zondigt door overdaad. Bijna alles wat op tafel staat is ‘locally and seasonly produced’. De keuken maakt er optimaal gebruik van de planten van de archipel, de goya (bittere komkommer met anti-diabetische eigenschappen), de zoete aardappel, rijk aan vitamine E, de getto (familie van de gember, zijn bladeren zitten vol resveratrol, een antioxidant), de shikuwasa, een citrusvrucht met anti-inflammatoire eigenschappen. Op het menu natuurlijk ook tofu en zeeproducten: vis, inktvis, schelpdieren, zeewier en uiteraard ook groene thee. Men eet er weinig vlees, behalve varkensvlees, en nauwelijks industrieel getransformeerde voeding zoals geraffineerde suiker, witte bloem, frisdrank, conserven...

3. Stress vermijden en goed slapen. Stress is alomtegenwoordig in het dagelijkse leven in onze zogenaamde postmoderne samenlevingen. Het volstaat om enkele dagen door te brengen in deze ‘Blue Zones’ om te beseffen dat stress bijna niet voorkomt in hun dagelijks leven.

4. De familiebanden nauw houden. In elk van de ‘Blue Zones’ staat het belang van familie centraal. Familiefeesten zijn frequent, waarbij iedereen verzamelt rond een lange tafel voor de maaltijden. Het is hierbij niet ongewoon dat de ouderlingen in slaap vallen.

5. Stimuleren van sterke steun van de gemeenschap. De familiale solidariteit gaat veel verder dan die van de familie senso stricto. Binnen elke dorpsgemeenschap nemen de ouderlingen van de ‘Blue Zones’ een essentiële plaats in. Eeuwelingen worden geëerd met vieringen die de hele plaatselijke gemeenschap samenbrengt. De kajimaya is een groot gemeenschapsfeest dat de 97ste verjaardag van elke oudere viert.

6. De planeet respecteren. In de ‘Blue Zones’ zijn ecologische zorg en respect voor de planeet alomtegenwoordig, ook al worden de termen “ecologisch” of “biologisch” nauwelijks gebruikt. Bewaarmiddelen, additieven of smaakversterkers worden er niet gebruikt. Deze gewoonten zijn diep geworteld in de tradities.

7. Een doel in het leven hebben. In Okinawa geeft de Japanse levensfilosofie ikigai zin aan het leven. Het geeft iedereen een reden om ’s morgens op te staan en blij te zijn om iedere nieuwe dag te verwelkomen. Het kan worden samengevat als anderen helpen, wetende dat mensen weinig middelen hebben en elkaar moeten steunen. Ikigai is vooral sterk aanwezig onder ouderlingen en honderdjarigen die het als de voornaamste reden voor hun uitzonderlijke lange levensduur beschouwen.

Wat kunnen de 100-jarigen van Okinawa ons leren?
© Getty Images/iStockphoto

“Samengevat: wat kunnen we leren van bewoners van Okinawa en hun manier van leven?”, stelt professor Poulain. “Dat een gezonde voeding in combinatie met regelmatige lichaamsbeweging en een stimulerend sociaal klimaat het beste recept is voor een lang en gezond leven. Deze zeven principes van de ‘Blue Zones’ lijken vanzelfsprekend, maar de manier van leven in onze samenlevingen wijk hier steeds meer van af.”

Partner Content