Waarom hebben we last van het winteruur?

In de nacht van zaterdag op zondag om drie uur zetten we de klok weer een uur achteruit, waardoor het ’s morgens vroeger licht wordt maar de zon ’s avonds ook sneller ondergaat. Heel wat mensen zijn tegenstander van dit winteruur. Waarom hebben velen daar moeite mee?

Een eerste reeks klachten heeft te maken met slaap. Veel mensen voelen zich minder uitgerust, worden vroeger wakker of raken ’s avonds moeilijker in slaap en kampen door die verstoorde slaap overdag ook met concentratieproblemen. Naast klachten die te maken hebben met slaap, worden ook gevoelens van somberheid gemeld, zeg maar een winterdip.

Wetenschappers beweren dat de gezondheidsgevolgen van de invoering van zomer- en wintertijd zeer sterk worden onderschat. Het ogenschijnlijk banale uurtje verschil zorgt ervoor dat het slaapritme van de mens gedurende tien weken per jaar nodeloos wordt verstoord.

Bij de overschakeling naar het winteruur, is er een aanpassing van zes weken nodig, bij het zomeruur duurt de aanpassing gemiddeld vier weken. Sommige wetenschappers hebben een eenvoudige oplossing voor de mensen die het zich kunnen veroorloven. Een dagelijkse siësta tussen 13u en 15u kan het probleem gedeeltelijk oplossen. Voor wie werkt, natuurlijk moeilijk haalbaar.

Een winterdip

Psychologen en artsen proberen al jaren grip te krijgen op de dip die omschreven wordt met termen als ‘winterblues’, ‘winterdip’ en ‘Seasonal Affective Disorder (SAD)’. Sommige mensen ervaren vermoeidheid, concentratieproblemen, somberheid en een gewichtstoename. Bij anderen gaat het een stapje verder en leunt de dip tegen een zware depressie aan. In dat geval kan met recht en rede gesproken worden van een SAD (Seasonal Affective Disorder).

Deze problemen zouden vooral te maken hebben met de korte dagen en het daarmee samenhangende tekort aan daglicht. En daar doet de overschakeling naar het winteruur natuurlijk geen goed aan. Het gedeelte van de dag waarin we vrije tijd hebben (na het werk) om buiten te komen en ons bloot te stellen aan zonlicht wordt hierdoor nog korter gemaakt dan het al is.

Bovendien moedigt dit ook niet aan om na het werk te gaan sporten, wat eveneens een weerslag heeft op de gezondheid.

Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat de winterdip ten gevolge van de kortere dagen alles te maken heeft met melatonine. Deze stof wordt door het lichaam aangemaakt als er geen daglicht te bekennen is. Zodra deze stof vrijkomt, is dat voor het lichaam een teken dat het zich klaar moet maken om te gaan slapen. In de winter is er minder daglicht en wordt er dus veel meer melatonine aangemaakt. Vandaar dat mensen met een winterdip zich ook overdag heel moe voelen: hun lichaam denkt voortdurend dat het nacht is of gaat worden. Hun biologische klok raakt door het gebrek aan daglicht grondig verstoord. Ze krijgen dezelfde klachten als mensen met een jetlag.

Vitaminetekort

En alsof dat nog niet genoeg is, brengt het weinige daglicht ook nog eens een tekort aan vitamine D met zich mee. Dit vitamine wordt onder invloed van de zon door ons lichaam aangemaakt en speelt een belangrijke rol bij de stevigheid van onze botten.

Behandeling

Om de biologische klok weer op orde te krijgen, wordt vaak gebruik gemaakt van lichttherapie. De patiënt moet hierbij een week lang elke dag een half uur tot drie kwartier plaats nemen voor een speciale lamp. Deze lamp geeft wit licht af dat vergelijkbaar is met zonlicht en een kracht heeft van 10.000 lux. Voor het grootste deel van de winterdippatiënten is één sessie van een week voldoende om er een hele winter tegenaan te kunnen. Anderen dienen de lichttherapie later nog eens te herhalen.