Waarom geven gelukkig maakt

De eindejaarsfeesten komen eraan. Dat betekent pakjestijd. Maar hoe komt het dat we cadeautjes geven vaak opwindender vinden dan er te krijgen?

We beleven vaak meer plezier aan cadeautjes geven dan aan er te krijgen. Kijk maar naar de stralende gezichten van de gulle gevers als op kerstavond de pakjes worden opengemaakt. Het is zelfs wetenschappelijk bewezen: geven activeert een hersenzone die gelinkt wordt aan het geluksgevoel. Dat werd neurologisch vastgesteld.

Geluk onder de MRI

De Feinberg School of Medicine verrichtte verschillende studies in Duitsland, Chicago en Zürich. Een aantal testpersonen kreeg geld, dat ze konden spenderen aan cadeautjes voor anderen of gewoonweg voor zichzelf konden houden. Resultaat? Zij die gul waren, voelden zich gelukkiger dan zij die al het geld op zak staken. Meer nog: toen de testpersonen onder medische beeldvorming (MRI-scan) een aantal vragen moesten beantwoorden, was er bij de gevers beduidend meer activiteit te zien in de temporopariëtale junctie (boven en achter elk oor), de hersenzone die in verband wordt gebracht met genot, geluk en beloning. En hoe ouder de testpersoon, hoe sterker het fenomeen speelde. Bovendien bleken de structuren in de amygdala, die verantwoordelijk zijn voor angstgevoelens, te krimpen.

Wie geeft, hoort erbij

Met andere woorden: cadeautjes geven = gelukkig zijn. Maar is het echt zo eenvoudig? “Beweren dat je gelukkiger wordt als je geld spendeert aan anderen, is wel erg veralgemenen”, nuanceert professor Michel Hansenne, expert persoonlijkheidsleer, universiteit van Luik. “Wanneer we inzoomen op het resultaat van deze studies, blijkt de stelling in 50 tot 75% van de gevallen correct. Alles hangt af van je persoonlijkheid. Het spreekt voor zich dat als je niet echt aardig bent of niet in staat bent tot solidariteit, je niet blijer wordt van geven. Integendeel. Misschien word je er zelfs ongelukkiger door, want je hebt geld uitgegeven dat je liever voor jezelf had gehouden. Maar los van dat voorbehoud klopt het wel dat prosociaal gedrag – daarmee bedoel ik: een zorgzaam, vriendelijk gebaar – veel mensen een gevoel van welbehagen bezorgt. Er bestaat over dat onderwerp heel wat wetenschappelijke literatuur. Dergelijk gedrag geeft je het gevoel ergens bij te horen, een gevoel dat voor ons, mensen, van cruciaal belang is. Een cadeautje geven is dus bevorderlijk voor de communicatie tussen mensen. De mens is een sociaal wezen: positieve relaties met anderen dragen bij tot je welzijn, want dan voel je je met anderen verbonden.”

Aandacht trekken

Toch leveren niet alle handelingen evenveel voldoening op. “Een gift aan een liefdadigheidsinstelling kan ook een manier zijn om je eigen negatieve gedrag onder de mat te vegen”, aldus nog Michel Hansenne. “Een voorbeeld? Iemand die een milieuorganisatie financieel steunt en intussen zelf blijft vervuilen. Dat is een vorm van compensatie, een manier om je geweten te sussen.” Geven aan de mensen die je omringen blijkt je bovendien een beter gevoel te bezorgen dan geven aan organisaties of aan mensen die verder van je af staan. Hier en daar wordt geopperd dat we gul zijn omdat we iets positiefs in ruil verwachten. Als je een cadeau geeft, tracht je de aandacht van de andere te trekken. Het is een manier om te werken aan goede sociale relaties en helpt de samenhang en de samenwerking binnen de groep – sinds mensenheugenis cruciaal om te kunnen overleven – te versterken.

Eigen prestige

Uit ander onderzoek blijkt dan weer dat geld geven of besteden aan anderen je in zekere zin een psychologisch voordeel oplevert. Het maakt dat je je als mens rijker voelt. “Geven maakt gelukkig omdat er van dat gebaar kracht en vitaliteit uitgaat. Het toont dat het je voor de wind gaat. En je hebt het gevoel dat je altijd over voldoende energie beschikt”, vat psychotherapeute Isabelle Filliozat, auteur van onder meer Een jaar vol Geluk, het samen.

Of je nu geeft om je eigen prestige te verhogen, uit altruïsme, omdat je iets in ruil verwacht, dan wel om de band aan te halen – of om al die redenen tegelijk -, het geluksgevoel valt niet af te dwingen en geven tegen je eigen aard in zal niet leiden tot meer geluk. “Geven resulteert in tevredenheid over jezelf. Het valt niet te ontkennen dat er sprake is van een narcistische voldoening”, vindt auteur en psychoanalyticus Jean-Michel Hirt. “Geven doet jouw zelfrespect toenemen en voedt jouw streven naar een ideale persoonlijkheid. Maar om echt onbaatzuchtig te kunnen geven – wat betekent dat je de ander niet uitsluitend gebruikt om je eigen narcistische tekorten op te vullen – moet je in de eerste plaats jezelf graag zien. En dat is niet iedereen gegeven.”