Waar begint en eindigt de ideale intieme hygiëne voor vrouwen?

Intieme hygiëne vormt een belangrijk onderdeel van de lichaamsverzorging, maar ’trop’ kan in dit geval net een omgekeerd effect hebben.

Het fysiologische evenwicht van de vagina is gebaseerd op een uitgebalanceerd maar broos ecosysteem. Het is een van de meest kwetsbare delen van het vrouwenlichaam, dat vooral bestaat uit lactobacillen. De afscheiding van melkzuur die de zuurtegraad doet stijgen, is bedoeld als een soort afweersysteem om te voorkomen dat zich teveel bacteriën en schimmels zouden ontwikkelen. Het is dan ook belangrijk om dit evenwicht in stand te houden zodat deze natuurlijke barrière gegarandeerd overeind blijft tegen schadelijke invloeden van buitenaf. Bij een gezonde vagina bedraagt de zuurtegraad ongeveer 4,5 pH.

Uitwendige reiniging

In principe volstaat het om dagelijks de uitwendige delen zacht te reinigen, bij voorkeur met lauw water, om zo eventuele woekering van bacteriën tegen te gaan. Overdreven hygiënische maatregelen zijn geen goed idee omdat dit net tal van vaginale klachten kan veroorzaken.

Voor de uitwendige reiniging kan je water af en toe combineren met zachte gespecialiseerde vaginale reinigingsproducten met een gelijkaardige chemische samenstelling. Niet iedereen verdraagt deze zachte wasemulsies of zepen goed. Dan kan een zachte glycerinezeep soelaas bieden. Agressieve zeepproducten zijn altijd uit den boze.

Inwendige reiniging

In een aantal gevallen kan het wel aanbevolen zijn om af en toe de vagina ook inwendig te reinigen. Tijdens de maandstonden bijvoorbeeld want te lang gebruikte tampons of externe beschermingsmiddelen kunnen infecties in de hand werken. Hierbij kan een zachte en gespecialiseerde wasemulsie gebruikt worden maar zeker niet overdrijven. Fervente watersporters, en zeker degenen die in chloorzwembaden duiken, moeten ermee rekening houden dat chloor de natuurlijke zuurtegraad kan aantasten en voor irritatie of jeuk zorgen. Dat kan voorkomen worden door na elke zwembeurt een douche te nemen en je grondig af te drogen.

Vaginale douches komen vandaag minder vaak voor, maar sommige vrouwen zweren er nog steeds bij, vaak met gynaecologische of seksuele problemen tot gevolg. Dit wordt niet meer aanbevolen. Vaginale spoelingen kunnen in eerste instantie misschien leiden tot minder afscheiding of witverlies maar dit grijpt wel in op de vaginale flora. Water en zeker het gebruik van zepen haalt de zuurtegraad naar beneden en zo ook de natuurlijke barrière.

De twee meest voorkomende infecties in de intieme zone zijn gardnerella vaginalis (bacteriële vaginose bij 18- 37%), en candida albicans en andere schimmelinfecties (25 tot 44% van de vrouwen).

Bacteriële vaginose

Bij een verstoorde vaginale flora is het mogelijk dat bepaalde bacteriën zoals die van het Gardnerella-type beginnen te woekeren. Bij heel wat vrouwen kan dit bacteriële vaginose veroorzaken. In dit geval is er sprake van een stijging van een type bacteriën dat van nature aanwezig is in de vagina. Bacteriële vaginose geeft een grijswitte afscheiding, waarin soms ook gasbelletjes zichtbaar zijn. De afscheiding ruikt onaangenaam en is wisselend. Soms veel, andere perioden minder. Veel vrouwen kunnen hiermee te maken hebben, zonder dat ze zich hiervan bewust zijn, omdat dit vaak hooguit een beetje jeuk geeft.

De geur maakt dat heel wat vrouwen overdreven veel aandacht gaan besteden aan intieme hygiëne, maar dat heeft net een omgekeerd effect. Dat verstoort het evenwicht van de natuurlijke flora wat de infectie verder in de hand werkt.

Als bacteriële vaginose wel gepaard gaat met klachten, kan het behandeld worden met een korte kuur metronidazol of crèmes zoals clindamycine. Als er geen klachten zijn, kan de vagina zich spontaan herstellen, meestal na enkele weken.

Candida

Candida wordt meestal veroorzaakt door de candida albicans. Als die schimmel- die eveneens van nature aanwezig is in het vaginale milieu- sterk gaat aangroeien, verstoort dit fenomeen het evenwicht. Dat geeft typische symptomen zoals jeuk, irritatie, soms een branderig gevoel bij het plassen, roodheid en zwelling van vaginawand. Lokale irritatie (vulvitis) gaat soms gepaard met vaginitis. Dat zorgt voor pijn bij seksuele betrekkingen. Antibiotica en extreme intieme hygiëne liggen vaak aan de basis. Ook diabetici en mensen met immuundeficiëntie zijn er extra gevoelig voor. De behandeling gebeurt met een lokaal imidazolederivaat of een orale triazolebehandeling. Bij herhaalde infecties (4 of meer per jaar) is een langdurige behandeling van meer dan 10 dagen aangewezen. Chronische candida laat zich echter moeilijk remediëren.

Neutrale, basische of zure emulsies?

Over het gamma aan speciale wasemulsies voor de intieme zones die vandaag in de apotheek verkrijgbaar zijn, is er weinig wetenschappelijke evidentie terug te vinden. Er moet bij het gebruik wel een onderscheid gemaakt worden tussen zure en basische producten. Voor candida zijn er aanwijzingen dat dit beter gedijt in een zure omgeving dan in een alkalische. Gardnerella vaginalis ontplooit zich dan weer beter in een alkalisch ecosysteem. Vrouwen die (vaak) last hebben van candida, kiezen dan ook beter voor een basische wasformule. Wie eerder gevoelig is voor bacteriële vaginose, reinigt zich beter met zure wasemulsies, waarvan er verschillende producten op de markt zijn. Matig gebruik is altijd aan te raden. De producten hoeven zeker niet tot het dagelijks toiletritueel te behoren maar kunnen af en toe als aanvulling worden gebruikt.