Vrouwen openhartig over hun menopauze

"Het is belangrijk om menopauzeklachten zo snel mogelijk te herkennen en aan te pakken", benadrukt menopauzeconsulent Chris Van Gaver, "ook voor de preventie van gezondheidsrisico's zoals hart- en vaatziekten, osteoporose, diabetes. Uit onderzoek blijkt dat langdurig werkverzuim bij gezonde vrouwen tussen 45-55 jaar vandaag in ruim één op de drie gevallen gelinkt is aan de menopauze. Klachten zoals slapeloosheid, opvliegers, depressie, gewrichtsklachten en burn-out kunnen daar een gevolg van zijn. Elke menopauze is uniek en vraagt bij klachten een aanpak op maat."Zo'n 70 tot 80% van de vrouwen heeft klachten omwille van de overgang. Bij ongeveer 20% zijn die zo ernstig dat deze vrouwen in aanmerking komen voor een hormoonvervangende therapie (HVT), wetenschappelijk gezien de meest effectieve aanpak van onder meer opvliegers, nachtelijk zweten, humeurschommelingen en vaginale droogte. HVT voorziet het lichaam van vrouwelijke hormonen, nu die niet langer worden aangemaakt door de eierstokken, en kan op verschillende manieren worden toegediend (gels, pleisters, tabletten). Voor vrouwen die nog een baarmoeder hebben, bestaat de behandeling doorgaans uit een combinatie van oestrogeen en progesteron (voor de baarmoeder), voor vrouwen die een hysterectomie ondergingen volstaat oestrogeentherapie."Belangrijk is dat deze therapie tijdig wordt opgestart. Binnen de vijf tot tien jaar na aanvang van de menopauze, hebben nieuwe studies aangetoond", verduidelijkt gynaecoloog Frederik Peeters (AZ Klina). "In het begin is het wat zoeken naar de ideale, zo laag mogelijke en natuurlijke dosis die de klachten kan weren. Eens die op punt staat, ben je meestal voor enkele jaren stabiel. Vandaag wordt ook niet meer aangeraden om na een jaar automatisch met HVT te stoppen, maar neem je de therapie best een aantal jaren - vijf tot tien - door. Tussen 50 en 60 zijn de gezondheidsvoordelen groter (iets minder darmkanker, osteoporose) dan de mogelijke risico's (bloedklontervorming). Eens de 60 voorbij is het niet meer zinvol om HVT op te starten of aan te houden, omdat bestaande aderverkalking erdoor toeneemt. Maar levenskwaliteit telt natuurlijk ook. Houden de klachten aan of keren ze terug, dan kan individueel worden bekeken om HVT voort te zetten."Daarnaast zijn er ook interessante alternatieven. "Niet iedereen komt in aanmerking voor HVT. Vrouwen met een medisch verleden van bloedklonters, borstkanker, leverproblemen en migraine met aura zijn meestal uitgesloten omdat de risico's de voordelen overschaduwen. Er zijn ook vrouwen die zelf HVT afwijzen. Zij worden vaak geholpen met plantaardige therapieën zoals fyto-oestrogenen, isoflavonen en gezuiverde graspollen, al raakt niet iedereen daarmee zijn klachten kwijt.Sommige antidepressiva blijken efficiënt voor de aanpak van opvliegers", aldus dr. Frederik Peeters. Want opvliegers blijven de meest voorkomende klacht. "Het thermoregulerend centrum in de hypofyse is door hormoonschommelingen ontregeld. De bloedvaten zetten zich plots open, met een enorme toevloed van bloed naar het bovenlichaam tot gevolg. Sommigen vrouwen zweten, anderen lopen rood aan. De reflex om die hitte weg te wuiven met een waaier is geen goed idee. Die beweging lokt immers een stressreactie uit, waardoor de opvliegers nog verergeren", verduidelijkt Chris Van Gaver. Naast stress zijn er heel wat andere gekende en minder gekende triggers zoals roken, alcohol, overgewicht, cafeïne, suikers (in witte rijst, pasta, brood), pikante voeding, hete dranken of vette vleeswaren.Bepaalde voedingsmiddelen, kruiden en supplementen kunnen dan weer een positieve invloed hebben. "Probeer zoveel mogelijk biologisch te eten, of was en schil alles grondig. Zet regelmatig vette vis, gezonde oliën en plantaardige voedingsmiddelen zoals sojabonen, kikkererwten, linzen, zaden (hennep, chia), vruchten, noten op het menu. Die zijn rijk aan fyto-oestrogenen. Dagelijks een schepje maca toevoegen aan je yoghurt, helpt om de hormoonbalans te reguleren. Om droge slijmvliezen en een droge huid aan te pakken, zijn capsules van duindoornbesolie (omega 7) nuttig."Ook kruiden en supplementen bieden oplossingen. "Salie, hop, rode klaver en teunisbloemolie (omwille van de verkoeling van de huid) hebben gunstige effecten, maar je moet wel uitkijken voor bepaalde combinaties met klassieke medicatie. Vraag persoonlijk advies aan een professional", waarschuwt Chris Van Gaver. Katoenen kleding en een loszittende outfit in laagjes zorgen bij een opvlieger snel voor verkoeling. De menopauze is trouwens niet de enige oorzaak van opvliegers. "Ook overgewicht, schildklier- en hart-problemen of medicatie doen dat. Bij aanhoudende klachten is het belangrijk om ernaar te laten kijken."Tijdens de overgang neemt ook het zorghormoon oxytocine een duik. De natuur zorgt ervoor dat moeders hun volwassen kinderen loslaten en meer aandacht schenken aan zichzelf. "Dat is niets om je schuldig over te voelen", sust Chris Van Gaver. "De menopauze valt voor veel vrouwen samen met de zorg voor hun ouders of voor de kleinkinderen. Ze blijven dus in een zorgfunctie hangen, maar die is anders dan vroeger. Door het veranderde evenwicht tussen de vrouwelijke hormonen en mannelijk testosteron ervaren nogal wat vrouwen meer daadkracht. Velen grijpen die kans om keuzes te maken die ze voordien niet aandurfden, zoals terug studeren, een andere job, scheiden..."Bij heel wat koppels verandert het seksleven. Door het tekort aan oestrogenen wordt de vagina droog en stug, wat pijn kan geven bij betrekkingen. Dr. Frederik Peeters: "Ook dit kan worden verholpen door HVT. Is vaginale droogte de enige klacht, dan kan lokale hormoontherapie zoals vaginale ovules of gels volstaan. Ook een glijmiddel of niet-hormonale ovules kunnen helpen. En om het seksueel verlangen te stimuleren, is er sinds kort lustopwekkende droge olie uit de VS verkrijgbaar."Chris Van Gaver: "Belangrijk is dat vrouwen seksueel actief blijven, want seks zet ook het geluksstofje serotonine vrij. Het voorspel, al dan niet met hulpmiddelen waar je je beiden goed bij voelt, wint aan belang. Neem je tijd, want vrijen mag geen pijn doen. Bij ernstige klachten van vaginale droogte geeft ook een niet-hormonale laserbehandeling van de vaginawand goede resultaten."Door de daling van hormonen, slinkt de spiermassa en neemt de vetmassa toe, vaak rond de buik. "Je stofwisseling vertraagt en je figuur verandert. Gemiddeld kan je drie tot vijf kilo aankomen", stelt Chris Van Gaver vast. "Dat kan je in de hand houden door te zorgen voor een stabiele bloedsuiker-spiegel. Snelle suikers zorgen voor pieken, en de daaropvolgende daling van de bloedsuikerspiegel lokt emo-eten uit. Wil je op gewicht blijven, verklein dan je porties, in combinatie met bewegen, krachttraining en een positieve mindset."Grote hormoonschommelingen kunnen stemmingsveranderingen teweegbrengen. Ook ervaringen uit het verleden of angsten kunnen opspelen door dat hormonale onevenwicht. "Oestrogeen, het vrouwelijke geslachtshormoon, is de brandstof voor heel wat andere hormonen. Wanneer de oestrogenen afnemen, heeft dat een invloed op andere hormonen zoals serotonine (geluk), melatonine (slaaphormoon), enz. waardoor je humeur alle kanten kan opschieten", aldus Chris Van Gaver."Je lichaam compenseert die oestrogeen-afname deels door vanuit testosteron (mannelijk hormoon) oestrogeen aan te maken in de bijnieren. Maar bij stress geven de bijnieren de voorkeur aan de aanmaak van cortisol. Stressreductie is dan ook een must: deels om te voorkomen dat je bijnieren uitgeput raken door de constante aanmaak van cortisol, maar vooral om de omzetting van testosteron naar oestrogeen te stimuleren." Methoden zoals acupunctuur, drukpuntmassage, meditatie of yoga geven vaak goed resultaten.Meer informatie: Vereniging Belgische Menopauzeconsulenten, www.menofocus.be