VIB ontwikkelt antistof die ook doeltreffend is tegen nieuwe covid-19-varianten

De covid-19-antistof ontwikkeld door de VIB-UGent teams van professoren Xavier Saelens en Nico Callewaert heeft het ontwikkelingstraject voltooid en is klaar voor klinische proeven. Antistof-therapieën kunnen het verschil maken voor mensen die nog niet zijn ingeënt en mensen met een verzwakt immuunsysteem.

In een voorpublicatie van hun onderzoek tonen de wetenschappers dat de antistof werkzaam is tegen de nieuwe virusvarianten. Dit is een belangrijke vondst nu antistoffen ontwikkeld door andere bedrijven minder werkzaam lijken te zijn tegen deze nieuwe coronavarianten. Dit maakt de antistof van VIB een van de meest toekomstbestendige antilichaamtherapieën voor covid-19 die momenteel in ontwikkeling zijn. VIB spin-off ExeVir Bio zal deze antistofbehandeling weldra testen bij patiënten in het ziekenhuis.

Hoe de antistof ontstond

Begin 2020 ontwikkelden de labs van Xavier Saelens en Nico Callewaert (VIB-UGent Centrum voor Medische Biotechnologie) antistoffen die het SARS-COV-2-virus neutraliseren. Deze antistof werd geïsoleerd uit het bloed van lama Winter. De antistoffen beschermen proefdieren tegen infectie door te binden met de krooneiwitten, de stekeltjes van het coronavirus.

Xavier Saelens zegt: “Vaccins zijn uiteraard een hoeksteen van de corona-aanpak. Daarnaast zijn ook medicijnen nodig voor wie toch ziek wordt. Denk aan mensen met een verzwakt immuunsysteem, voor wie vaccins niet zo effectief zijn. Antistof-gebaseerde medicijnen blijken veelbelovend in de vroege stadia van de ziekte. Antistoffen kunnen voorkomen dat patiënten vorderen naar ergere stadia van de ziekte en op de afdeling intensieve zorgen belanden.”

In hun onderzoek tonen de VIB-wetenschappers de zeer krachtige werking aan van de antistof die via eiwit-biotechnologie sterk verbeterd werd. Nico Callewaert legt uit: “Door heel gericht te sleutelen aan de antistof konden we de binding met de virale krooneiwitten versterken. Deze studie leverde een zeer stabiele covid-19 antistof op die makkelijk te produceren is en de komende maanden bij patiënten zal worden getest.”

Doeltreffend tegen nieuwe varianten

De afgelopen maanden doken nieuwe coronavarianten op, zoals de B.1.351-variant, voor het eerst geïdentificeerd in Zuid-Afrika, en de B.1.1.7-variant, voor het eerst geïdentificeerd in het Verenigd Koninkrijk. Uit onderzoek met deze mutanten blijkt dat veel van de huidige op antistof-gebaseerde geneesmiddelen gedeeltelijk of helemaal niet langer werkzaam zijn. De nieuwe virusvarianten hebben veranderingen ondergaan in het krooneiwit, waardoor bepaalde antistoffen moeilijker kunnen binden met het virus.

VIB’s onderzoek toont nu aan dat hun antistof niet wordt beïnvloed door de veranderingen in coronavarianten. De VIB-antistof is kleiner dan een klassieke antistof en bindt op een unieke plaats op het virale krooneiwit. Deze plaats is moeilijk toegankelijk voor de meer omvangrijke antistoffen van menselijke oorsprong.

Klaar voor klinische proeven

In de zomer van 2020 richtte VIB de spin-off ExeVir Bio op om deze antistofbehandeling te testen bij patiënten. De spin-off zal binnenkort de start aankondigen van Fase I en II klinische onderzoeken om de antistofbehandeling te testen op veiligheid en werkzaamheid bij covid-19-patiënten.