Vermoeid brein leidt tot slechtere fysieke prestaties

Uit nieuw doctoraatsonderzoek blijkt dat er inderdaad een verband is tussen mentale vermoeidheid en slechtere fysieke prestaties. Die vermoeidheid kan echter worden bestreden door de communicatie in onze hersenen te boosten, bijvoorbeeld via mondspoelingen met cafeïne en koolhydraten.

Uit nieuw doctoraatsonderzoek in de Revalidatiewetenschappen en Kinesietherapie dat Jeroen Van Cutsem (onderzoeksgroep MFYS) voerde onder begeleiding van promotoren prof. dr. Romain Meeusen en prof. dr. Bart Roelands (Vrije Universiteit Brussel) en prof. dr. Samuele Marcora (Universiteit van Kent, VK) blijkt dat er inderdaad een verband is tussen mentale vermoeidheid en slechtere fysieke prestaties.

Mentale vermoeidheid wordt onder andere veroorzaakt door langdurige concentratie of ingewikkelde taken die veel cognitieve inspanningen vragen. Van Cutsem onderzocht in hoeverre die mentale vermoeidheid een impact heeft op fysieke prestaties en welke factoren hierin een rol spelen. Dat leverde enkele verrassende vaststellingen op.

Minder uithoudingsvermogen

Uit een uitgebreide literatuurstudie bleek dat mentale vermoeidheid de uithoudingsprestatie doet dalen. Het onderliggende mechanisme van deze daling lijkt een hoger dan normaal gevoel van inspanning te zijn (men ervaart de inspanning als zwaarder), want fysiologische variabelen die traditioneel geassocieerd worden met uithoudingsvermogen (hartslag, bloed lactaat, zuurstofopname, cardiale output) werden niet direct beïnvloed door mentale vermoeidheid.

Vervolgens werd vastgesteld dat zowel bij badminton atleten als bij niet-atleten ook motorische vaardigheden verminderen wanneer ze mentaal vermoeid zijn.

‘We stelden vast dat mentale vermoeidheid geen effect heeft op fysiologische factoren. Het is dus niet zo dat ons hart sneller gaat slaan als we mentaal moe zijn of we sneller verzuring krijgen in onze spieren. Het gaat dus echt om ons brein dat moe is door een cognitieve belasting. Om optimaal fysiek te presteren is het belangrijk om, naast fysiek, ook mentaal uitgerust te zijn. Bij professionele sportbeoefening wil dit zeggen dat men aandachtig moet zijn dat de routines voor een wedstrijd niet/zo weinig mogelijk mentale vermoeidheid veroorzaken (vb: tactische uiteenzetting, interviews, ...). Bij recreatief sporten wil dit zeggen dat mensen zich niet moeten laten ontmoedigen door een slechtere fysieke prestatie na een lange dag werken. Wees je ervan bewust dat een inspanning zwaarder kan aanvoelen wanneer je mentaal vermoeid bent en laat dit je vooral niet tegenhouden om toch te gaan sporten. Beweging kan er net voor zorgen dat we sneller recupereren van de mentale vermoeidheid” licht Van Cutsem verder toe.

Mentale vermoeidheid bestrijden

Bovendien ontdekte Van Cutsem ook dat mentale vermoeidheid bestreden kan worden wanneer sporters hun mond spoelen met drankjes die cafeïne of koolhydraten bevatten. Door die spoeling worden namelijk receptoren in de mond geactiveerd die dan op hun beurt weer neurotransmitters zoals dopamine stimuleren. Dat leidt dan weer tot meer communicatie in het brein, waardoor men niet alleen minder vermoeid is, maar zich ook minder vermoeid voelt en dus beter gaat presteren.

‘Mondspoeling met een cafeïne-koolhydraten drank kan de negatieve effecten van mentale vermoeidheid op subjectieve, gedragsmatige en elektrofysiologische parameters drastisch verminderen. Praktisch gezien biedt deze interventie de mogelijkheid om de, soms ongewenste, bijwerkingen van cafeïne en/of koolhydraten-inname te voorkomen,’ besluit Van Cutsem.