Tekenencefalitis minst gekend onder Belgen van alle ziekten die te voorkomen zijn door vaccinatie

Slechts een kwart (24%) van alle Belgen kent vandaag tekenencefalitis (TBE), een ziekte die wordt overgedragen door teken. Nochtans tast deze virale infectieziekte het centrale zenuwstelsel aan en kan TBE zelfs dodelijk zijn. De Hoge Gezondheidsraad en het Instituut voor Tropische Geneeskunde raden vaccinatie tegen TBE ten stelligste aan voor iedereen die naar endemische gebieden reist en buitenactiviteiten beoefent.

Veel misvattingen rond TBE bij de Belgen

Uit een recent onderzoek (2018), uitgevoerd door IPSOS*, blijkt dat tekenencefalitis (TBE) nauwelijks bekend is onder Belgen. De studie wijst uit dat slechts een kwart (24%) van alle Belgen de ziekte kent. Slechts 7 procent van de Belgen die TBE kent, weet dat de ziekte voorkomen kan worden door vaccinatie.

Onder de Belgen die bekend zijn met TBE gelooft ongeveer een derde (32%) dat de ziekte behandeld kan worden met antibiotica, wat niet het geval is. Antibiotica kunnen de verspreiding van de ziekte van Lyme voorkomen. Dit is bij TBE niet het geval omdat tekenencefalitis wordt veroorzaakt door een virus. Men mag deze twee ziekten, die beiden het gevolg kunnen zijn van een tekenbeet dus zeker niet verwarren.

18 procent van de Belgen die TBE kennen, is er bovendien van overtuigd dat er een specifiek geneesmiddel bestaat om TBE te behandelen, wat evenmin het geval is.

Slechts 10 procent van de Belgen die TBE kennen, weet ook dat er geen genezing van de ziekte mogelijk is. Ongeveer de helft (46%) van alle Belgen die TBE kent, weet niet hoe de ziekte behandeld of voorkomen kan worden. Van alle ziekten die te voorkomen zijn door vaccinatie, is TBE veruit het minst gekend onder Belgen: het gaat om griep (95%), mazelen (92%), tetanus (87%), meningitis (60%), longontsteking (51%), HPV (43%), TBE (24%).1

Virale infectieziekte

TBE is een virale infectieziekte die het centrale zenuwstelsel aantast, met name de hersenen en het ruggenmerg. TBE kan ernstige neurologische schade veroorzaken. Twee procent van alle personen die getroffen worden door TBE sterft ook aan de ziekte. Eén op de tien houdt ernstige en permanente hersenbeschadiging over aan TBE. Deze ongeneeslijke letsels leiden vaak tot een aanzienlijke verslechtering van de levenskwaliteit van de getroffen personen.

Mensen kunnen TBE op twee manieren oplopen. De eerste, en meest voorkomende, is door de beet van een teek die het TBE-virus draagt. Een snelle verwijdering van de teek verhindert de overdracht niet, want deze vindt meteen na de beet plaats.

Mensen kunnen de ziekte ook oplopen na consumptie van ongepasteuriseerde zuivelproducten van besmette dieren. Zulk een besmetting is echter een stuk minder courant dan de overdracht via tekenbeten.

De symptomen van TBE manifesteren zich in twee fasen. De eerste begint tussen 4 en 28 dagen na de tekenbeet en omvat griepsymptomen zoals koorts, hoofdpijn, vermoeidheid en lichaamspijn. Deze symptomen duren gemiddeld 2 tot 10 dagen, gevolgd door een asymptomatisch interval van 1 tot 21 dagen. Vervolgens begint de tweede fase met mogelijk ernstige neurologische symptomen zoals hoge koorts, spierkrampen, stuipaanvallen, bewustzijnsstoornissen of zelfs coma. Het post-encefalitis syndroom (PES) van neurologische complicaties ontwikkelt zich eveneens bij 35 tot 58 procent van de patiënten, wat leidt tot langdurige invaliditeit en de levenskwaliteit van de getroffen patiënten aanzienlijk beïnvloedt.

Wat zijn de endemische risicogebieden?

De endemische gebieden van TBE – gebieden waar de ziekte regelmatig voorkomt – liggen dichter bij België dan velen denken. Zo zijn er al gevallen gemeld in verschillende buurlanden van België. Oostenrijk, Zwitserland en Duitsland behoren bijvoorbeeld tot de groep van Europese landen waar mensen het grootste risico lopen om de ziekte op te lopen. De Oostenrijkse regering stelt inwoners en toeristen officieel op de hoogte van TBE via apotheken. Teken komen vooral voor in bosgebieden, maar zijn ook terug te vinden in weiden, parken en tuinen.

Vaccinatie, de meest doeltreffende preventiemaatregel

Er bestaat momenteel geen behandeling voor TBE. Het is daarom essentieel om de ziekte te voorkomen. Dit kan op twee manieren: door vaccinatie en door het vermijden van tekenbeten.

Vaccinatie is het meest doeltreffende medische preventiemiddel tegen TBE. Het geeft een totale beschermingsgraad van 96 tot 99 procent bij mensen die regelmatig² worden gevaccineerd tegen TBE11.

Vooral mensen die buitenactiviteiten uitoefenen in endemische gebieden (zoals bijvoorbeeld wandelen, tuinieren, picknicken, fietsen of kamperen) tijdens het actieve tekenseizoen (van het vroege voorjaar tot het late najaar) doen er goed aan om zich op tijd te laten vaccineren.

Een TBE-vaccin is in België verkrijgbaar op medisch voorschrift. Het vaccinatieschema voor TBE bestaat in totaal uit drie aparte dosissen.

* TBE Awareness, Coverage and Compliance research 2018 Belgium, IPSOS, 2018