Prostaatkankerscreening verlaagt kans op overlijden met 24%

Artsen van het Universitair Ziekenhuis Gent die gespecialiseerd zijn in de diagnose en behandeling van prostaattumoren, hebben berekend dat screening naar prostaatkanker de kans op sterfte door de aandoening met 24% doet afnemen.

De onderzoekers van het Universitair Ziekenhuis Gent kwamen tot die opmerkelijke conclusie nadat ze een grondige analyse maakten van eerder verschenen wetenschappelijke artikels over het nut van prostaatkankerscreening. Het is de eerste keer dat een zogenaamde meta-analyse het nut van screening effectief aantoont. De resultaten van deze meta-analyse zijn onlangs verschenen in het vakblad ‘The International Journal of Urology’.

Tegenwind

Vroegtijdige opsporing van prostaatkanker kreeg in medisch-wetenschappelijke kringen tot nu vaak tegenwind, omdat er geen sluitend wetenschappelijk bewijs was dat het doeltreffend is en sterfte daadwerkelijk vermindert. Bovendien zijn er ook nadelige neveneffecten aan verbonden, zoals onnodige biopsie, overdiagnose en overbehandeling van traaggroeiende tumoren.

Prostaatkanker wordt opgespoord via bloedonderzoek (voor de bepaling van de hoeveelheid prostaat-specifiek antigen of PSA), al dan niet gecombineerd met rectaal onderzoek. Er is op dit moment nog geen ideale screeningsmethode, omdat zowel de PSA-test als het rectaal onderzoek een aanzienlijk aantal vals-positieve en vals-negatieve resultaten geven. Zelfs de combinatie van beide biedt geen garantie. Bij afwijkingen in het PSA of het rectaal onderzoek wordt doorgaans beslist tot het uitvoeren van prostaatbiopsie.

Meer diagnoses

In hun meta-analyse namen de Gentse specialisten acht bestaande internationale studies met in totaal bijna 572 000 deelnemers onder de loep. Alle studies gebruikten PSA als voornaamste screeningstool; in sommige werd bijkomend ook digitaal of ultrasoon rectaal onderzoek uitgevoerd. Hoe de screening ook werd uitgevoerd, ze leidde wel degelijk tot een opmerkelijke toename van prostaatkankerdiagnoses.

Als prostaatkanker effectief werd vastgesteld, dan ging het meestal om lokale en minder agressieve tumoren in een vroeg stadium, die nog curatief te behandelen zijn. Een diepere analyse toont zelfs aan dat dankzij screening de kans op sterfte door prostaatkanker met bijna een kwart daalt.

Screeningprogramma

In geen enkel land ter wereld loopt vandaag een preventief screeningsprogramma voor prostaatkanker dat door de overheid georganiseerd en gefinancierd wordt, zoals dat bijvoorbeeld voor borstkanker wel al bestaat. “De resultaten van dit onderzoek effenen mogelijk het pad voor de invoering van een bevolkingsbrede screening, omdat we nu voor het eerst doorslaggevende argumenten hebben die zo een initiatief verantwoorden”, zegt dr. Nicolaas Lumen, hoofdonderzoeker van dit project en uroloog in het UZ Gent. “Het is enkel nuttig om prostaatkanker op te sporen bij mannen met een levensverwachting van minstens 10 jaar. Mannen ouder dan 75 jaar of met belangrijke andere aandoeningen zullen weinig nut hebben bij prostaatkankerscreening. Het is immers zeer waarschijnlijk dat zij door andere redenen zullen overlijden en dus niet aan prostaatkanker, dat doorgaans traag groeiend is” , voegt dr. Lumen nog toe.

Belgische cijfers

Prostaatkanker is wereldwijd de meest voorkomende (niet-cutane) kwaadaardige aandoening bij mannen en een van de voornaamste redenen van kankergebonden overlijdens. In België treft de ziekte elk jaar 9000 mannen; driekwart daarvan is ouder dan 65 jaar. Het is daarmee in ons land de meest voorkomende kanker bij mannen.