Osteoporose: waakzaamheid geboden

Over osteoporose of botontkalking doen nog heel wat misverstanden de ronde. Nochtans is preventie van deze aandoening uiterst belangrijk. Osteoporose kan immers een zware hypotheek leggen op de mobiliteit en de levenskwaliteit van wie ermee te maken krijgt.

Osteoporose doet geen pijn

WAAR Osteoporose wordt ook wel eens de stille botdief genoemd. Tot er breuken optreden blijft de ziekte voor de patiënt volledig zonder symptomen. En wanneer er zich een breuk voordoet, is het in feite al te laat. Typische breuken ten gevolge van osteoporose doen zich voor ter hoogte van de wervels, de heupen en de polsen. Wanneer een breuk optreedt zonder een belangrijk trauma, bij een kleine val of het heffen van een zware last, moet men steeds bedacht zijn op osteoporose. Rugpijn die blijft aanhouden, dient ook verder onderzocht te worden om wervelinzakkingen uit te sluiten.

Osteoporose vermindert de botdichtheid

WAAR Precies deze vermindering van de botdichtheid maakt de botten brozer. In onze botten wordt voortdurend nieuw botweefsel aangemaakt en oud botweefsel afgebroken. Bij osteoporose ontstaat er een onevenwicht in dit proces. De osteoblasten, cellen die voor de botopbouw zorgen, zijn niet meer voldoende talrijk en niet meer opgewassen tegen de osteoclasten, die verantwoordelijk zijn voor de botafbraak. Daardoor verandert de interne structuur van de botten en worden ze brozer.

Osteoporose kan niet worden voorkomen

NIET WAAR Een gezonde levensstijl vormt de basis voor sterke botten:

• een gezond eetpatroon, met oog voor voldoende calcium en vitamine D;
• dagelijks voldoende bewegen; lichaamsbeweging is een doeltreffende maatregel om osteoporose te voorkomen. Door te bewegen (bij voorkeur stappen, lopen, eerder dan fietsen of zwemmen) wordt calcium opgeslagen in je botten. Als je te weinig beweegt, daalt je calciumopname.
• veel buiten komen om voldoende blootgesteld te zijn aan zonlicht.
• Roken en alcohol bevorderen botontkalking.

Calcium en vitamine D vormen het botweefsel en houden het mee in stand. De aanbevolen dosis calcium bedraagt voor volwassenen950 mg per dag en voor jongeren tussen 11 en 18 jaar en ouderen wordt 1.150 mg calcium per dag. Zij hebben een hogere calciumbehoefte. Bij jongeren zijn de botten immers in volle ontwikkeling en bij ouderen wordt calcium minder goed opgenomen in het bloed.

Vitamine D is nodig om calcium uit je voeding op te nemen. De belangrijkste bronnen van vitamine D zijn: zonlicht (als belangrijkste bron), vis, zuivelproducten verrijkt met vitamine D.

De kans op osteoporose neemt toe met de leeftijd

WAAR Naarmate we ouder worden, wordt er onder invloed van zonlicht minder vitamine D aangemaakt in de huid, wat dan weer gevolgen heeft voor de opname van calcium. Vrouwen zijn vatbaarder voor osteoporose na de menopauze, wanneer de beschermende invloed van de vrouwelijke hormonen wegvalt. Bij vroegtijdige menopauze (voor 45 jaar) is extra waakzaamheid geboden. Erfelijkheid speelt echter ook een belangrijke rol. Wanneer een vrouw een osteoporotische heupfractuur doet, loopt haar dochter twee maal meer kans op de aandoening.

Er zijn geen bevorderende factoren

NIET WAAR Zoals eerder gezegd is een gezonde levensstijl essentieel. Onevenwichtige voeding die onvoldoende calcium bevat (zeker tijdens de adolescentie), vergroot het risico op osteoporose. Ook alcohol heeft een negatieve invloed op de botkwaliteit.

Een laag lichaamsgewicht vormt eveneens een risicofactor. De spieren en de osteoblasten worden onvoldoende gestimuleerd en door gebrek aan vetweefsel worden er ook geen androgenen omgezet in beschermende oestrogenen.

Osteoporose kan ook uitgelokt worden door hyperthyroïdie of door het gebruik van bepaalde geneesmiddelen zoals langdurig gebruik van corticoïden en bepaalde behandelingen die gegeven worden in de strijd tegen borst- en prostaatkanker.