Ook 65-plussers bingedrinken: een kwart loopt risico’s

De huidige generatie 65-plussers houdt van een stevige slok. Al drinken mannen om andere redenen dan vrouwen.

Ruim acht op de tien 65-plussers dronk het afgelopen jaar alcohol en meer dan een kwart heeft zelfs meer geborreld dan de maximaal aanbevolen hoeveelheid per week. Vrouwen benen mannen bij in gebruik, maar hun motieven zijn verschillend, stelt klinisch psycholoog Yannic van Gils vast in haar doctoraatsonderzoek.

Naar de manier waarop jongeren omgaan met drank is al veel onderzoek gevoerd, maar hoe 65-plussers met alcohol omspringen bleef tot nu toe veelal in de schaduw. Onderzoeker Yannic van Gils (VUB en Universiteit Antwerpen) verlegt in haar doctoraat de focus naar deze doelgroep en ging na welke factoren en eigenschappen gelinkt kunnen worden aan verschillende patronen van drankgebruik bij thuiswonende 65-plussers.

“Met mijn onderzoek wilde ik inzoomen op die grote grijze zone tussen niet drinken en een zwaar problematische alcoholverslaving. Binnen dat spectrum wordt er ook vaak overmatig gedronken, zonder dat er sprake is van een verslaving. De 65-plussers van vandaag staan heel anders in het leven dan de generaties voor hen. Mentaal voelen ze zich jonger en zetten ze hun actieve leven van voor hun pensioen verder, terwijl hun lichaam fysiek wel veroudert. En een ouder lichaam reageert stilaan anders op alcohol, zowel fysiologisch als mentaal. De verwerking door lever, maag en darmen verloopt daardoor minder vlot dan bij jongere volwassenen. Zo kunnen matige hoeveelheden alcohol al een impact hebben op het lichaam, terwijl je daar mentaal nog niet meteen wat van merkt. Op iets langere termijn werkt veelvuldig alcoholgebruik eveneens op het gemoed, waar-door je minder fit opstaat of je prikkelbaarder voelt. Na verloop van tijd kan dat een impact hebben op je eigen gezondheid, omdat dit verschillende aandoeningen in de hand werkt, maar ook op het budget van de gezondheidszorg.”

Temperen versus opkrikken

Bijna tweeduizend 65-plussers werden bij dit onderzoek uitgebreid ondervraagd naar hun omgang met alcohol. Daaruit blijkt dat alcohol zeer sterk ingeburgerd is bij deze leeftijdsgroep. “Ruim 80% schenkt de glaasjes geregeld eens vol. Een kwart daarvan (26,6%) kan je classificeren als een groep die gezondheidsrisico’s loopt omdat ze meer dan drie eenheden per dag of meer dan zeven eenheden per week drinken. Maar liefst 15,8% van de ondervraagden kan je omschrijven als bingedrinkers. Dat wil zeggen dat zij meer dan vier (vrouwen) of vijf (mannen) eenheden drinken per gelegenheid.”

Vrouwen en mannen ouder dan 65 heffen even frequent het glas, maar opvallend genoeg halen ze daarvoor uiteenlopende redenen aan. “Dat de motieven bij de groep die overmatig drinkt zo sterk verschillen, hadden we niet verwacht. Als vrouwen overmatig drinken is dat vaker een copingstrategie om negatieve emoties te temperen of te verdoven. Zij hebben de neiging om alcohol te gebruiken als een soort medicijn voor de ziel, om te kunnen omgaan met lastige gevoelens zoals je down voelen, prikkelbaarheid en somberheid. Vooral depressieve gevoelens worden sterk gelinkt met overdreven alcoholgebruik. Als vrouwen dit soort klachten beschrijven, zouden hulpverleners zoals huisartsen best ook even polsen naar hun alcoholgebruik.

Mannen die stevig drinken, geven aan dat ze eerder naar de fles grijpen om zich op te peppen en om hun positieve emoties te intensifiëren of op te krikken. “Alcohol dient bij mannen vaker om zich losser en gezelliger te gedragen. Zij willen hun zorgen eerder begraven en de positiviteit benadrukken. Dat is een totaal andere insteek. Een mogelijke verklaring hiervoor is te vinden in de ontwikkelingspsychologie. Daaruit leren we dat meisjes die zich niet goed voelen eerder de neiging hebben om zich in zichzelf terug te trekken, terwijl jongens dan veeleer naar buiten trekken”, legt Yannic van Gils uit.

Weerbaarheid

Hoe veerkrachtig of weerbaar een 65-plusser in het leven staat, blijkt een belangrijke component in de relatie tussen negatieve gevoelens en overmatig alcoholgebruik. “De studie toont dat 65-plussers die weerbaar zijn niet snel naar alcohol grijpen om hun negatieve emoties te verwerken. Dat is de groep die wel eens een glaasje drinkt in een sociale context, maar het roeseffect van alcohol niet gebruikt om andere klachten of emoties te maskeren of te verdoven. Weerbaarheid is dus een belangrijke vaardigheid om te versterken, met een gunstig effect op je gezondheid. 65-plussers hebben daar net zo goed baat bij als kinderen en jongeren.”

Bewustwording en zelfreflectie

Qua bewustwording is er eveneens nog behoorlijk wat werk aan de winkel. Heel wat 65-plussers realiseren zich niet welke mogelijke impact alcoholgebruik kan hebben op hun gezondheid, zoals je minder goed in je vel voelen, slechter slapen, pijnklachten. Ook de combinatie met medicatie is veelal niet onschuldig.

“Maar 65-plussers worden daarover te weinig geïnformeerd. Zolang er geen klachten opduiken, besteedt ook bijna niemand aandacht aan zijn eigen drinkgewoonten. Hetzelfde geldt voor zorgverleners, die dit onderwerp evenmin standaard aankaarten tijdens een consult. Vandaar dat wij via deze studie oproepen om alcoholgebruik ruimer bespreekbaar te maken en meer te screenen op gezondheidsklachten die hieraan gelinkt kunnen zijn. Zonder mensen daarom met de vinger te wijzen of alcohol in de ban te slaan. We willen mensen aansporen tot zelfreflectie over hoe ze hiermee omgaan. Hoeveel drink je? Waarom doe je dat? Hoe reageert je lichaam hierop? Hoe voel je je daarbij? Is er misschien een link met eventuele klachten? Op die manier kan er ook sneller worden ingegrepen wanneer er problemen dreigen. Een kleiner brandje laat zich makkelijker blussen dan een uitslaande vuurzee.”