Nobelprijs voor Geneeskunde voor Amerikanen Hall, Rosbash en Young vanwege bioritme
De Nobelprijs voor Fysiologie of Geneeskunde 2017 is toegekend aan de Amerikanen Jeffrey C. Hall, Michael Rosbash en Michael W. Young voor hun ‘ontdekkingen van moleculaire mechanismen die het circadiaans of 24-uursritme bepalen’, zo heeft de Zweedse Academie voor Wetenschappen bekendgemaakt. De drie wetenschappers deden sinds de jaren tachtig onderzoek naar slaappatronen.
In de motivatie luidt het dat de drie Amerikaanse wetenschappers onze biologische klok en haar interne werking hebben blootgelegd. Hun vorsingswerk legt uit hoe planten, dieren en mensen hun bioritme aanpassen zodat het synchroon is met de draaiingen van de Aarde.
Het trio isoleerde bij een fruitvlieg een gen dat het normale bioritme controleert. De Amerikanen toonden aan dat dit gen een eiwit codeert dat gedurende de nacht accumuleert binnen de cel en dan tijdens de dag degradeert.
Daarop slaagden de laureaten erin bijkomende eiwitcomponenten van deze machinerie te identificeren waardoor de vorsers het mechanisme blootlegden dat de interne klok binnen de cel regelt. Nu weten we dat biologische klokken via eenzelfde principe in cellen functioneren in andere multicellulaire organismen, zoals ook bij de mens.
Onze biologische klok stelt ons ertoe in staat ons aan te passen aan de fel verschillende fases van de dag. Wanneer de externe omgeving en die klok niet meer bij elkaar passen, voelen we dat. Denk maar aan “jet lag” bij een transatlantische vlucht. Er zijn ook aanwijzingen dat een chronische afwijking van onze levensstijl ten opzichte van onze biologische klok een verhoogd risico op verscheidene ziektes met zich meebrengt, zegt de Academie.
Hall is geboren in 1945 en is aan de Universiteit van Maine verbonden. Michael Roshash zag in 1944 het levenslicht en werkt aan de Brandels Universiteit in Waltham. Geboren in 1949 is Michael Young verbonden aan de prestigieuze Rockefeller Universiteit in New York.
De Nobelprijzen zijn dit jaar omgerekend 930.000 euro waard.
Vorig jaar was er maar één laureaat van de Nobelprijs voor Geneeskunde: de Japanner Yoshinori Ohsumi voor zijn onderzoek naar de hernieuwing van cellen.