Naar een borstkankerscreening op maat

In ons land krijgen alle vrouwen tussen 50 en 69 jaar elke twee jaar een uitnodiging voor het bevolkingsonderzoek naar borstkanker. Maar niet iedereen loopt evenveel risico. Onder meer vrouwen met dicht borstklierweefsel blijken bij deze aanpak meer kans te lopen op laattijdige detectie. Het idee van een meer selectieve screening wint daarom veld.

Over het nut van zo’n algemene screening naar borstkanker loopt op internationaal niveau al een poos een debat. Steeds meer experten lijken gewonnen voor zo’n aanpak op maat, nu ook studies de voordelen daarvan onderlijnen. Om het belang van de verschillende risicofactoren voor borstkanker af te wegen had een team van Spaanse en Noorse artsen een studie uitgevoerd bij zo’n 57.000 patiënten die in 4 Noorse regio’s werden onderzocht als onderdeel van een borstkankerscreening. Dat nationale Noorse bevolkingsonderzoek is enigszins vergelijkbaar met de aanpak in ons land. De onderzoekers analyseerden verschillende parameters zoals de dichtheid van het borstklierweefsel, familiale voorgeschiedenis van borstkanker, leeftijd bij de menopauze, BMI enzovoort. Op basis van de informatie over die parameters bepaalden ze het absolute risico dat iemand liep op borstkanker. In dit model bleek vooral de dichtheid van het borstklierweefsel het zwaarst door te wegen als relatieve risicofactor (+ 71%) , gevolgd door een persoonlijke voorgeschiedenis van goedaardige ziekten van de borsten. Tegelijk merkten de onderzoekers op dat lichaamsbeweging een veel grotere gunstige impact had. Wie meer dan 4 uur per week actief was, kon zijn risico laten dalen met zo’n 35 %. De Noorse en Spaanse vorsers menen dat hun screeningsmodel zich leent voor een meer gepersonaliseerde screening, waarbij vrouwen meer of minder onderzoeken krijgen naargelang hun specifieke risicoprofiel.

Internationale studie

Ook in ons land nemen enkele centra sinds 2 jaar deel aan een internationale studie naar borstkankerscreening op maat. Het huidige bevolkingsonderzoek bereikt vandaag lang niet alle vrouwen uit de doelgroep. In Vlaanderen laat 1 op de 2 vrouwen zich regelmatig screenen via of buiten het bevolkingsonderzoek om. In Wallonië en Brussel liggen de cijfers een stuk lager. Dat kan beter maar ook de screening zelf kan accurater om meer tumoren in een vroeg stadium te ontdekken. “We evolueren op termijn zeker naar een meer selectieve screening op basis van het risicoprofiel”, vertelt dr. Veronique Le Ray van Stichting tegen Kanker. “Momenteel loopt hierover een grootschalige internationale studie, mypebs.eu, waarbij zo’n 85.000 vrouwen uit 6 EU-landen tussen 40 en 70 jaar deelnemen. Ook 10.000 Belgische vrouwen zijn betrokken. Dit onderzoek dat gedurende 4 jaar loopt, gaat de standaardscreening waarbij van elke vrouw twee mammografische beelden van de borsten worden gemaakt vergelijken met een meer gepersonaliseerde aanpak op maat van je risicoprofiel. Die tweede groep ondergaat daarvoor een extra risico-evaluatie en een speekseltest waarna de vrouwen opgedeeld worden in 4 groepen van een laag tot een zeer hoog risico.” Op basis daarvan ondergaan ze andere soorten screenings en wordt ook de frequentie aangepast. Zo zullen vrouwen met een zeer hoog risico jaarlijks zowel een mammografie als een MRI voorgeschreven krijgen terwijl de laagste risicogroep slechts om de 4 jaar een mammografie ondergaat.

Ken je borstklierweefsel

Naast de klassieke risicofactoren voor borstkanker zoals familiale voorgeschiedenis of vervroegde menopauze, treedt net als in het Noors-Spaanse onderzoek een belangrijke nieuwe factor naar voren: de densiteit van het borstklierweefsel. “Ongeveer 15 % van de vrouwen heeft dicht borstklierweefsel. Dat bemoeilijkt niet alleen de opsporing van potentiële tumoren via een mammografie maar het verhoogt ook de kans op ontwikkeling van tumoren. Voor deze vrouwen volstaat een standaard mammografie niet. De European Society of Breast Imaging beveelt daarom sterk aan om vrouwen tussen 50 en 70 met extra dicht borstklierweefsel elke 2 tot 4 jaar te screenen aan de hand van een MRI met contrastvloeistof. Dat is een duurdere methode maar ze is kosteneffectief omdat hiermee meer vroegtijdige tumoren kunnen ontdekt worden.” Daarnaast vraagt deze Europese organisatie dat vrouwen ook beter geïnformeerd worden over hun borstdensiteit en de screeningsmogelijkheden zoals MRI en mammografie. Op die manier kunnen ze mee beslissen over hoe ze best gescreend worden.