© Getty Images/iStockphoto

Luchtvervuiling veroorzaakt meer doden dan roken (onderzoek)

Plusmagazine.be Onlineredactie

Luchtverontreinigende stoffen leiden tot meer vroegtijdige sterfgevallen dan roken. Tot deze conclusie komt een studie van wetenschappers uit het Duitse Mainz. Wereldwijd veroorzaakt vooral met fijn stof vervuilde lucht 8,8 miljoen doden per jaar, schrijft het team rond de Nederlandse klimaatwetenschapper Jos Lelieveld en de Duitse cardioloog Thomas Münzel in het “European Heart Journal”.

De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) schat ter vergelijking het aantal aan roken gerelateerde sterfgevallen -inclusief passief roken- op 7,2 miljoen wereldwijd per jaar, aldus de onderzoekers. Iedereen kan er voor kiezen om al dan niet te roken, maar luchtvervuiling kan niemand vermijden.

Alleen al in Europa sterven elk jaar ongeveer 800.000 mensen voortijdig vanwege de gevolgen van de luchtverontreiniging – veel meer dan in eerdere studies is aangegeven. De sterfgevallen zijn voornamelijk te wijten aan hart- en luchtwegaandoeningen.

De berekeningen zoals ze nu worden voorgesteld, krijgen vooral in de debatten rond stikstofoxiden en het rijverbod in de steden veel kritiek. Ten slotte gaat het bij dergelijke epidemiologische studies om een statistische schatting, verduidelijkte het federale milieuagentschap. “De aldus verkregen cijfers moeten worden gebruikt als indicatoren voor de gezondheidsstatus van de gehele bevolking”, klinkt het. “Het gaat niet om klinisch identificeerbare sterfgevallen, die kunnen worden toegeschreven aan een specifieke luchtverontreinigende stof. Nauwkeuriger dan het aantal voortijdige sterfgevallen geldt voor het onderzoek het aantal verloren levensjaren als gevolg van een risicofactor.”

Levensverwachting met 2 jaar ingekort

Slechte lucht is een van de belangrijkste risico’s voor de gezondheid naast hoge bloeddruk, diabetes, obesitas en roken, aldus het team rond directeur Jos Lelieveld van het Max Planck Instituut voor Chemie in Mainz en directeur Thomas Münze van het centrum voor Cardiologie van het Universitair Medisch Centrum Mainz. Door de luchtvervuiling gaat de gemiddelde levensverwachting van Europeanen verminderen met ongeveer twee jaar.

Hoofdoorzaak van luchtweg- en vaataandoeningen zijn volgens de onderzoekers de kleinste fijnstofdeeltjes met een diameter van minder dan 2,5 micron (PM 2,5). In Duitsland draagt de landbouw tot 45 procent bij aan de uitstoot van dergelijke deeltjes, aldus Lelieveld. Volgens de onderzoeksresultaten is de Europese limiet van PM 2,5 voor fijnstof met een jaargemiddelde van 25 microgram per kubieke meter lucht veel te hoog, benadrukt Münzel. Fijn stof wordt geproduceerd door verkeer, landbouw, elektriciteitscentrales, fabrieken en kachels. Bij fijn stof uit het verkeer spelen naast het verbrandingsproces in motoren ook de bandenslijtage en opgewarreld stof een rol.

De wetenschappers uit Mainz hadden eigen vroegere berekeningen en het wereldwijde gezondheidsrapport “Global Burden of Disease” van 2015 opnieuw geanalyseerd. Dankzij het project “Global Exposure Mortality Model” (GEMM) was een grotere database van 16 landen, inclusief China, ter beschikking. De wetenschappers onderzochten eerst de regionale vervuiling met verontreinigende stoffen zoals zwevende deeltjes en ozon met behulp van een chemisch luchtkwaliteitsmodel. Die waarden koppelden ze aan ziektespecifieke risicopercentages naast de bevolkingsdichtheid en doodsoorzaken in afzonderlijke landen.

Milieuactivisten dringen al langer aan op strengere EU-limieten voor fijn stof met een omvang van PM 2,5. De WHO beveelt een jaargemiddelde van 10 microgram per kubieke meter lucht aan, in de EU geldt 25 microgram. Het EU-milieuagentschap EEA kwam in 2014 uit op 66.000 voortijdige sterfgevallen door fijn stof.

Partner Content