© GETTY IMAGES

Lezen: antivries voor je brein

Met een boekje in een hoekje, asociaal? Allerminst! Verhalen lezen maakt je net empathischer en boost je zelfvertrouwen.

Wetenschappelijk onderzoek kwam al verschillende keren tot de conclusie dat lezen een heilzame werking heeft. Als je dagelijks minstens zes minuten leest, ervaar je minder stress en kan je je beter concentreren. Kinderen die opgroeien in een huis vol boeken vatten later vaker universitaire studies aan. En hou je van fictie, dan zou je empathischer zijn dan wie vooral non-fictie leest. Redenen te over om meteen naar de boekhandel, bibliotheek of boekenbeurs te hollen.

“Wat zulke onderzoeken vaak over het hoofd zien, is de achtergrond van de lezer zelf. Is die empathisch omdat hij veel boeken leest, of leest hij veel boeken omdat hij empathischer ingesteld is? Elke lezer is anders en interpreteert een boek ook anders”, nuanceert Leen Verheyen, literatuurfilosoof en auteur van het boek ‘Wat de lezer leert’. “Maar ik geloof wel dat het lezen van verhalen je stimuleert om op een andere manier naar de dingen te kijken. En dat maakt het heel waardevol.”

Blikopener

“Ik vergelijk lezen al eens met antivries voor je brein. Door te lezen word je geconfronteerd met nieuwe ideeën, met andere invalshoeken dan je gewoon bent. Het zet je aan om je eigen ideeën los te laten en meer open te staan voor andere opvattingen.” Een film of televisieserie kan dit ook in de hand werken, maar toch in mindere mate, schat Leen Verheyen. “Eigen aan literatuur is dat je geen visuele informatie krijgt en dus veel zelf moet invullen: hoe ziet een personage eruit, een huis, een landschap,... Je brein moet sowieso al meer werken om die gaten op te vullen. Je wordt meer aangezet om na te denken, te fantaseren, en dan is de stap naar interpreteren, analyseren en begrijpen wellicht makkelijker gezet.”

Begrip voor anderen

Met een boek ben je vaak een aantal uren, dagen, weken zoet. “Een goede schrijver gebruikt allerlei retorische middelen om je mee te nemen in een verhaal, waardoor je gedurende een langere tijd ervaart hoe het voelt om in iemand anders’ leven te zitten. En net dat maakt dat je meer begrip kan opbrengen voor de situatie van een ander”, aldus Leen Verheyen. Al maakt ze daar meteen een kanttekening bij: “De auteur heeft niet noodzakelijk de ervaring zelf doorgemaakt, dus misschien is de ervaring die in het boek beschreven staat toch ook niet de echte.”

Maar wat heb je eraan om de zaken eens vanuit een ander perspectief te zien? “Wie nooit zijn eigen ideeën in vraag stelt, wordt een heel dogmatisch iemand en dat kan problematisch zijn”, aldus Leen Verheyen. “Het is natuurlijk niet de bedoeling dat je elke dag je eigen denken overhoop haalt – dat zou ook problematisch zijn. Het kan ook zijn dat je na het overwegen van andere perspectieven, toch terugkeert naar je eigen denkkader. Maar het feit dat je dat in vraag hebt gesteld, maakt dat je weet waarom je voor iets kiest, waarom je ergens van overtuigd bent. Je hebt een beter beeld van waar je staat in de wereld. Dat geeft je meer zelfvertrouwen en tegelijk besef je dat je niet de waarheid in pacht hebt. Dat er andere mensen zijn die andere ideeën hebben.”

Troost

Meeleven met een personage dat ver van jouw wereld afstaat, kan ook rust brengen. Stel dat je net gekwetst bent door iemand en je herkent die persoon in een verhaal. Misschien ga je dan beter begrijpen waarom die op een bepaalde manier gehandeld heeft. “Ook bij rouwverwerking kan het helpen om een verhaal te lezen over iemand die hetzelfde doormaakt. Je voelt je minder alleen. Maar het boek kan ook verwoorden wat jij voelt, terwijl je daar zelf nog niet de woorden voor hebt gevonden. Door jou die woorden en beelden aan te reiken, kan je de dingen een plaats geven.”

Ben je zelf nog geen grote lezer of schrikken de grote klassiekers je af, maar wil je toch dat heilzame effect van lezen ervaren, dan is er goed nieuws. Een boek lezen en interpreteren kan je leren. “Onderzoek heeft uitgewezen dat mensen met veel literaire bagage veel meer aan het denken worden gezet door de literaire klassiekers dan onervaren lezers. Het is een groeiproces. Je kan iemand met weinig leeservaring niet meteen een boek van Kafka of Dostojevski opdringen. Maar door verschillende boeken te lezen en te merken dat andere mensen die verhalen op een andere manier invullen, leer je zelf ook interpreteren.” Laagdrempelige initiatieven als leesclubs en -groepen kunnen (beginnende) lezers helpen het meeste uit hun lees-ervaring te halen.

7 tips om meer te lezen

1. Ontwikkel een nieuwe routine. Plan elke dag een leesmoment in. ’s Ochtends terwijl iedereen nog slaapt, of ’s avonds voor het slapengaan.

2. Zet je telefoon uit tijdens dit leesmoment.

3. Neem overal een boek mee naartoe, zodat je tijdens elk dood moment een boek kan vast-pakken.

4. Zet eens een luisterboek op: in de auto, tijdens het strijken, afwassen, breien,...

5. Sluit je aan bij een leesclub of leesgroep. Informeer bij de lokale bibliotheek.

6. Vind je een boek niet leuk, leg het dan weg.

7. Laat je inspireren door andere lezers op websites als hebban.be, langzullenwelezen.be

Partner Content