Homo ludens

De ouder wordende mens stort zich volop in het recreatieve leven. Blaise Pascal draait zich om in zijn graf.

Samen met enkele vrienden zou ik een week gaan watersporten op de Middellandse Zee. Corona heeft er anders over beslist, het reisje wordt naar een latere datum verplaatst. Jammer. Hoewel, voor een van mijn reisgenoten kan het blijkbaar nog erger.

Hij: Dat Tomorrowland gecanceld is, dát is pas erg.

Wij: Hoezo, erg? Voor je kinderen, bedoel je?

Hij: Nee, voor mij: de mooiste dagen van het jaar, drie dagen non-stop dansen en feesten!

Voor alle duidelijkheid: onze vriend is geen 20 meer (overigens ook geen 30 of 40...).

Het is een teken van de tijd: de ouder wordende mens legt het naakte getal van zijn leeftijd naast zich neer, om zich volop in het recreatieve leven te storten. Homo ludens: de spelende mens, ook als de kaap van de pensionering nadert, of reeds genomen is. Amusement en sport als bezigheidstherapie.

Vooral sporten is goed: lichaamsbeweging is een essentiële pijler van een gezonde levensstijl. Hierbij worden grenzen verlegd, ook op fysiologisch gebied. Soms letterlijk: mijn dorpsgenoot Herman De Ridder haalde vorig jaar het nieuws toen hij het Belgisch wieleruurrecord voor 80-plussers verpulverde. De vrucht van een leven lang gedisciplineerd sporten, en de juiste genen hebben natuurlijk.

Toch is dit niet zonder risico’s. De Franse denker Blaise Pascal zei het al: het ongeluk van de mens komt als hij de rust van zijn kamer verlaat – de 17de-eeuwse versie van ‘blijf in uw kot’. Maar binnenblijven gaat op den duur vervelen, en zet bovendien aan tot gepieker over de eindigheid van het leven. In plaats van tussen vier muren ongelukkig te worden, vluchten wij naar buiten om onze gedachten te verzetten in het spel. Maar soms wordt er een prijs betaald voor al dat spelen. Een prijs die meestal hoger wordt naarmate de jaren verstrijken. Een val tijdens het sporten levert soms problematischere kwetsuren op bij oudere personen. Pezen scheuren sneller. Een hartspier die al vele decennia heeft moeten werken, is gevoeliger voor stress en zuurstofnood: myocardinfarct als ongenadige afsluiter van een te intensieve work-out.

En als je het begrip spelen ruimdenkend interpreteert: ook verboden substanties gedragen zich nóg schadelijker in een ouder lichaam. Op een dag keek ik een man van 60 in de ogen die opgenomen was met hartritmestoornissen na cocaïnegebruik. Zijn pupillen waren normaal, zijn geest was inmiddels tot rust gekomen. Zijn hart sloeg nog steeds onregelmatig. ‘U ruïneert uw lichaam’. Onbewogen antwoordde hij: ‘Kan zijn, maar ik heb tenminste gelééfd’.